خبرگزاری علم و فناوری آنا-گروه علم و فناوری؛ هرساله زائران اربعین با مشکلاتی از قبیل حمل و نقل، تردد و مسیریابی، مفقودی گوشی، تامین آب آشامیدنی سالم، پیشگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار و ….. مواجه هستند. مشکلاتی که فناوران و پژوهشگران شرکت‌های دانش بنیان برای هریک از آنها راه حلی ارائه داده‌اند.
اما این روزها میبینیم که تکنولوژی در هر زمان و مکانی توانسته بسیاری از چالشها را برطرف سازد. فناوریهایی که به داد زائران میرسد تا شرایط سخت را راحت تر و با استفاده از تکنولوژی سر کنند. فناوری در اربعین یکی دوسالی هست که به صورت فراگیر مورد استفاده زائران قرار می گیرد در همین راستا در این گزارش قصد داریم برخی از این فناوری‌ها را معرفی کنیم که توانسته اند بسیاری از مشکلات زواران را برطرف می کند.
این فناوری ها شامل سامانه‌ای برای موکب داران و زائران، پلتفرم «سرویس سفر اشتراکی»، سامانه‌ای برای ردیابی گوشی‌های سرقتی و مفقودی، طراحی سیستم‌های تصفیه آب، پایش و سنجش مواد غذایی موکب‌ها، تولید داروهای گیاهی، دستگاه اکسیژن ساز، دستگاه پخت خودکار ریلی و ساخت ویلچرهای کربنی فوق‌سبک می شود.
سامانه‌ای برای موکب‌داران و زائران اربعین
یکی از مهمترین مشکلات زئران اربعین پیدا کردن وسیله‌ای برای حمل و نقل و مسیریابی است. در حال حاضر یک گروه از پژوهشگران سامانه‌ای برای موکب‌داران و زائران اربعین طراحی کرده اند؛ با راه اندازی این سامانه زائران می‌توانند همسفر اربعین یا کاروان خودشان را انتخاب کنند.
مهدیس کرابی، طراح و مسئول این سامانه در این خصوص به خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: خدمات این سامانه شامل بخش‌های مختلف است. هسته اصلی آن مربوط به همسفر اربعین است. در این بخش زوارانی که می‌خواهند از مرز خارج شوند یا بار دیگر به ایران برگردند و وسیله نقلیه‌ای ندارند به زورانی که وسیله نقلیه شان ظرفیت خالی دارد، متصل می‌شوند.
وی افزود: این افراد اطلاعات خودشان را در سامانه درج می‌کند. امکان دارد مبلغی را نیز برای حمل و نقل بپردازند، اما بیشتر جا به جایی‌ها به صورت مردمی و خود جوش است. زوارانی که نذر سفر داشته اند به صورت رایگان این کار را انجام می‌دهند.
وی تصریح کرد: بخش دیگر این سامانه، معرفی کاروان هاست. مشخصات کاروان‌هایی که اربعین قصد رفتن به کربلا و عراق را دارند در این سامانه ثبت می‌شود. سپس زائران با توجه به استان شان، و روزی که قصد حرکت دارند، کاروان خودشان را انتخاب و سفرشان را آغاز می‌کنند. دیگر بخش‌های این سامانه شامل آموزش زبان عربی، معرفی مرز‌ها و ملزومات سفر و راهنمایی دریافت ارز است.
همپیمایی زوار اربعین با پلتفرم «سرویس سفر اشتراکی»
پژوهشگران یکی از شرکت دانش بنیان ایران نیز پلتفرمی برای توسعه، ترویج و ساده‌سازی سفرهای اشتراکی ساخته‌اند.
احمد تابنده، رئیس هیات مدیره شرکت دانش‌بنیان در این خصوص گفت: در این سیستم سرویس سازمانی، سرویس اشتراکی و موضوع همپیمایی را راه‌اندازی کرده‌ایم. افرادی که می‌خواهند با یک خودرو مسیر مشترکی را پیمایش کنند از این ابزار استفاده می‌کنند.
وی افزود: اصلی‌ترین سرویسی که مجموعه پیمایش بر خط ارائه می‌دهد، سرویس اشتراکی است. در سرویس اشتراکی سعی می‌کنیم افرادی که هم‌مسیر هستند را شناسایی کنیم. با توسعه برخی ابزارها، افراد هم‌مسیر را از طریق آنها شناسایی می‌کنیم. سپس با اطلاع‌رسانی به آنان، سرویس مشترک را راه‌اندازی می‌کنیم. افراد نیز در اپلیکیشن به صورت هفتگی و ماهانه رزرو و مسیر را تردد می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: در سرویس‌های اشتراکی مدل کسب و کار B2C است یعنی ناوگانی که خدمات حمل و نقل ارائه می‌دهد به صورت تخصصی حمل و نقل ون یا مینی بوس و سواری است اما در حوزه همپیمایی مدل C2C است یعنی افرادی که مسیر مشخصی را پیمایش می‌کنند اگر فضای خالی و جا داشته باشند می‌توانند دیگران را نیز در آن مسیر با خود همراه کنند.
سامانه‌ای برای ردیابی گوشی‌های سرقتی و مفقودی
متاسفانه هر سال طعم این سفر معنوی برای برخی از زائران اربعین به علت سرقت یا مفقود شدن گوشی تلخ شده است، اما یک گروه از پژوهشگران ایران به تازگی موفق به ساخت سامانه‌ای دانش بنیان برای ردیابی گوشی‌های سرقتی و مفقودی شده اند.
صالح بلوکی، مسئول توسعه این سامانه در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: تیم ما با حمایت معاونت پیشگیری وقوع جرم قوه قضاییه سعی کرده است با راه اندازی این اپلیکیشن سه خدمت «جدا شدن گوشی از شارژر»، «خارج شدن از جیب» و «تغییر مکان» را توسعه دهد؛ زمانی که هریک از این اتفاق‌ها رخ دهد، گوشی هشدار داده و فرد مطلع می‌شود.
وی به نحوه کارکرد این اپلیکیشن اشاره کرد و افزود: خدمات این اپلیکیشن رایگان است و زائران در طول سفر نیازی به اینترنت ندارند. هنگامی که وارد تغییر مکان گوشی شوند و گوشی شان در کوله پشتی باشد، به محض جا به جایی زنگ هشدار گوشی بلند می‌شود یا به محض اینکه سیم شارژر از گوشی جدا شود، صدای هشدار گوشی به گوش میرسد. حتی اگر فرد فاصله زیادی از گوشی داشته باشد و گوشی نیز در حالت بلوتوث باشد، صدای آژیر گوشی در حالت پیجر به گوش فرد میرسد. هنگام پیاده رویی یا زیارت حرم نیز به هر دلیلی گوشی از جیب خارج شود یا بیفتد، صدای هشدار آن بلند می‌شود.
وی افزود: اغلب در ایام اربعین، موکب داران و زائران گوشی‌های زیادی در مسیر پیدا می‌کنند. آنها باید در محل ثبت کالای پیدا شده این سامانه، مشخصات گوشی، محل پیدا شدن و IMEI (کد ۱۵ رقمی گوشی موبایل) و نام و نام خانوادگی و شماره موبایل خودشان را وارد کنند. افرادی هم که گوشی شان را گم کرده اند، پس از بازگشت به ایران و هنگام مراجعه به دادسرا و کلانتری به آنها پیشنهاد می‌شود این سامانه را راه اندازی کنند. در نهایت مال باخته پس از سفر می‌تواند گوشی خود را پیدا کند.
رفع معضل آلودگی آب با طراحی سیستم‌های تصفیه آب
آلودگی آب آشامیدنی از دیگر مشکلاتی است که زائران در این ایام با آن مواجه هستند. فناوران یکی از شرکت‌های مستقر در مرکز رشد دانشگاه صنعتی سهند تبریز برای رفع این مشکل اقدام به طراحی و ساخت سیستم‌های تصفیه آب کرده اند.
علی‌اکبر بابالو، عضو هیات‌علمی دانشگاه صنعتی سهند تبریز و رئیس هیات‌مدیره این شرکت فناور در این خصوص به خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: در این ایام برای تامین آب شرب و شبکه آبرسانی با چالش جدی مواجه هستیم. آبی که مورد مصرف موکب داران قرار دارد ممکن است آلودگی میکروبی داشته باشد. ما برای رفع این معضل سیستمی به صورت پرتابل (قابل حمل و جابه جایی) طراحی کرده ایم که می‌تواند مورد مصرف موکب داران قرار گیرد.
وی افزود: در این سیستم، پرتابلی در نظر گرفته ایم که می‌تواند با استفاده از ممبران‌های نانویی به راحتی آلودگی‌های میکروبی آب را حذب کند و به صورت آنلاین (برخط) آب تصفیه شده را در اختیار موکب داران یا زائران اربعین قرار دهد. این آب می‌تواند برای تولید شربت، غذا و آب خنک مورد استفاده قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: پیش بینی می‌شود این نوع سیستم‌ها طی ۲ الی ۳ سال آینده مصرف آب معدنی و پسماند‌های پلاستیکی را به حداقل برساند. امروزه یکی از مهمترین معضلات پیاده رویی اربعین، تولید و دور ریز‌های پلاستیک است. قطعا اگر این سیستم فراگیر شود این مشکلات به حداقل میزان میرسد.
کاهش مسمومیت غذایی با پایش و سنجش مواد غذایی موکب‌ها
مسمومیت با مواد غذایی در ایام گرم اربعین در موکب‌ها اتفاقی است که امکان ایجاد آن دور از ذهن نیست. اکنون پژوهشگران یکی از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات آزمایشگاه‌های پژوهشی با همکاری سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو در مراسم اربعین امسال قصد پایش و سنجش مواد غذایی و شیمیایی موکب‌ها را دارند.
عرفان آقاجانی، یکی از کارشناسان این شرکت در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: این مجموعه ارائه دهنده خدمات آزمایشگاه‌های پژوهشی در سه حوزه «ارزیابی وپایش سلامت مواد غذایی»، «ارزیابی وپایش سلامت محیط» و «ارزیابی وپایش سلامت عمومی و بهداشت عمومی» است. امسال قصد داریم در مراسم اربعین با استقرار در چند مرکز عراق و مرز ایران، سلامت مواد غذایی (گوشت، برنج، حبوبات و.) و آب آشامیدنی موکب‌هایی که میان زائران مواد غذایی پخش می‌کنند را پایش کنیم.
وی افزود: احتمال انتقال آلودگی و بیماری‌های قارچی، باکتریایی و قارچی مواد غذایی در فصل گرم سال بسیار زیاد است. این مواد غذایی را از لحاظ بار میکروبی و شیمیایی مورد پایش و سنجش قرار می‌دهیم تا موادی غذایی سالم در اختیار زائران قرار گیرد. همچنین محیط و کارمندان موکب‌ها نیز مورد سنجش قرار می‌گیرند تا میزان مسمومیت غذایی و انتقال بیماری‌ها کاهش پیدا کند.
تولید ۵ داروی گیاهی ویژه اربعین
در ایام اربعین اغلب زائران در معرض بیماری‌های واگیردار و مسری قرار دارند که می‌تواند سلامت آنها را نشانه بگیرد. اهمیت این مسئله باعث شد پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش بنیان ایران که تاکنون ۱۰۰ محصول غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی تولید کرده اند، ۵ محصول بهداشتی و طلایی ویژه زائران اربعین داشته باشند.
ژاله محسنی، مدیرعامل این شرکت در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: شرکت ما در زمینه زنجیره ارزش گیاهان دارویی فعالیت دارد. این مجموعه برای حجاج و عتبات عالیات و به ویژه برای ایام اربعین ۵ داروی گیاهی تولید کرده است که هریک از زائران در طول سفر به آن احتیاج دارند.
وی افزود: یکی از این محصولات، اسپری ضد عفونی کننده هوا است. این محصول ضمن ضد عفونی هوا، ضد باکتری و ویروس و قارچ نیز محسوب می‌شود و از آلوده شدن محیط و همه گیری بیماری‌های واگیردار جلوگیری می‌کند. ما به موکب داران پیشنهاد داده ایم این محصول را داخل فن‌ها و هواسازهایشان استفاده کنند تا محیط موکب یا محیط اسکان زائران از آلودگی به دور باشد و میزان آلودگی ویروس‌ها و انتقال آنها کاهش پیدا کند.
محسنی اظهارکرد: همچنین این محصول ضد التهاب است و التهاب ریه را برای افرادی که در معرض آلودگی هوا قرار دارند، کاهش می‌دهد. همچنین این محصول سطح اکسیژن خون را افزایش می‌دهد.
وی بیان کرد: محصول دیگر این مجموعه کارایی ضد باکتری، ویروس و قارچ دارد. این محصول نیز برای درمان انواع زخم ها، تاول‌ها، هرگونه مشکلات پوستی و دفع حشرات می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از محصولات این مجموعه تقویت کننده سیستم ایمنی است که برای پیشگیری از بیماری‌های واگیردار مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده پانزده قطره از این محلول باعث می‌شود فرد بیماری واگیردار نگیرد و اگر در فاز عفونت باشد، میزان عفونت بدنش کاهش پیدا کند. این محصول برای رفع التهاب ریه در زمان آنفلوآنزا و سرما خوردگی و التهاب معده، نفخ معده، هلیکوباکتری یا سندروم روده تحریک پذیر کاربرد دارد.
به گفته مدیر شرکت، در ساخت این محصولات نانو امولسیون هیچ گونه نانو ذره و مواد شیمیایی استفاده نشده است و صد درصد گیاهی و خوراکی هستند.
تبدیل هوای محیط به اکسیژن خالص
همچنین زائران مبتلا به تنگی نفس، افت اکسیژن و مشکلات ریوی هنگام پیاده رویی اربعین با مشکل مواجه می شوند. اکنون یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایران با ساخت دستگاه اکسیژن ساز برقی به رفع این مشکل برآمده است. این دستگاه می تواند 5 تا 12 لیتر در دقیقه هوای محیط را تبدیل به اکسیژن خالص کند.
دکتر فرزام جدی، سرپرست فروش این شرکت دانش‌بنیان در گفت‌وگو با خبرنگار علم و فناوری آنا گفت: این دستگاه با ظرفیت‌های ۵، ۶، ۸، ۱۰ و ۱۲ لیتری( میزان اکسیژنی که دستگاه در دقیقه تولید می کند) ساخته شده است. این دستگاه برای افراد مبتلا به تنگی نفس، افت اکسیژن و مشکلات ریوی قابل استفاده می‌شود و در پیاده‌روی‌های اربعین نیز کاربرد زیادی دارد؛ افرادی که در حین پیادهروی دچار افت اکسیژن، سرگیجه و یا تنگی نفس می‌شوند، می‌توانند از خدمات این دستگاه بهره‌مند شوند.
وی افزود: این دستگاه مجهز به ۳ نوع فیلتر شامل دو فیلتر خارجی و یک فیلتر آنتی باکتریال است و از این طریق هوا را تصفیه می‌کند؛ دستگاه اکسیژن‌ساز این شرکت، هوا را دریافت و در داخل یک مخزن حاوی پودر زئولیت وارد می‌کند و عناصر هوا در این مخزن جداسازی می‌شوند و در نهایت اکسیژن خالص را تولید می‌کند.
تولید دستگاه پخت خودکار ریلی
همچنین زائرانی که قصد پیاده روی به کربلا را دارند، برای پیمودن آسانتر این مسیر و پیشگیری از بیماری و دیگر مشکلات سلامت نیاز به تغذیه سالم و به موقع دارند. یکی از شرکت های دانش بنیان ایران برای رفع این مشکل اقدام به طراحی و تولید دستگاه پخت خودکار ریلی با قابلیت پخت یکنواخت شش دیگ برنج کرده است.
این دستگاه با توجه به ظرفیت پخت آشپزخانه می‌تواند به صورت دو دیگ، چهار دیگ و شش دیگ باشد. پس از به جوش آمدن آب درون دیگ‌های خط پخت ریلی، برنج خیسانده شده در آب نمک را به آن اضافه می‌کنند، کنترل زمان و حرارت تا مرحله آبکشی توسط سرآشپز و اپراتور دستگاه به وسیله پنل فرمان لمسی انجام می‌شود. در مرحله دان‌گیری برنج های نیم پخته، محتویات دیگ‌ها به ترتیب با کمک جک‌های هیدرولیک بر روی کانوایر تخلیه می‌شوند.
در خط پخت ریلی خودکار این دستگاه ، نازل‌های پاشش آب داغ به روی دیگ‌ها تعبیه شده است که همزمان با شروع عملیات تخلیه برنج به روی کانوایر فعال شده تا اطمینان حاصل شود که تمامی دان‌های برنج از دیگ خارج شود؛ کانوایر خط پخت ریلی اتوماتیک برنج از نقاله تمام استیل ضد زنگ ساخته شده است.
در طول مسیر حرکت برنج بر روی کانوایر اول، عملیات دان گیری ( آبکشی یا آب گیری) انجام می پذیرد و سپس برنج به آرامی به کانوایر دوم که شیب حدود 45درجه دارد منتقل می شود .در کانوایر دوم در صورت نیاز مواد افزودنی (سبزیجات مثل شوید یا حبوبات مثل عدس ) به برنج اضافه می شود .سرعت کانوایرها نیز توسط اپراتور به وسیله پنل فرمان لمسی کنترل می شود. در انتهای خط پخت ریلی برنج های دان گیری شده به وسیله قیف مخصوص درون بن ماری ریخته شده و جهت دم کشیدن به فرهای بخار پز منتقل می‌شوند.
ساخت ویلچرهای کربنی فوق‌سبک
استفاده از ویلچر غیرفعال در طولانی‌مدت خطرات و مشکلات مختلفی را برای زائران به همراه دارد. از جمله این خطرات تسری عارضه از یک نقطه به نقطه دیگر بدن است؛ به عنوان مثال، عدم تناسب ویلچر با عارضه گردن یا کمر باعث تسری عارضه در نقاط دیگر بدن می‌شود.
در مواردی دیگر افراد دچار ضایعه کمری به خاطر استفاده از ویلچرهای نامناسب در طولانی‌مدت، بدن‌شان ساکن شده و امکان استفاده از عضلات دیگر را نداشته‌اند و همین موضوع منجر به بیماری‌ها و عارضه‌های دیگری از جمله زخم بستر، مشکلات گوارشی، درگیر شدن و از کار افتادن عضلات دیگر بدن و … شده است.
اکنون یک پژوهشگران یکی از شرکت های دانش بنیان برای رفع این مشکل زائران اقدام ویلچرهای کربنی فوق‌سبک کرده‌اند. این ویلچرها علاوه بر این که فوق العاده سبک هستند، قابلیت تاشو شدن نیز دارند.
ویلچرهای کربنی در دسته ویلچرهای فعال قرار دارند. الیاف کربن با ویژگی وزن پایین و مقاومت بالا برای ساخت دوچرخه مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما به مرور در سایر حوزه‌ها از جمله ساخت تجهیزات پزشکی از جمله انواع ویلچر نیز از الیاف کربن استفاده شده است.
مهمترین ویژگی ویلچرهای کربنی، وزن سبک آنها (10-7 کیلوگرم) است که تقریبا نصف وزن ویلچرهای معمولی است و سهولت حرکت، جابجایی در فضاهای مختلف و چابکی بالا را برای کاربر به همراه دارد. در عین حال به دلیل ساخته‌شدن از الیاف کربن از مقاومت بالایی در تردد و شرایط آب و هوایی مختلف برخوردار است.
حضور پر رنگ دانش‌بینان‌ها در اربعین 1403
اربعین رویدادی بین‌الملی، فرهنگی، اجتماعی و خودجوش است؛ رویدادی که دولت همه امکانات خود را به‌کارگرفته تا این سفر برای زائران تسهیل شود. امسال نیز مانند سال های پیشین شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در کنار ارگان‌های خدمت‌گذار سعی کرده‌اند با طراحی ایده‌های جدید و خلاقانه و ارائه خدمات فناورانه و دانش‌پایه، شرایط این سفر معنوی را برای زائران امام حسین(ع) تسهیل سازند.
امسال نیز پیش بینی شده است 4 میلیون ایرانی به سفر اربعین مشرف شوند. قطعا با ارائه طرح‌های فناورانه و نوآورانه که در این گزارش به پاره‌ای از آنها اشاره شده است، امکان خدمات رسانی مناسب‌تری برای زائران فراهم و بسیاری از مشکلات آنها رفع خواهد شد. امید می رود با حمایت از این طرح‌ها، طی سال‌های آتی میزان خدمات رسانی به زائران کربلا در سایه ارائه خدمات دانش‌بنیان‌ها افزایش پیدا کند.
