در شبکه یک، از فیلم معروف « به وقت شام» که جمعه شب پخش شد تا مستند « شچرا سوریه» و مستی. در شبکه مستند نیز که معمولا با علاقه ی بیشتر برنامه هایش را تماشا می کنم، همین بود ولی غلیظ تر: مستند « عراق، نابودی یک ملت»، مستند «همشهری جنگ»، مستند «اول شخص غائب»، مستند «متولد غزه» ، مستند« منطقه کویرس، وطن کوچک من»، مستند« آغاز داعش» و سرانجام دو قرصت از مستنر «مستندر»
بجز این برنامه ها که خودم هم متوجه شده ام را به تماشای می بینم احتمالا برنامه های دیگری با این مضمون بوده است که آن را در این دو روز از دست داده ام، صحبت ها و هشدارهای آقای نجاح محمدعلیُ تحلیل گر عراقی. نجاح آدم خاص است، کسی که بقول خودش بارها به ایران آمده و یکبار توسط وزارت اطلاعات ایران دستگیر شده، تعداد زیادی را در اوین و در شرایطی – به تعبیر او در خیلی سخت- زندانی بوده و سپس از ایران اخراج شده است. نجاح که می گوید قبلا با پاسپورت جعلی به ایران آمده و دلیل این موضوع را نمی گوید، مدعی است که یکبار توسط ترور هم شده و تا برزخ رفته است، اما در عین حال ایران در برنامه های مختلف در قامت طرفدار ایران ظاهر شده است. می شود. نجاح در این مصاحبه که نسخه ای از آن را نه در آرشیو شبکه های تلویزیونی که در رسانه های مجازی پیدا می شود به ما هشدار می دهد که ممکن است نظام تضعیف در نهایت مانند سوریه شدن در بر داشته باشد، هر چند که در ابتدای صحبتش اعتراف کند. کند که ایران نه سوریه می شود و نه لیبی، هر کشوری که دیگر هرگز به شرایط قبل بر کند که ایران می شود و نه لیبی، دو.
درسهایی از « بحران سوریه »
اگر هدف تلویزیون از پخش برنامه های این چنین هشداری به مردم برای جلوگیری از تکرار فاجعه ای مشابه سوریه در ایران هم بوده باید گفت که برنامه مستند «پرونده بحران سوریه» به روشنی داد که سوریه چه مسیری را طی کرد و ایران می تواند. مسیر متفاوتی داشته باشید. اگر انصاف داشته باشد باید بر خلاف همیشه باشد که برنامه ها و رسانه ملی را بی رحمانه نقد کرده ام، برای یک بار هم که این برنامه مستند را کار قابل توجهی بنامم کرده است. مستندی که تا لحظه نگارش این متن دو قسمت پخش شده و ساخته شده مشترک «مرشکز مستند سوره» و وره. این مستند بر خلاف رویه ی معمول رسانه در حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه که معمولاً فجایع به بار می آید در آن کشور را به مخالفت با مخالفان نسبت می دهد، می گوید که خارجی با شخصیت غربی و عربی و سرانجام داعش مسبب فرجام رقت است. تحریک سوریه هستند. مستند « پرونده بحران سوریه» با نگاهی نسبتا تحلیلی و در قالب یک پژوهش به روند شکل گیری فاجعه ی منطقه سوریه پرداخت و در آن به نکات خوبی هم اشاره کرد. این برنامه که به حکومت حافظ اسد و پسرش بشار اختصاص داشت در توضیح اصلی شکل گیری اعتراضات به این خاندان به موارد اشاره کرد که در رسانه های داخلی مطرح شده است:
- استقرار سیستم تک حزبی و عدم امکان فعالیت مخالفین جدی (اپوزیسیون)
- ت پی د پی و یط یطایط اضطای ر که ئی ئی خ اخارات یش ر ی ک ک د ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا
- عدم امکان رقابت با رئیس جمهور در انتخابات ریاست جمهوری به گونه ای است که انتخابات ریاست جمهوری به همه پرسی تبدیل شود.
- مخالفت بخش محافظه کار کابینه سنتی با پیشنهاد تغییرات سیاسی و عصر بمن برخورد با مخالفت بخش محافظه کار کابینه سنتی با پیشنهاد تغییرات سیاسی و
- مخالفت همان بخش از کابینه که اثرگذار هم با اصلاحات سیاسی بود، به این بهانه که مردم نیازمند اصلاحات اقتصادی هستند نه اصلاحات سیاسی و اصلاحات اقتصادی هم زمان بر است.
- استمرار مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم به مشکلاتی که برای کشاورزان در اثر اشتباهات دولت پیش آمده بود و باعث بیکاری بیش از هشتصد هزار نفر از آن ها (به عبارتی هشتصد هزار خانوار) می شد.
- فقدان برنامه اجتماعی دولت برای مدیریت بحران
- سازمان دیگر در موضوع سوریه
بازگویی ناگفته هایی از «پرونده»
این مستند در کنار تحلیل های خود که طبیعتا نمی تواند با خط مشی سیاسی رسانه ملی زاویه ای کلی داشته باشد به موضوعاتی اشاره کرد که به آن ها در رسانه های داخلی کمتر پرداخت شده است. فضای این مستند فضای برشمردن اشتباهاتی بود که در دوران اسدها و بخصوص در حکومت بشار اسد و بررسی توسط خود او اتفاق افتاده بود، از اشتباه ارتش در استفاده از سلاح های سنگین در شهرها تا فرصت سوزی در اصلاحات و عافیت های بی حساب و کتاب مخالفین. سلفی و اسلامگراهای تندرو و آزاد کردن صد نفر از آن ها . به تعبیر این برنامه، این عفوها با این استدلال اشتباه صورت گرفت که آزادی و حضور نیروهای اسلامگرای تندرو می تواند باعث قاطبه ی اسلامگرای جامعه شود و هم باعث محدود شدن فعالیت های جریان سکولار شود که جریان اصلی مخالف دولت بود. در حالی که در عمل بر عکس شد و تندروهایی که آزاد شدند بعد از آزادی نه صفوف گروههای
یکی از متفاوت ترین موضوعاتی که در این مستند به آن اشاره شده است نقش داعش بود. باور آن چه در باور بسیاری از مردم جا افتاده است -که گمان می شود داعش از ابتدا یکی از دشمنان اصلی دولت بشار بوده است- این مستند در توضیح روند شکل گیری گروه های اسلفی مخالف بشار اسد، اشاره ای به جریان القاعده و داعش کرد. و به صراحت ادعا کرد که بر خلاف القاعده که رهبرش (ایمن الظواهری) حکم جهاد علیه دولت بشار را رهبر وقت داعش (ابوبکرالبغدادی) آن را حرام اعلام کرده بود! البته این مستند در این دو قسمتی که تاریخ پخش شده در مسیر بازخوانی هنوز به سالهای اخیر نرسیده است تا معلوم شود نقش واقعی داعش، از بی رحم ترین و مرموزترین جریانات تروریستی دنیای یکی از معاصر، را در ادامه بحران سوریه چگونه ترسیم می کند. این که قسمت یا قسمت بعدی چگونه روایت می کند فرق زیادی ندارد، این دو قسمت ناگفته ها را تا اینجا رونمایی کرده و سوالاتی را در ذهن بیننده در رابطه با نقش واقعی داعش در بحران سوریه ساخته است.
این مستند حتی پروایی نداشت تا گریزی به موضوع سوریه در ترور رفیق حریری نخست وزیر لبنان بزند و دلیل فشار جامعه جهانی برای خروج از سوریه از لبنان و همچنین دشمنی های بعدی سعدحریری فرزند رفیق حریری و نخست وزیر سابق لبنان با دولت بشار را در این مورد موضوع جستجو کند. هر چند در کنار مشکلات اقتصادی سوریه، این مستند نگاهی به هزینه های حضور نظامی سوریه در لبنان اما خودبخود این نکته را نیز به ذهن بیننده متبادر نکرد.
اشاره ای به شروع «پرونده»
م «« ««ان»»ش اعاضات د شاراد زاه باگ ه هار ر ه ه ا ا و و و و و و و و و. اعتراضاتی که از شهر درعا در سوریه هم به شکل مسالمتیز آغاز شد ولی با مقابله با نیروهای امنیتی و شکنجه ی دانش آموزان یک مدرسه وارد فاز اولیه شد، مدرسه ای که در آن دانش چند آموزه همراستا با بهار عربی شعار نوشته بودند و بعد از این. برخورد محکم آن را تبدیل به اعتراض خانواده ها و سپس مردم شهر کرد. این مستند در حالی که تصویر انگشت دانش آموزی را نشان می دهد که ناخنش کشیده شده بود از جلوه دادن موضوع توسط رسانه های خارجی صحبت کرد و معتقد بود که محکمی که از آن صحبت می شود در حد کتک زدن دانش آموزان بوده است، در حالی که این موضوع است. که بر خلاف ادعاها دانش آموزان اصلا بچه نبوده اند. به هر حال مستند نشان داد که برخورد امنیتی با موضوع یک اعتراض ساده است، کار را تا حدی پیچیده کرد که عقب نشینی های بعدی بشار در نشست با چهره های شاخص درعا راهگشا نشد، نه تنها تغییر مسئولین محلی و حتی مرزی را دوا نکرد. اظای ایاز ز ه م ا ا ا ا آن ه ه ای گذ ای ز از ز ک ی و غ یط ایط اضط ا ز ز زاف مستند به تعبیری نشان داد که در فهم و توجه به خواست مردم فرصت سوزمش و به تعبیری دیر
نقش عوامل خارجی در «پرونده»
مستند بحران سوریه بیش از همه ی انتخاب شکل گیری فاجعه ی سوریه به نقش نقش آفرینی خارجی پرداخت و محور اصلی این نقش را هم برای ترکیه، عربستان، قطر، آمریکا و فرانسه برشمرد. هر چند در این میان اشاره ای به نقش بقیه کشورها اما تا پایان قسمت سه گونه ناش شرار ی گونه نای هر چند در این میان اشاره ای به نقش بقیه کشورها.
- حمایت رسانه ای از مخالفان: این نشان داد که رسانه هایی مانند الجزیره قطر با پخش و بزرگنمایی اخبار اعتراضات نقش بسزایی در گرفتن و جهت دار شدن اعتراضات و رساندن اخبار آن به دنیا وجود دارد و انتشار این اخبار در سطح عربی باعث می شود که اقدامات جدی و عملی اتحادیه عرب انجام شود. و در سطح جهانی باعث افول بشار در افکار عمومی جهان و هموار شدن راه برای تصمیمات بعدی شور سطح جهانی شد ر ای ا ا ا ا ه ه د د ه گز گز گز افان خ افار ا اتان و آ ا ا ایاز
- حمایت مالی و نظامی از مخالفان: ای د ه ز ز از کشام ا ان ع ا و ی یان ای ب یان و و و ه های ت. البته این برنامه تا پایان قسمت دوم خود هنوز به تاریخ حضور در سوریه نرسیده است اما این مطلب در خور توجه این بود که نشان داد سوریه بدلیل تشتت در ارتش و ضعف ارتش در حفظ یکپارچگی کشور تبدیل به یک کشور نظامی خارجی بسیار شد، در حای که ه ه ق ه ا اس ه ای و ص ص صاح ای ب گز ا س س ام و از ز ات زات زای و هاج و.
- کمک از دولت ها به حضور اتباع خود در جنگ با دولت سوریه: شاید مهم ترین نکته ای ناگفته باشد که در این برنامه باب آن باز شد ترآیند وترآیند وترآیند پیوسان ایوستن بازند مهم ترین ناگفته است که در این برنامه باب آن را باز کرد. این نشان داد که اروپا را برای این که از زحمتاتباع اسلامگرای تندروی خود راحت می کنند علی اشراف اطلاعاتی که نه تنها برای آمدن آن به سوریه مانعی نتراشیدند که حتی با برنامه و گاهی هم تبلیغ به آن فرآیند کمک کنند. این مستند ناخودآگاه به این فرضیه نیم نگاهی داشت که می‌گوید از آنجایی که سوریه تبدیل به قتلگاه اسلامگراهای تندرو و گاه استقلال طلب آن می‌شود و در حقیقت آن یکی از تهدیدات امنیتی داخلی کشور خود را در سرزمین مردم سوریه و به آن تبدیل می‌کند. قیمت ویرانی کشور آن ها تا حدودی مرتفع کردند. هر چند این برنامه نامی از هر کدام از کشورهای نبرد و اشاره ای هم به داعش نمی رسد اما احتمالا صاحب نظران بسیاری هستند که می توانند بیشترین درصد خارجی هایی را بیان کنند که با آرزوی تشکیل دولت اسلامی به سوریه آمدند از کدام منطقه و کدام کشور بودند و در قالب بودند. چه جریانی. این صاحب نظران هم احتمالاً نتایج واقعی این حضور را دارد که در سالهای بعد اتفاق می افتد که می توانم. البته بعید اگر قسمت های بعدی برای این مستند ساخته شده باشد و از بازگویی این غافل پخش شود، اما در هر حال این مستند با اشاره به یک موضوع مهم نیست که مهم نیست که سوالی را در ذهن مخاطب شکل داد. دیگر نمی توانم از کنار آن گذشت و یا آن را مدیریت کرد.
۶۵۶۵
