آجرهای پخته شده
آجُر (به : Brick) یکی از است که به‌صورت بلوک هایی از جنس و مواد دیگر ساخته شده است و در برای ساخت دیوارها و سایر بخش‌های سازهٔ در حال ساخت، مورد استفاده قرار میگیرد. برای چیدن و اتصال آجرها به یکدیگر از استفاده میشود.
در بین مصالح ، آجر از دو جهت خاص است: مقاومت در برابر آتش و اندازه خاص. به عنوان محصولی از ، در برابر آتش‌سوزی ساختمان از هر نوع مصالح بنایی دیگر مقاوم‌تر است. اندازه آن ممکن است دلیل بسیاری از عشقی باشد که بسیاری از مردم به‌طور غریزی نسبت به آجر احساس میکنند: یک آجر سنتی به گونه‌ای شکل میگیرد که با دست انسان سازگار باشد. آجرهایی با اندازه دست، کمتر از آجرهای بزرگتر در هنگام خشک کردن یا پختن ترک می‌خورند و کار با آنها برای بنا آسان است. این اندازه واحد کوچک، آجرکاری را در انطباق با و الگوهای کوچک انعطاف‌پذیرتر میکند و مقیاس و بافت دلپذیری را به دیوار یا کف آجری می‌بخشد. شهر و دارای تعداد زیادی کوره آجر پزی می‌باشند که در سراسر ایران مشهور است.
آجر سرامیکی متعلق به
دست‌کم ۵۰۰۰ سال است که در آجر از خاک رس استفاده میشود. گویا اولین بار، آن را برای ساختن شهرهایی در و در به کار برده‌اند. مردم در ابتدا، برای درست کردن آجر، و را، با لگد کردن آنها، مخلوط می‌کردند. سپس مخلوط آماده شده را در قالب‌های مستطیلی می‌ریختند و در ، خشک می‌کردند. آجری که در آفتاب، خشک شده بود نمی‌توانست بدون کاه، خودش را نگه دارد. سرانجام، مردم ، و دریافتند که با گداختن رس، آجرهایی به‌دست می‌آید، که محکم‌تر و در برابر هوا مقاوم‌تر هستند.
در دوران باستان در کنارهٔ رودهای و و پس از طغیان آنها مقدار زیادی گل و لای بر سطح زمین رسوب می‌کرد. این رسوبات که دارای چسبندگی خاص بودند و پس از این‌که در اثر تابش خورشید، آب آنها تبخیر می‌شد ترک‌هایی به صورت مکعب‌های نامنظم درمی‌آمد. از این رسوبات، به صورت ملات جهت دیوارهای گل چینه‌ای در آن روزگار مصرف می‌شد.
سازه آجری یکی از متعلق به بابل که در عراق امروزی قرار دارد. این اثر امروزه در آلمان نگهداری میشود.
از طرفی، اجاق‌های چادرنشین‌هایی که در کنار رودها به کار گله داری مشغول بوده‌اند در اثر نفوذ آتش سخت شده که در واقع این پدیده سبب پیدایش نحوه پخت آجر گردیده‌است. در سال‌های بعد هم‌زمان در ساخت خشت زدن و پختن آجر به وسیلهٔ بابلی‌ها ابداع شد و به همین دلیل نام آجر که یک واژهٔ بابلی است در اغلب زبان‌ها به همین نام مشهور شده‌است. پس از این مرحله به وسیلهٔ کلدانی‌ها پخت آجر به تکامل رسید و با پیدایش آجر تحولی در ساخت بناهایی که تا آن روزگار خشتی و گلی بودند به وجود آمد. در نتیجه این امر سبب آغاز ساخت بناهای مستحکم و آجری گردید. آجر دستی (فشاری) هفت هزار سال است که به‌عنوان مستحکم‌کننده و زیباساز کاخ‌ها، عبادتگاه‌ها، مدرسه‌ها، مسجدها و ساختمان‌ها استفاده شده‌است. اما امروزه این صنعت هزاران ساله در حال فراموشی است.
آجرها به دلیل وزن و حجم زیادشان که حمل‌و نقل آنها را در مسافت‌های طولانی گران میکند، توسط تعداد زیادی کارخانه نسبتاً کوچک و پراکنده از انواع خاک رس و شیل محلی تولید میشود. مواد خام را از گودال‌ها حفر میکنند، و سپس این مواد خام خرد و آسیاب شده و برای قوام خوب آن غربال میشوند. سپس این مواد با آب مخلوط میشود تا یک گل خمیری آماده برای شکل‌دادن به آجر تولید شود.
از فرایند پرس خشک برای گِل‌هایی استفاده میشود که در طول فرایند خشک شدن بیش از حد منقبض میشوند. گل رسی مخلوط شده با حداقل آب ممکن (تا ۱۰ درصد) توسط ماشینی که با فشار بسیار بالا کار میکند به داخل قالب‌های فولادی فشرده میشود.
برشکاری آجرهای اکسترود شده توسط سیم
امروزه فرایند گل سفت (stiff mud process) با تولید بالا، کم هزینه‌ترین و پرمصرف‌ترین فرایند مورد استفاده برای تولید آجر در جهان است. خاک رس حاوی ۱۲ تا ۱۵ درصد آب از عبور داده میشود تا هر حفره‌ای از هوا خارج شود، سپس این گل از درون یک قالب مستطیلی میشود. همان‌طور که خاک رس از قالب خارج میشود، بافت‌ها یا مخلوط‌های نازکی از خاکهای رس رنگی ممکن است به دلخواه روی سطح آن اعمال شود. ستون مستطیلی از خاک رس مرطوب با فشار اکستروژن روی یک میز برش فشار داده میشود، که بر روی آن سیم‌های برش اتوماتیک آن را به آجرهای مستقل برش می‌دهند. آجرهای تولید شده توسط فرایند گل سفت از نظر ابعاد و شکل بسیار یکنواخت هستند. در مواردی که تنوع ظاهری بیشتر در بین واحدها مورد نظر باشد، آجرها را می‌توان قبل از پختن غلتاند و بهم ریخت. غلت زدن لبه‌ها و گوشه‌ها را نرم میکند و دست ساز بودن بیشتری را در ظاهر در بین آجرها ایجاد میکند.
پس از قالب‌گیری توسط هر یک از این سه فرایند، آجرها به مدت یک یا دو روز در یک با دمای پایین خشک میشوند. پس از خشک شدن آجرها پخته شده و آماده ارسال میشوند.
یک پخت آجر در انگلستان. تولید آجرهای سیمانی
اندازه‌های آجر
مقایسه اندازه‌های آجر نمای معمولی کشورهای مختلف ابعاد بر حسب میلیمتر
هیچ آجر واقعاً استانداردی وجود ندارد. نزدیکترین چیز در ایالات متحده آجر مدولار است که برای ساخت دیوارها در ماژول‌های ۴ اینچی (۱۰۱ میلیمتری) به صورت افقی و ۸ اینچی (۲۰۳ میلیمتری) به صورت عمودی طراحی شده‌است. به‌طور گسترده‌تر، اصطلاح مدولار را می‌توان برای هر آجری به کار برد که دارای اندازه باشد، به طوری که وقتی ضخامت درزهای ملات گنجانده شود، ابعاد دیوار مطابق با واحدهای کامل مناسب مانند ۴، ۶، ۸، ۱۲ یا ۱۶ اینچ باشد. (۱۰۲، ۱۵۲، ۲۰۳، ۳۰۵ یا ۴۰۶ میلیمتر). اندازه آجرهای غیر مدولار، به ویژه از نظر عرض یا طول، لزوماً با ابعاد مناسب عدد صحیح در دیوار ساخته شده مطابقت ندارد.
در عمل، طراح هنگام انتخاب آجر برای یک ساختمان، معمولاً نمونه‌های موجود در بازار را قبل از تکمیل نقشه‌های ساختمان مشاهده میکند و نقشه‌ها را متناسب با اندازه آجرهای انتخاب شده ابعاد می‌دهد.
استفاده از آجرهای بزرگتر می‌تواند منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در ساخت‌و ساز شود. به عنوان مثال، تنها دو آجر شهری (Utility brick)، با ابعاد ۴ اینچ در ۱۲ اینچ در ارتفاع و طول، برای تکمیل یک دیوار با اندازه ۸ اینچ در ۱۲ اینچی مورد نیاز است. در مقایسه، برای تکمیل همان منطقه به چهار و نیم آجر مدولار نیاز است. از آنجایی که برای اجرای دیوار به آجرهای شهری کمتر مورد نیاز است، هزینه نیروی کار برای ساخت دیوار کمتر است و به دلیل نسبت کمتر ملات، مقاومت فشاری دیوار بیشتر است. البته طراح باید در نظر داشته باشد که دیواری که با آجرهای بزرگتر ساخته شده‌است، درک بیننده را از مقیاس دیوار تغییر می‌دهد.
طبقه‌بندی آجرها
به ترتیب از چپ به راست: آجر سوراخ دار، آجر توخالی، و آجر گود (frogged brick)زمین آجری
استفاده از آجر در ایران
ساختار آجری
به‌طور کلی صنعت آجرپزی در دوران پیش از در تکامل یافت و در دوره هخامنشی علاوه بر ، انواع آجر از جمله آجرهای لعابی در ساختمان‌ها به کار رفته‌است. آجرهایی که در ساختمان و و شوش به کار رفته صرف‌نظر از تنوع، از نظر دقت در ترکیب مصالح اولیه و مقاومت در برابر عوامل مختلف پس از چندین قرن، مورد توجه هستند. در دوران هخامنشی پخت آجرهای لعاب دار منقوش و برجسته بسیار معمول بود؛ که برای تزیین کاخ‌ها استفاده شده‌است. استفاده از آجر در خصوصاً در دوران و در دوران پیش از اسلام رواج زیادی داشته‌است. می‌توان از کاربرد آجر در بناهای عظیمی مانند و نام برد. در دوران ساسانی از تلفیق سنگ و آجر برای اسکلت‌سازی بناها و در مواردی در استفاده شده‌است.
ایرانیان به خاطر پایداری بیشتر آجر از سنگ، ارزان بودن آن و سرعت آن جهت ساخت بنا از آجر استفاده می‌کردند. در دورهٔ ، استفاده از آجر هم از جهت زیبایی و هم از جهت ساختاری رونق زیادی گرفت. آجر به غیر از آن‌که برای تزیین اماکن مختلف به کار میرود، جهت نشان دادن فشارها هم استفاده میشود؛ مثلاً در طاقهای قدیمی ساختار آجری به شکلی است که جهت فشارهای مختلف احساس میشود.
محدودیت استفاده از در ناحیه‌هایی از ایران، کمبود ، مشکل کاربرد سنگ به دلیل انتقال حرارت در مناطق گرمسیر، خوش‌دست بودن و قابلیت بالای اجرا و به‌کارگیری آجر در تمامی بخش‌های بنا، کارایی فراوان آن در برپا کردن پوشش‌های وسیع و مرتفع، فراوانی مواد اولیه و سادگی تهیهٔ آجر و مقرون به صرفه بودن آن از دلایل کاربرد زیاد آن در ایران بوده‌است.
- ضریب انبساط و انقباض آجر در برابر به گونه‌ای است که از ایجاد ترک در بنا جلوگیری میکند.
- آجر در مقایسه با دیگر مصالح از قدرت ذخیره انرژی حرارتی برخوردار است و در نتیجه انتقال نوسان‌های حرارتی محیط بیرونی به داخل از طریق جدار آجری شدید نیست و بدون دخالت وسایل گرمازا و خنک‌کننده می‌توان شرایط و فضای مطبوع تری را فراهم آورد.
هنر آجرکاری دوره سلجوقی
شبستان آجری
در دوره سلجوقی از آجر به عنوان مصالح اصلی برای کلیه بناهایی چون کاروانسراها، آب‌انبارها، بناهای شاهی، بناهای عمومی، مساجد، برج مقبره‌ها، میل مقبره‌ها، میل‌های بلند مساجد و مواردی دیگر سبب اسکلت‌سازی اصولی آنها شده و ضمناً برای نماسازی نیز از آجر به شکل آمود (پوشش جدا از اسکلت) یا پیوند و ترکیب با استخوان بندی بنا عظمتی از حسن سلیقه و خلاقیت در هنر آجرکاری به وجود آمده‌است. به‌طوری‌که در آثار پراکنده و فراوان کشور در این دوره شاهد هنرآفرینی‌های بسیار شگرف در هنر آجرکاری می‌باشیم تا جایی که در دو قزوین بیش از سی نوع آجرکاری همراه با طاق‌نماسازی‌های بسیار زیبا و برجسته و در نزدیک به ۳۷۵ طاق‌پوش در انواع گوناگون که قسمت اعظم آن از دوره سلجوقی است شاهد هستیم. در این دوره ارزشمند معماری شاهد به وجود آمدن زیباترین نقوش در انواع گلچینهای آجری، گره آجری، خط‌های کوفی آجری برگردونهٔ میل‌های بلند مساجدی چون میل با ۲۶ متر ارتفاع، میل منار چند وجهی با حدود ۳۰ متر ارتفاع، با ۴۸ متر ارتفاع و هستیم.
هنر آجرکاری دوره ایلخانی
در دوره پوشش‌های طاقی آجری وارد تحول گسترده از تکنیک و اجرا شده تا جایی که شاهد به وجود آمدن گنبد بسیار چشم گیر و خوش فرم هندسی سلطانیه با قطری حدود ۴۰/۲۵ سانتیمتر و ارتفاع ۵۰متر از سطح زمین در اجرای بسیار استثنایی صندوقه‌ای می‌باشیم. ساخت این گنبد بر روی بسیاری از گنبد کلیساهای اروپا به خصوص گنبد در که حدود صدسال بعد از گنبد سلطانیه ساخته شده‌است، اثر مستقیم گذارده‌است. همچنین در این دوره هنر آجرکاری وارد مرحله‌ای بسیار جالب از گوشه سازی‌های گنبد خانه‌ها در حالت خاص پتکانه، شده، آن هم با نقش انواع گلچینهای خفته و راسته و جناقی آجری یا تلفیق آجر و زینت بخش این گونه اجراهای شگرف می‌گردد. از میان آثار فراوان آجری این دوره می‌توان به پتکانه سازی‌های گلچین دار مسجد ورامین، مسجد کبیر یزد و همچنین کاربرد مقرنس‌های آجری در محراب صفه شاگرد در مسجد جامع اصفهان اشاره کرد. در این زمان شاهد به وجود آمدن نوعی آجرهای مهری کوچک به اندازهٔ کلوک و دو قدی یعنی حدود ۵*۵ و ۵*۱۰سانتیمتر با حک نام جلال الله و نقوش گره می‌باشیم، که در بین رج‌های آجر سبب شکل‌دهی و تزئین استثنایی در آجرکاری‌هایی چون ازاره‌های راهرو ارتباطی مسجد عمر به صفه شاگرد در مسجد جامع اصفهان و همچنین نوعی گلچینهای خاص آجری با کلوک و دو قدی‌های مهری در غلام گردشی‌های طبقات فوقانی در گنبد سلطانیه می‌باشیم. یکی از شاهکارهای هنر آجرکاری بنای بی‌همتای می‌باشد که چون یکی از دو منار بسیار ظریف و باریک را به حرکت درآوریم منار دیگر به جنبش درمی آید. کل بنا مرحله به مرحله از ناحیه پشت بام بیشتر تا سطح زمین دچار تحرک خواهد شد.
هنر آجرکاری دوره تیموری[]
در ایران، مربوط به قرن دوازدهم
عصر تیموری عصر جنبش و خیزش انواع هنرها به خصوص معماری می‌باشد. در این زمان پوشش‌های گنبد آجری به تحول کامل می‌رسد. مسیر گنبدسازی‌های دو پوسته پیوسته به گنبدسازی‌های دو پوش گسسته و اجراهای خاص در مقابل واکنش نیروهای فشاری-کششی-پیچشی و به خصوص رانشی و به‌طور کلی ضدزلزله توسط خشخاشی سازی‌ها در بین دو پوشش گنبدها می‌باشیم. در این زمان انواع طاق پوش‌های آجری چون ترکین، گلو در هم، شمسه پوش و بسیاری دیگر مسیر متحول خود را تا سرحد مطلوب پیش می‌برد و انواع گلچینهای آجری در آنها به واقع عظمتی از هنر آجرکاری توسط معماران نامی ایران قوام الدین پدر و غیاث الدین پسر شیرازی و بسیاری دیگر از بنایان هنرمند زیباترین و شاخص‌ترین انواع نقوش گره آجری، خط‌های کوفی آجری، خط‌های بنایی و معقلی آجری و زیباترین انواع گلچینهای بسیار متنوع آجری در عناصر و جزئیات آثار هم سطح با هنر که تلفیقی از آجر و کاشی در انواع خط معلقی می‌باشد. در خراسان می‌توان به کارهای آجری بسیار زیبای و در حومه طوس مشهد یا شاهکارهایی از هنر آجرکاری و بسیاری دیگر اشاره کرد.
هنر آجرکاری دوره صفویه[]
سازه آجری
در این دوره از آجر در بسیاری از بناها به‌خصوص کاروانسراهای بسیار پیشرفته زمان در شکل درون‌شهری و برون‌شهری در یک و دو طبقه با طرح‌های بسیار جامع و با اسکلت سازی‌های بسیار اصولی و در مواردی نماسازی‌های دی انگیز از نقوش انواع گلچینهای خفته و راسته-کلوکبندان-حصیری-جناقی-سم آهویی-گل برگردان-گل انر گل و بسیاری دیگر جهان را عمیقاً متوجه خود ساخته‌است. پوشش‌های طاقی و بسیار زیبا و دلفریب آجری در حالت طاق گنبدی، طاق عرقچین، طاق گنبد، طاق کته، پوش طاقهای پا تو پا طاقهای چهار بخشی، طاقهای چهار گرده پوش، طاقهای چهار ترکی، طاقهای شمسه‌ای، هندسی طاق، تویزه طاق، کجاوه طاق تاوه و بسیاری دیگر با به‌کارگیری انواع نقوش آجری و گلچینهای زیبا عظمتی از هنر آجرکاری این دوره متجلی شده‌است. به وجود آمدن انواع قوس‌های باربر تزئینی و تزئینی آجری و استفاده از آنها در بناهای متعدد ایران به وجود آمدن انواع برج‌های آجری بسیار با فلسفه با نماسازی‌های مشبک آجری و نقوش جذاب آجری در آنها انواع رسمی بندی‌ها و کاربندی‌ها و طاسه سازی‌های آجری در اشکال مختلف در بناها با عناصری چون: سوسن، نیم سوسن، هفتی، سینه باز، پاباریک، لچکی، ترنجی، سمبوسه و به‌کارگیری نقوش زیبای گلچین آجری در بین عناصر یاد شده، به‌خصوص در بازارها آثار شگرف از ایران تقدیم هنر دوستان جهان گردیده‌است. از میان آثار بسیار متعدد آجری این دوره می‌توان به پل‌های بسیار عظیم و گسترده با فلسفه آجری چون و پل الله وردی خان با تمامی مسائل فشار و آب رود گسترده زاینده رود در پشت پایه‌های هر دهانه از پل. ساختمان حمام‌های بسیار اصولی با بخش‌های زنانه و مردانه و گرمخانه با به‌کارگیری کاربندی‌های بسیار پرکار و دل‌انگیز و استقرار آنها بر روی ستون‌های ظریف و کاملاً باربر سنگی. زیرسازی ستون‌ها از پی گسترده از مصالح آجر جوش پرتاب و ملات آهک لزدار، همچنین آبروهای حمام، زیر آبروها، آب‌بندی دیگ مسی مستقر بر روی آتشخانه در ناحیه خزینه آب جوش و بسیاری مسائل جانبی گرمابه در حمام‌ها یی چون حمام گنجعلی خان کرمان و گوهر بی‌مانندی چون حمام خسرو آقای اصفهان کلاً آجری بسیار ارزشمند از پدیده‌های هنری که تخریب شد. در دوره ساختن آب‌انبارهای آجری با نقوش زیبا جهت اقلیم‌های گوناگون به‌خصوص بادگیردار برای مناطق گرم و خشک کویری همراه با هنر آفرینی‌های بسیار مورد توجه بوده‌است.
هنر آجرکاری دورهٔ افشاریه و زندیه[]
در دورهٔ ایران درگیر کشمکش‌های نظامی لازم زمان خود بود. از این رو آبادانی رونق چندانی نداشت. اما در این زمان شاهد به وجود آمدن میل‌های بسیار فراوان راهنما با نوعی آجر کاری و به‌کارگیری گلچینهای آجری در آنها در کنار جاده‌ها در تمامی کشور می‌باشیم. در دورهٔ زندیه آبادانی رونق گرفت. خصوصاً خطه حکمرانی بناهای خرد و کلان و قابل توجهی در اشکال گوناگون بنا گردید. از آثار آجری جالب این دوره می‌توان به شبستان مسجد وکیل با پوشش‌های طاقی که از کاربندی بر قوس‌های پا تو پا که بر روی ستون‌های سنگی با حجاری پیچ و سر ستون سازی‌ها با نقش حجاری جقه‌ای افشان حاصل شده‌است اشاره داشت. پوشش‌های طاقی تواماً از کار بندی و طاق گنبد بر ستون‌های پیچ سنگی ابهتی جالب به شبستان این مسجد داده‌است. در این دوره با پوشش‌های بسیار جا لب آجری از نقوش گلچینهای متنوع و نوعی کاربندی‌های جالب با نورگیرها و هوا کش‌های متقارن ساخته شده‌است. یکی از آثار آجری بسیار جا لب در مجموعه وکیل وجود با کاربرد آجر و نقوش آجری در قسمت‌های داخلی و به‌خصوص در ناحیه خارجی همراه با کنگره سازی‌های جا لب بر گرداگرد چهار بعد بنا که جنبه حفاظتی بنا را داشته‌است. همچنین چهار برج عظیم مخروطی با نقوش بسیار جالب و متنوع آجری در طرح‌های نیم خوشه انگوری رفت و برگشت بوده. این پدیده آجری در چهار برج ارگ زیبایی خاص آفریده‌است و به این ابهت و شکوهی خاص داده‌است. از آثار دورهٔ یه نوعی آجرکاری با بند کشی بر جسته بسیار یکنواخت و زیبا که بند کشی تخت از راستای قطعات آجر به اندازه ۳ میلیمتر جلوتر آمده‌است. این اجرا شگرفی چشمگیری به آجر کاری و بند کشی که حالت استثنا یی در تمام آثار آجری ایران دارد در محل ، مقبره اولیه خان زند، موزهٔ پارس داده‌است. وجود آب‌انبار با استفاده از پوشش مورب دور دارتیز همراه با گلچین جناقی بسیار زیبای آجری در مجموعه نظر هر بیننده را جلب میکند. به‌طور کلی در این دوره نقوش زیبای آجری به شکل‌های خاص و متنوع زیبایی بناهای ایران به‌خصوص خطهٔ فارس شده‌اند.
هنر آجرکاری دورهٔ قاجاریه
در ، هنر در ساختن بازارها با انواع طاق‌پوش‌های آجری، آجری مانند و تیمچه‌ها در و طاق با نقوش متنوع و از جمله ، به تکامل رسید.
در شهر تهران
شهر با دارا بودن ساختمان‌های قدیمی و آثار تاریخی خود هم هویتی سنتی و هم بسیار مدرن دارد؛ در ساخت بناهایی چون ، ، کاخ موزه‌ها، مسجدهای تاریخی، ساختمان‌های آجری منطقه ، ، ، ساختمان بانک صادرات، ساختمان‌های آجری سبک ساسانی/هخامنشی، و وزارت خارجه، ساختمان ثبت و اسناد، مدارس قدیمی، ، ، بازارچه‌ها، و ساختمان بسیاری از خانه‌ها و مغازه‌ها در بخش‌های قدیمی شهر تهران، از آجر استفاده شده‌است.
انواع آجر تزئینی سنتی در ایران[]
آجر واکوب و آبمال[]
برای ساختن آجرهای صاف جهت کار در نما، خشت بیرون آمده از قالب چوبی مانند ماله واکوب می‌کردند وبا دست آغشته به آب رویهٔ آن را صاف می‌کردند. نمونهٔ قدیمی این شیوه را در آجرهای نمای شاهد هستیم. (آجر ریشه دار نوعی آجر واکوب است).
با توجه به طرح و نقشهٔ تهیه شده و در اندازه‌های مشخص، در محل نزدیک به کار، خشت نیمه خشک را با یا به شکل مورد نظر برش داده و بعد از خشک شدن کامل، به کوره می‌بردند. آجرهای پیش بر از نظر سطح در دو نوع ساده ونقش دار تهیه میشوند. این آجرها در دو دسته آجر و تهیه میشوند.
نقش اندازی روی آجر چه به صورت برجسته و چه فرورفته که در مواردی محدود، به گونهٔ پیش بر و دست کار صورت می‌گرفته و در عمدهٔ آثار به کمک قالب انجام می‌شده‌است. از قرن چهارم در آثار سیراف با آجرهای سفال نقش دار برخورد داریم. این آجرها از نظر شکل متنوع بوده و به صورت‌های ، بادامی، ستاره‌ای شکل و ساخته میشوند. از در دوران ، آجرهای نقش برجسته و مشبک با نقش‌های هندسی و کار گره در شکل‌های مربع و مستطیل بدست آمده‌است. در دو قطعه آجر مستطیل شکل به دست آمده با طرح گیاهی در مایه اسلیمی، که دو قطعه در کنار هم طرح یک قوس محراب گونه را عرضه میکنند. این مورد تا پیش از آن در هنر آجرسازی ایران نا شناخته‌است و نقش‌ها به صورت فرورفته می‌باشد.
در قطعه‌های گوناگون پاره آجر از کوچک‌ترین اندازه تا بزرگ‌ترین اندازه که نزدیک به یک آجر کامل است؛ کاربرد فراوان داشته‌است. آجرتراشان در پای کار قطعه‌های گوناگون پاره آجر را با تیشه آماده می‌کردند که قدمت آن از دوران بوده و در دوره به تکامل رسیده‌است. در گذشته کار تراش آجر بر روی آجرهای چهارگوش صورت می‌گرفت؛ ولی از زمان استفاده از آجرهای قزاقی به‌طور عمده کار تراش بر روی آجرهای قزاقی انجام میگیرد و کمتر با نمونه‌ای از کاربرد آجرهای چهار گوش تراش برخورد می‌کنیم.
آجرهای تزئینی قالبی و تراش[]
این گونه آجرها که در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف هندسی و غیر هندسی به کار رفته‌اند؛ خاص هستند. این آجرها در در و بخش‌های مختلف چون پایهٔ ستون‌ها، سر ستون‌ها، حاشیه‌ها و… کاربرد داشته‌اند. این آجرها هم به صورت نقش دار و هم به صورت بدون نقش تهیه شده‌اند. در این آجرها را با واکوب کردن در قالب، با شکل‌های مختلف می‌ساختند و سپس زائده‌های آن را با تیشه داری به گونهٔ آجر تراش حذف می‌کردند. گونه‌های مختلفی از این آجرها وجود داشته که هریک با توجه به طرح بنا در محل معینی به کاربرده می‌شده‌است و نامی خاص داشته‌اند.
آجر آب‌ساب آجری است که پس از تراش آن در آب می‌خیسانند و کناره آن را به وسیلهٔ ماسهٔ بادی یا گَرد آجر و گاه با یا اخرا می‌سایند. این روش به نما جلوه می‌دهد ولی توان آجر را از بین می‌برد. رونق این شیوه بیشتر مربوط به به بعد است. نمونهٔ این کا[vc_row][vc_column][vc_column_text]
بهترین نمونه آجر
نیاز روزافزون بشر به آجر سبب گردیده که با وجود سپری شدن قرن ها از پیدایش این سازه؛ همچنان از اهمیت بالایی برخوردار باشد. خواص این محصول چنان منحصر به فرد بوده که از مراحل نخست تا پایان انجام پروژه ساختمانی جزو ضروری ترین مصالح به شمار می رود و همچنین رنگ و ظاهر آجر سبب تلفیق سازه با طبیعت اطراف گردیده که در نوع خود بی نظیر است.شما همراهان گرامی میتوانید لیست را در وب سایت سنگاج ملاحضه فرمایید. از جمله خواص آجر می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- استفاده از آجر در پی سازی و دیوار باربر به علت مقاومت فشاری مناسب.
- استفاده در تیغه چینی و نماسازی به علت مقاومت در برابر دما و رطوبت.
- استفاده در کف سازی به سبب مقاومت سایشی مناسب.ابعاد کوچک، حمل آسان و سهولت کاربرد آجر امکان اجرای دهانه های وسیع به صورت قوس، طاق و گنبد را به وسیله آن فراهم میکند.
- ساخت پله، المانهای تزئینی و…
استخراج مواد خام:
خاک رس را توسط لودر از سطح زمین برداشت کرده (برخی از خاکهای نسوز را باید از عمق بیشتری برداشت کرد) و توسط کامیون به کارخانه حمل میکنند. خاک سطحی را که خاک نباتی نامیده میشود، کنار میزنند و کلیه ریشه گیاهان و موادی از این قبیل را از خاک جدا میکنند. زیرا این مواد در کوره میسوزند و جای آنها در آجر خالی میماند در نتیجه آجر پوک میشود.
کوره تنوره ای{چاهی-متناوب}:
در این نوع کوره که از قدیمیترین کوره های آجرپزی در ایران است، هم محل خشتها و هم محل آتش ثابت است. این کوره از یک اتاقک با دودکشی در سقف تشکیل شده و آتش در کف آن قرار میگیرد. مدت زمان لازم برای پختن آجرها در این ۶ روز است. ولی چون حرارت در همه جای کوره یکنواخت نیست بنابراین از این نوع کوره ۷ نوع آجر مختلف به دست می آید. به طوری که از پایین کوره به سمت بالا، آجر جوش، آجر سبز، آجر بهی رنگ، آجر سفید، آجر ابلق، آجر قرمز و آجر نیم پخته حاصل می شود.
۶۰ % آجرهای این کوره قابل استفاده در ساختمان سازی است. از سمتی کوره ها به صورت پیوسته کار نمی کنند. به دلیل این که اتلاف انرژی در آنها بسیار بالا می باشد پس از پخت آجر کوره ها را خاموش می کنند و آجر ها را خارج نموده و مجددا برای پخت آماده سازی می کنند.
محصول کوره تنورهای به آجر گری معروف است و بیشتر برای سفت کاری و دیوار چینی معمولی به کار میرود.
خواص فیزیکی آجر {وزن مخصوص}:
- وزن مخصوص: آجرهای مختلف بر حسب نوع مواد خام و نیز روش تولید آنها، وزن مخصوصهای متفاوتی دارند ولی به طور متوسط وزن مخصوص آجر مرغوب حدود ۳۱/۸ است. در آجرهای سوراخدار، هر چه تعداد سوراخهای آجر کمتر باشد وزن مخصوص آن بیشتر است.این موضوع بر بی تاثیر نیست.
خاصیت جذب آب:
اگر مقدار جذب آب در آجر بالا باشد ، فوری وارد بافت های ملات می شود و از عملیت های شیمیایی جلوگیری می کند و بالعکس هنگامی که میزان نفوذ آب درآن کم باشد، مصرف آن در نماسازی و مکانهایی که در معرض نیروهای کششی قرار
دارند، توصیه نمیشود.
آجری مرغوب است که درصد جذب آب آن بین ۱۰ تا ۱۵ درصد می باشد.معمولاً برای این که آجرها پیش از مصرف تا حدی از آب اشباع شوند، آنها را به مدت ۶۰ دقیقه در آب فرو میبرند و به اصطلاح زنجاب میکنند. آجر یک دقیقه پس از خیساندن حدود ۸۶ درصد آبی را که در ۲۴ ساعت قادر به جذب آن است، به خود میگیرد.
انبساط رطوبتی:
- انبساط رطوبتی: آجر پس از پختن و خنک شدن، رطوبت هوا را جذب و منبسط میشود. معمولاً مقدار این انبساط حدود ۰.۸ میلیمتر به ازای یک متر طول آجر است. نصف این مقدار در هفته اول اتفاق میافتد و مابقی آن به مرور زمان حتی پس از چند سال کامل میشود. انبساط رطوبتی دراز مدت آجر با زنجاب کردن آن تسریع نمیشود. همچنین پس از خشک شدن آجر این انبساط قابل بازگشت نیست.
انبساط حرارتی:
ضریب انبساط حرارتی خطی آجر به ازای هر یک درجه دما ۰.۰۰۰۰۰۵ است. در ضمن باید به این نکته توجه کرد که آجرهایی در دیوارهای خارجی به کار میروند، چون تحت تأثیر دو دما (دمای داخل و دمای خارج بنا هستند بنابراین امکان ایجاد تنش در آنها وجود دارد.
مقاومت در برابر آتش:
دیوارهای ساخته شده با انواع مختلف آجر ۱ ساعت در برابر آتش مقاومت میکنند. – بستگی به ضخامتهای متفاوت دیوار هم دارد.
میزان انتقال صوت:
معمولاً دیوارهای آجری صوت را جذب یا منعکس کرده و از انتقال آن جلوگیری میکنند ولی برای جذب کامل صوت باید مصالح آکوستیک استفاده کرد. هر چه ضخامت دیوار آجری بیشتر باشد،
میزان انتقال صوت از آن کاهش مییابد دیوارهای آجری با ضخامتهای ۴۸ دسی بل افت انتقال صوت را سبب میشوند.
رنگ:
رنگ آجر بستگی به ترکیب شیمیایی خاک رس و آتش کوره دارد. میزان زیاد سنگ آهک در خاک رس، آجر را سفید میکند. خاک رسهایی که مقدار کافی آهن داشته باشند، اگر زیاد پخته شوند آجر حاصل از آنها قرمز میشود، اگر هوای احتراق را کم کنند آجر ارغوانی کم رنگ شده واگر کم پخته شود، عنابی روشن میشود. خرید آجر نما اصفهان قیمت روز با کیفیت بالا اینجا کلیک کنید
