بتن از جمله مواد پر کاربرد در صنعت ساخت و ساز است که به منظور افزایش استحکام و مقاومت سازه از آن استفاده می شود. برای نگهداری از بتن نیاز به قالب بتن است.در دهه های اخیر به منظور افزایش سرعت اجرای کار و همچنین بالا بردن ایمنی کار و افزایش راندمان و … نوآوری های چشمگیری در تولید قالب های بتنی صورت گرفته است. قالب های سنتی مانند قالب های چوبی به دلیل آسیب های زیست محیطی، طول عمر کم، کند بودن سرعت اجرا، ضایعات زیاد و احتمال ایجاد خسارت های مالی و جانی به دلیل پوسیدگی قالب چوبی و احتمال شکستن و … دیگر به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین امروزه بیشتر شاهد استفاده از قالب های فلزی و پلیمری و … هستیم.
سازه ای است که از آن برای نگهداری و جلوگیری از ریزش بتن تازه ریخته شده تا زمان سفت شدن استفاده می شود و هدف از به کار گیری آن فرم دهی و شکل دهی به بتن است. قالب ها به صورت موقتی به کار می روند و پس از محکم و ثابت شدن بتن به آرامی جدا می گردند. با توجه به اهمیت قالب بندی، ساخت آن ها باید حتما زیر نظر متخصص همین کار انجام شود. برای خوب باید دارای استحکام کافی، اتصالات محکم، وزن مناسب و کیفیت بالا باشد و ساخت آن متناسب با محل مورد نظر برای استفاده صورت پذیرد. با توجه به جنس ماده به کار رفته در تولید قالب خاص بتن و همچنین بر اساس اجزای ساختمانی می توان دو دسته تقسیم بندی برای قالب ها در نظر گرفت که در ادامه مقاله به آن می پردازیم.
انواع قالب بندی ساختمان بر اساس جنس ماده
، چوبی، پلیمری، پارچه ای، عایق دائمی و … از انواع قالب های بتنی هستند که انتخاب نوع قالب باید حتما بر اساس نیاز پروژه و بودجه در نظر گرفته شده انجام پذیرد. قالب های بتن هر کدام دارای مزایا و معایبی هستند که در مقاله “انواع قالب بتن در یک نگاه” به بررسی آن ها پرداخته ایم. در مجموع قالب های فلزی با توجه به ماندگاری طولانی و سهولت نصب و قابلیت استفاده برای پروژه های زیاد، مقاوم بودن در برابر آب، ایجاد سطح یکنواخت بر روی سازه بتنی، برچیدن آسان و دارا بودن امنیت بالا از جمله پر کاربردترین قالب های مورد استفاده در پروژه های ساختمانی هستند.
انواع قالب بندی بر اساس اجزای ساختمانی
انواع قالب های ساختمانی بر مبنای اجزای ساختمانی و محل مورد نظر برای استفاده به صورت زیر هستند.
- قالب سقف
- قالب بندی دیوار
- قالب بندی ستون
- قالب بندی تیر
- قالب بندی فوندانسیون
شرایط انتخاب قالب بتن مناسب
همان گونه که ذکر شد انتخاب قالب مناسب باید بر مبنای نیاز پروژه و میزان بودجه در نظر گرفته شده صورت پذیرد. یکی از موارد مهم در انتخاب قالب بتن این است که به هیچ عنوان نباید صرفا به دنبال پایین بودن قیمت قالب بود؛ چرا که شاید یکی از دلایل پایین بودن قیمت قالب بتن، کیفیت نامطلوب قالب است و همین امر می تواند باعث ایجاد و تحمیل هزینه های بیشتر در طول اجرای پروژه گردد. بنابراین باید حتما قالب را از نظر سالم و استاندارد بودن مورد بررسی قرار داد تا در روند کار مشکلی پیش نیاید. یک قالب خوب باید دارای شرایطی باشد که در ادامه مقاله به بررسی آن ها می پردازیم.
با توجه به قیمت نسبتا بالایی که قالب ها دارند دوام و ماندگاری آن ها و قابل استفاده بودن برای پروژه های متعدد یکی از مواردی است که یک قالب خوب باید داشته باشد.
با توجه به این که قالب ها در فضای باز مورد استفاده قرار می گیرند و در معرض آفتاب و باران و باد و … هستند، لذا قالب خوب باید دارای دوام بالا در برابر هر نوع آسیب محیطی باشد. البته نحوه مراقبت و نگهداری از قالب ها در افزایش طول عمر آن ها بسیار تاثیر گذار است. به عنوان مثال تمیز کردن قالب ها پس از برچیدن و درست قرار دادن آن ها بر روی یک دیگر و در مکان سر پوشیده قرار دادن قالب ها در هنگام انبار کردن، می تواند ضمن جلوگیری از آسیب دیدن آن ها باعث افزایش ماندگاری قالب ها نیز شود.
یکی از فاکتورهای مهم یک قالب خوب دارا بودن کیفیت مطلوب است. کیفیت از جمله مواردی است که با ایمنی و صرفه اقتصادی در ارتباط مستقیم هستند. چرا که کیفیت بالا می تواند ضامن ایمنی باشد و از بروز حوادث غیر مترقبه جلوگیری نماید. به کار بردن قالب های بدون کیفیت ممکن است در طول بتن ریزی باعث شکستن قالب شده و خسارت های مالی و حتی جانی به همراه داشته باشد. بنابراین بهره گیری از یک قالب استاندارد و خوب ضمن بالا بردن ایمنی می تواند از ایجاد هزینه های اضافی نیز جلوگیری نماید.
دارا بودن مقاومت زیاد در برابر ضربه و انعطاف پذیر بودن یکی دیگر از فاکتور های یک قالب خوب است. با توجه به این که قالب ها در زمان نصب و برچیده شدن در معرض ضربه های زیاد هستند. لذا باید دارای مقاومت بالایی باشند تا حتی در صورت آسیب دیدن باز هم قابل استفاده باشند و در هنگام اجرای بتن ریزی دچار شکستگی نشوند و باعث ریزش بتن ها و بروز خسارت نگردند.
وزن یک قالب باید به گونه ای باشد که یک نفر هم بتواند به تنهایی قادر به حمل و جا به جایی آن باشد. چرا که در غیر این صورت هم برای حمل آن به محل پروژه و هم نصب آن نیاز به نیروی انسانی بیشتری وجود دارد. همین امر ضمن نیاز به صرف زمان بیشتر و کند کردن روند اجرای کار باعث افزایش هزینه نیز می شود. در صورتی که قالب به قدری سنگین باشد که حتی دو نفر هم قادر به جا به جایی آن نباشند، نیاز به استفاده از جرثقیل است که برای پروژه های کوچک مقرون به صرفه نیست.
با توجه به این که از قالب های بتنی برای قسمت های مختلف ساختمان استفاده می شود، لذا قدرت و استحکام آن ها باید به گونه ای باشد که قادر به تحمل وزن همه بار های وارده باشد تا ضمن عملکرد مطلوب از ریزش بتن و وارد آمدن خسارت های مالی و جانی جلوگیری نماید.
- عایق بودن در برابر سرما و گرما
از آن جایی که گرما یا سرمای بسیار زیاد می تواند عملکرد بتن را دچار اختلال کند و سفت شدن و شکل گیری آن را دچار مشکل نماید، بنابراین عایق بودن قالب دارای اهمیت زیادی است. پایین بودن دما باعث کاهش سرعت گیرش بتن و در نتیجه کاهش مقاومت بتن می گردد. همچنین در صورتی که قالب، عایق خوبی نباشد آب درون مخلوط بتن یخ زده و سبب از بین رفتن پیوند شیمیایی درون ماتریس بتن می گردد و روند محکم شدن بتن و فرم گیری آن را دچار اختلال می نماید.
سازگار بودن قالب بتن با بتن سیال یا بتن سخت شده یکی دیگر از شرایطی است که یک قالب خوب باید دارای آن باشد. عدم سازگاری بین قالب و بتن ریخته شده ضمن کاستن از کیفیت سازه بتنی در دراز مدت باعث کاهش طول عمر قالب نیز می گردد.
همه چیز در مورد قالب بندی
علاوه بر مواردی که در هنگام انتخاب قالب بتن باید مورد بررسی قرار داد، برخی نکات هم وجود دارد که در هنگام قالب بندی باید حتما آن ها را مد نظر قرار داد تا نتیجه کار دقیقا مطابق انتظار گردد. از جمله نکات مهم در هنگام قالب بندی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- قبل از نصب قالب ها باید با استفاده از مواد رهاساز مانند روغن های مخصوص یک لایه نازک و در عین حال یکنواخت را بر روی سطح قالب ایجاد کرد.
- پس از روغن کاری قالب ها را به دقت در سر جای خود قرار داده و برای اتصال آن ها از پین و گوه استفاده می شود. قطعات قرار گرفته بر روی قالب باید به گونه ای باشند که باعث هدر رفتن شیره بتن نشوند.
- قبل از آغاز بتن ریزی باید حتما از شاقول بودن قالب ها اطمینان حاصل کرد. استفاده از پشت بندها می تواند کمک زیادی به تراز شدن قالب ها و جلوگیری از کج شدن آن ها نماید.
- قالب های مورد استفاده برای قالب بندی ستون ها به صورت مستطیل و گاها مربع هستند و دارای طول ۱، ۱٫۵ و۲ متر هستند و عرض آن ها نیز بین ۱۰ الی ۵۰ سانتی متر است.
- ابعاد رایج قالب های مورد نیاز برای استفاده در کنج ها نیز ۵×۵، ۵×۱۰ و ۱۰×۱۰ سانتی‌متر است.
- عملیات قالب بندی و بتن ریزی باید به گونه ای انجام شود که پس از سفت شدن بتن و برداشتن قالب شاهد تغییر شکل زیادی در سازه بتنی نسبت به پیش بینی های صورت گرفته نباشیم.
- برداشتن قالب بتن بایستی در نهایت آرامش صورت پذیرد تا از وارد آمدن ضربه به بتن و آسیب دیدن آن پیشگیری شود و ضربه و نیرو و فشار زیاد و ناگهانی به آن وارد نشود.
- در مورد برداشتن پایه های اطمینان نیز باید دقت شود که با وارد آوردن کم ترین میزان نیرو و فشاری به تدریج و در کمال آرامش بار از روی آن ها برداشته شود. همچنین این کار باید با استفاده از یک وسیله قابل کنترل انجام شود تا هر زمان که نیاز بود بتوان در باربرداری از روی پایه اطمینان توقف ایجاد کرد.
جمع بندی
در این مقاله با ارائه توضیحاتی در مورد قالب های بتنی و بررسی شرایط مورد نظر در هنگام انتخاب و خرید سعی کردیم تا برای خوانندگان محترم آشنایی بیشتری در این زمینه ایجاد نماییم.
در اولویت اول باید انتخاب قالب بر اساس نیاز پروژه انجام شود و سپس با بررسی همه جوانب مانند کیفیت و قیمت و وزن و … می توان انتخاب به مراتب بهتری را انجام داد تا هم علاوه بر برآورده کردن انتظارات از تحمیل هر گونه هزینه اضافی در طول پروژه پیشگیری کرد. با توجه به نمونه های مختلف قالب های ساختمانی و دیگر تجهیزات مرتبط با ساخت و ساز و شرایط و قیمت های متفاوتی که وجود دارد مشاوران ما در شرکت فیدار فلز سهند برای ارائه توضیحات و راهنمایی های بیشتر آماده همکاری با مهندسان محترم هستند.
