بیش‌فعالی (ADHD) و انرژی طبیعی کودکان تفاوت‌هایی اساسی دارند که می‌توان از طریق مشاهده رفتار کودک آنها را تشخیص داد.
به گزارش گزارشگر یک، به نقل از تبیان، این روزها هر کودکی که پرانرژی، بازیگوش یا پرحرف باشد، به‌سرعت برچسب “بیش‌فعال” می‌خورد. در حالی که شیطنت و جنب‌وجوش بخشی طبیعی از رشد کودکان است، تشخیص نادرست بیش‌فعالی (ADHD) می‌تواند پیامدهای منفی زیادی داشته باشد.
بیش‌فعالی یک اختلال عصبی‌رشدی است که با علائمی پایدار مانند مشکلات تمرکز، بی‌توجهی شدید، رفتارهای تکانشی و ناتوانی در کنترل فعالیت‌های حرکتی مشخص می‌شود. اما بسیاری از کودکان صرفاً پرانرژی هستند و می‌توانند در شرایط مناسب رفتار خود را کنترل کنند. اگر بدون بررسی دقیق به این کودکان برچسب ADHD زده شود، ممکن است نه‌تنها دچار سرخوردگی شوند، بلکه اطرافیان نیز رفتار آنها را از زاویه‌ای نادرست ببینند.
برچسب زدن نادرست می‌تواند اعتمادبه‌نفس کودک را کاهش دهد و باعث شود او خود را “بیمار” یا “مشکل‌دار” تصور کند. همچنین، این مسئله ممکن است مسیر آموزشی و تربیتی او را تحت تأثیر قرار داده و فرصت‌های طبیعی یادگیری و رشد را از بین ببرد.
قبل از اینکه یک کودک پرجنب‌وجوش را بیش‌فعال بنامیم، بهتر است رفتارهای او را در شرایط مختلف بررسی کنیم و در صورت لزوم از متخصصان کمک بگیریم. شیطنت، انرژی بالا و کنجکاوی طبیعی، نشانه‌ای از سلامت و رشد طبیعی کودک است و نباید آن را با یک اختلال اشتباه گرفت.
این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از والدین و معلمان ممکن است رفتار پرجنب‌وجوش کودکان را با بیش‌فعالی اشتباه بگیرند. درحالی‌که هر کودکی ممکن است گاهی بی‌قرار باشد، کودکان مبتلا به بیش‌فعالی الگوی رفتاری متفاوتی دارند که بر عملکرد روزمره آنها تأثیر می‌گذارد.
علائم بیش‌فعالی و تفاوت آن با شیطنت کودکان
اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) در کودکان به سه نوع مختلف تقسیم می‌شود:
بیش‌فعالی همراه با بی‌توجهی: در این نوع، کودک در تمرکز روی فعالیت‌ها مشکل دارد، به‌راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شود، زیاد خیال‌پردازی می‌کند و در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی امور ضعف دارد.
بیش‌فعالی تکانشی: این نوع شامل رفتارهایی مانند صحبت کردن مداوم، بی‌قراری، حرکت‌های غیرارادی، دست زدن به اشیای مختلف و ناتوانی در کنترل میزان فعالیت است.
بیش‌فعالی ترکیبی: ترکیبی از علائم دو نوع قبلی است و هم مشکلات تمرکز و هم رفتارهای تکانشی و پرتحرکی را شامل می‌شود.
تفاوت در میزان و پایداری رفتار
کودکان پرانرژی معمولاً در موقعیت‌های خاص مانند بازی یا فعالیت‌های هیجان‌انگیز، رفتارهای پرجنب‌وجوشی از خود نشان می‌دهند، اما در شرایطی که نیاز به تمرکز دارند، می‌توانند رفتار خود را کنترل کنند. از سوی دیگر، کودکان بیش‌فعال به‌طور مداوم در محیط‌های مختلف دچار بی‌قراری هستند و رفتار آنها به شکلی است که نمی‌توانند برای مدت طولانی آرام بمانند.
یکی از تفاوت‌های مهم بین کودکان پرانرژی و کودکان بیش‌فعال، نحوه بروز و پایداری انرژی آن‌هاست. کودکان پرانرژی معمولاً در برخی موقعیت‌ها، مانند بازی با دوستان یا حضور در خانه، سطح بالایی از انرژی دارند، اما در محیط‌های دیگر آرام‌تر می‌شوند. در مقابل، کودکان بیش‌فعال تقریباً در تمام شرایط پرتحرک هستند و سطح انرژی آنها به‌صورت مداوم بالا باقی می‌ماند.
برای تشخیص بیش‌فعالی، باید رفتار کودک را در جنبه‌های مختلف زندگی او بررسی کرد. اگر فعالیت‌های او باعث ایجاد اختلال در تعاملات خانوادگی، عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی‌اش شود، احتمال بیش‌فعالی بالاتر است.
میزان توجه و تمرکز
تمرکز کودکان پرانرژی بسته به میزان علاقه آنها به یک فعالیت تغییر می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال، ممکن است در هنگام تماشای کارتون یا انجام بازی مورد علاقه‌شان برای مدت طولانی آرام باشند. اما کودکان مبتلا به ADHD معمولاً حتی در فعالیت‌های جذاب هم به‌سختی تمرکز می‌کنند و به‌راحتی حواسشان پرت می‌شود.
به بیان ساده، اگر کودک تنها در یک موقعیت خاص رفتارهای پرجنب‌وجوش داشته باشد، احتمالاً بیش‌فعال نیست. اما اگر این رفتارها در محیط‌های مختلف مانند خانه، مدرسه و هنگام بازی با همسالان دیده شود، می‌تواند نشانه‌ای از بیش‌فعالی باشد و نیاز به بررسی تخصصی دارد.
کنترل تکانه‌ها و واکنش‌های ناگهانی
کودکان بیش‌فعال معمولاً در کنترل رفتارهای تکانشی مشکل دارند؛ آنها بدون فکر واکنش نشان می‌دهند، در صحبت‌های دیگران دخالت می‌کنند، قوانین را رعایت نمی‌کنند و نمی‌توانند برای نوبت خود صبر کنند. درحالی‌که کودکان پرانرژی، هرچند ممکن است گاهی هیجان‌زده شوند، اما در صورت دریافت آموزش و تذکر، می‌توانند رفتارشان را اصلاح کنند.
تأثیر بر زندگی روزمره
رفتار پرجنب‌وجوش کودکان پرانرژی معمولاً در حدی نیست که باعث ایجاد مشکل در عملکرد تحصیلی، اجتماعی یا خانوادگی آنها شود. اما ADHD معمولاً بر تمامی ابعاد زندگی کودک تأثیر می‌گذارد. این کودکان در محیط‌های مختلف دچار مشکلاتی نظیر افت تحصیلی، چالش در برقراری ارتباط با دیگران و نافرمانی در محیط خانه هستند.
بی‌قراری و نیاز به تحرک دائمی
کودکان بیش‌فعال حتی در موقعیت‌هایی که نیاز به سکون و تمرکز دارند (مانند کلاس درس، غذا خوردن یا گوش دادن به داستان)، بی‌قرار هستند. آنها اغلب به‌صورت ناخودآگاه دست یا پای خود را تکان می‌دهند و برای مدتی طولانی نمی‌توانند در یک جا بنشینند. این در حالی است که کودکان پرانرژی، هرچند علاقه به تحرک دارند، اما در صورت لزوم می‌توانند آرام بمانند.
بیش فعالی همیشه با انرژی بالا مرتبط نیست!
باور کنید یا نه، بیش‌فعالی همیشه جزء ضروری اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) نیست. در واقع، اختلال نقص توجه (ADD) که زیرمجموعه ADHD محسوب می‌شود، می‌تواند بدون رفتارهای بیش‌فعالانه بروز پیدا کند. این نوع از اختلال بیشتر با بی‌توجهی و سطح انرژی پایین همراه است و نشانه‌های پرتحرکی در آن دیده نمی‌شود. بنابراین، فردی می‌تواند بدون داشتن رفتارهای پرجنب‌وجوش دچار ADHD باشد، همان‌طور که برخی کودکان پرانرژی هستند اما این به معنای بیش‌فعالی آنها نیست.
در واقع بیش‌فعالی و بی‌توجهی دو ویژگی اصلی این اختلال هستند، اما کودک لازم نیست هر دو را هم‌زمان داشته باشد تا ADHD تشخیص داده شود. معمولاً دختران بیشتر به نوع بی‌توجهی مبتلا می‌شوند، که باعث می‌شود علائم آن کمتر در محیط‌های اجتماعی دیده شود. به همین دلیل، این اختلال در دختران نسبت به پسران کمتر تشخیص داده می‌شود.
*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها در گزارشگر یک به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می‌باشد.
انتهای پیام
