«نمی‌توان به آسانی گفت عملیات نظامی روسیه در اوکراین چه تاثیری بر قصد چین برای حمله به تایوان گذاشته اما این جنگ به همه طرفین نشان داده میزان خطر بالاست و هر اشتباه محاسباتی، بهای گزافی در پی خواهد داشت».
به گزارش گزارشگر یک، پایگاه خبری «آسیا تایمز» در گزارشی به تاثیر جنگ اوکراین بر احتمال حمله چین به تایوان پرداخته است: “تحلیلگران نظامی غرب هشدار داده‌اند که چین ممکن است از هیاهوی جنگ اوکراین برای حمله به تایوان استفاده کند. آن‌ها باور دارند که شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین مصمم است تا کنترل تایوان را به دست بگیرد؛ جزیره‌ای خودگردان که چین آن را بخشی از خاک خود و حمله نظامی را یکی از راه‌های پس گرفتنش می‌داند.
در واکنش به این نگرانی، ایالات متحده در ژوئیه ۲۰۲۳ یک بسته کمک نظامی به مبلغ ۳۴۵ میلیون دلار برای تایوان تصویب کرد. این نخستین باری است که واشنگتن بدون تایید کنگره و با استفاده از قانون اختیارات ریاست جمهوری، از انبارهای پنتاگون به تایوان سلاح می‌فرستد.
چین در یک سال گذشته تحقیقات خود درباره توان نظامی تایوان را هم افزایش داده و رسانه‌های دولتی این کشور گزارش‌هایی درباره آمادگی نظامی چین برای حمله به این جزیره خودگردان منتشر کرده‌اند.
اما هنوز بر سر اینکه جنگ اوکراین احتمال وقوع این حمله را افزایش می‌دهد یا کاهش، اتفاق نظری وجود ندارد.
عواملی که جنگ را محتمل‌تر می‌کنند
استدلال اصلی در تایید اینکه جنگ اوکراین احتمال حمله چین به تایوان را افزایش می‌دهد، حول محور شکست نقش بازدارندگی نظام تحریم‌های آمریکا علیه روسیه بنا شده است. واشنگتن مسکو را تهدید به شدیدترین تحریم‌ها کرد، اما روسیه بی‌توجه به این تهدیدها، به اوکراین حمله کرد.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه باور داشت که قدرت آمریکا، که در دولت دونالد ترامپ کاهش یافته بود، رو به افول است. او همچنین از زبان شخص جو بایدن، رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا شنیده بود که ایالات متحده قصد ندارد سربازانش را برای جنگ با نیروهای یک کشور هسته‌ای اعزام کند.
پوتین از خروج پرهرج‌ومرج نظامیان آمریکا از افغانستان در اوت ۲۰۲۱ چنین برداشت کرد که ایالات متحده دیگر تمایلی به شرکت در جنگ‌های دور از خانه ندارد. آمریکا در عوض برای اعمال فشار بر رقبای خود مانند ایران، روسیه و چین، از نظام تحریم‌های اقتصادی استفاده می‌کند.
با این وجود، با توجه به وابستگی اروپا به صادرات نفت و گاز روسیه، پوتین فکر نمی‌کرد که کشورهای اروپایی تحریم‌های سنگینی علیه مسکو وضع کنند. علاوه بر این، واکنش نه‌چندان شدید غرب به حمله روسیه به گرجستان در ۲۰۰۸ و الحاق کریمه توسط روسیه در ۲۰۱۴ باعث شد تا مسکو شهامت بیشتری برای حمله به اوکراین پیدا کند.
آنطور که پس از جنگ روشن شد، پوتین درباره عدم تمایل اروپا برای وضع تحریم و توقف واردات سوخت از روسیه اشتباه می‌کرد، اما در مورد خودداری آمریکا از اعزام نیروهایش برای دفاع از اوکراین، حق با مسکو بود.
سیاست آمریکا در مورد تایوان هم مشابه اوکراین است: استفاده از تهدید اقتصادی به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر چین. با این وجود، بر خلاف مسئله اوکراین، این بار احتمال دارد که ایالات متحده نیروهایش را برای دفاع از تایوان به این جزیره اعزام کند.
سیاست رسمی آمریکا در قبال تایوان «ابهام راهبردی» است. همچنین تایوان یک جزیره است و دفاع از آن نسبت به دفاع از اوکراین آسان‌تر است.
برای مردم تایوان، حمله روسیه به اوکراین نشان‌دهنده این است که رهبری خودکامه می‌تواند در هر زمانی به جنگ ختم شود، آن هم بی هیچ دلیلی. اوکراین تا امروز توانسته از پیروزی روسیه جلوگیری کند، اما این مقاومت هزینه سنگینی به اقتصاد و جان سربازان این کشور تحمیل کرده است.
برخی کارشناسان امور تایوان باور دارند که مردم این جزیره خودگردان برای حفظ استقلال سیاسی خود حاضر به پرداخت چنین هزینه‌ای نخواهند بود.
همچنین این نگرانی وجود دارد که بحران اوکراین توانایی آمریکا را برای رسیدگی به فشارهای چین بر تایوان کاهش داده باشد. تسلیحاتی که می‌توانست حالا در تایوان باشد، به اوکراین ارسال شده و ممکن است شی جینپینگ این را به عنوان یک فرصت ببیند.
عواملی که احتمال جنگ را کمتر می‌کنند
با این وجود، چندین عامل وجود دارد که می‌تواند احتمال حمله چین به تایوان را کاهش دهد. عدم پیروزی روسیه در جنگ اوکراین با گذشت بیش از یک سال از آغاز جنگ می‌تواند باعث شود که شی جینپینگ حاضر به ورود به این قمار نشود.
یاروسلاف تروفیموف، خبرنگار ارشد امور خارجه در وال‌استریت ژورنال مدعی است که «جنگ اوکراین ذهن پکن را به سمت غیرقابل پیش‌بینی بودن درگیری‌های نظامی معطوف کرده است.» از سوی دیگر، نماینده تایوان در ایالات متحده می‌گوید که موفقیت اوکراین در دفاع از خود باعث خواهد شد تا چین از حمله به تایوان صرف‌نظر کند.
یکی از زمینه‌های این امر تسلیحات پیشرفته است. تازه‌ترین نسل از توانایی‌های پهپادی و موشکی با قابلیت نابودی هواپیما، کشتی و تانک، توان دفاعی را افزایش داده است. این حمله به تایوان را برای چین دشوارتر از قبل می‌کند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که تسلیحات تمامی کشورهای ناتو روی هم رفته قدرتمندتر از تسلیحات روسیه باشد و انبارهای تسلیحاتی چین وابستگی شدیدی به سلاح‌های روسیه دارند.
علاوه بر این، جنگ اوکراین متحدان اروپایی را تحت رهبری آمریکا منسجم کرده است. در ۲۰۱۹ امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه درباره «مرگ مغزی ناتو» سخن می‌گفت. اما با حمله روسیه به اوکراین متحدان ناتو هزینه‌های دفاعی خود را افزایش داده‌اند و فنلاند و سوئد نیز به این اتحاد پیوسته‌اند.
اتحادیه اروپا پیش از این تمایلی به پیوستن به جنگ اقتصادی آمریکا علیه چین نداشت، اما حمایت نسبی چین از حمله روسیه به اوکراین بروکسل را بر آن داشت تا در کنار آمریکا، با تلاش‌های چین برای سلطه بر حوزه‌های کلیدی تجارت جهانی مقابله کند.
اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در مارس ۲۰۲۳ گفت: «چین در سیاست داخلی خود سرکوبگرتر و در سیاست خارجه قاطع‌تر عمل می‌کند.» پکن می‌داند که پا گذاشتن به مرزهای تایوان اتحاد رقبایش را در فشار اقتصادی بر چین افزایش خواهد داد.
جنگ اوکراین همچنین متحدان آسیایی آمریکا را هم متحدتر کرده است. تایوان، ژاپن و کره جنوبی به تبعیت از واشنگتن، روسیه را تحریم کرده‌اند و ژاپن قصد دارد بودجه دفاعی خود را تا سال ۲۰۲۷ به میزان ۶۰ درصد افزایش دهد.
در مارس ۲۰۲۲، روسیه تایوان را به فهرست «کشورها و مناطق غیر دوست» خود اضافه کرد و در اوت ۲۰۲۲ تایوان طرح سفر بدون ویزا برای شهروندان روسیه را لغو کرد، طرحی که از ۲۰۱۸ برقرار بود.
ارزیابی اینکه تحریم‌های غرب علیه روسیه چه تاثیری بر محاسبات پکن درباره حمله به تایوان می‌گذارد، دشوار است. تحریم‌ها به اقتصاد روسیه آسیب رسانده، اما نتوانسته این کشور را از آغاز و ادامه این جنگ منصرف کند. با توجه به سطح بالای تجارت چین با اروپا و ایالات متحده، این احتمال وجود دارد که تحریم‌هایی که در تلافی حمله چین به تایوان علیه پکن اعمال شوند، آسب شدیدتری به اقتصاد چین وارد کنند.
در آغاز جنگ نافرجام علیه اوکراین، روسیه خود را ضعیف و بی‌ثبات نشان داده و بنابراین به عنوان متحد چین کمتر مفید است. علاوه بر شکست اولیه در تصرف کی‌یف، تحولاتی مانند شورش واگنر، شکنندگی حکومت پوتین را نشان می‌دهد و باید زنگ خطر را در پکن به صدا درآورد. در نوامبر ۲۰۲۲، شی در توبیخ ضمنی روسیه خواستار پایان دادن به تهدیدات مبنی بر استفاده از سلاح‌های هسته‌ای شد.
طرح صلحی که پکن در فوریه ۲۰۲۳ منتشر کرد، بر اهمیت احترام به حق حاکمیت تاکید داشت، اما به نقض حق حاکمیت اوکراین توسط روسیه اشاره‌ای نداشت. این طرح بیشتر درباره تایوان بود تا اوکراین.
ظاهراً چین می‌خواهد جنگ اوکراین پایان یابد، اما با شرایطی که مورد پذیرش متحد خود، یعنی مسکو باشد. پکن حامی روایت روسیه است که جنگ اوکراین را به گردن ناتو می‌اندازد، اما هنوز هم در ظاهر از اهمیت حق حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین دم می‌زند.
این اصول بخش اساسی سیاست «چین واحد» و ادعاهای مالکیتی پکن بر سر جزیره تایوان هستند. خودداری چین از محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین، باعث شده تا چین در موضعی پر از تناقض قرار بگیرد و جایگاه قدرتمندی به عنوان یک میانجی‌گر برای دستیابی به صلح نداشته باشد.
نمی‌توان به آسانی گفت که حمله روسیه به اوکراین چه تاثیری بر قصد چین برای حمله به تایوان گذشته است. اما این جنگ به همه طرفین نشان داده که میزان خطر بالاست و هر اشتباه محاسباتی، بهای گزافی در پی خواهد داشت.”
انتهای پیام
