از مهم ترین دورانی است که فرد باید به تغذیه و مواد مورد نیاز و جنین توجه کند به همین دلیل در این مقاله از سوپرابیون به مصرف مولتی ویتامین ها و تمام مواد مغذی که مادران باردار نیاز دارند می پردازیم و به پرسش های مهم زیر پاسخ می دهیم ؛
- چرا در بارداری نیاز به مصرف مولتی ویتامین می باشد؟
- آیا در همه بارداری ها نیاز به مصرف مولتی ویتامین است؟
چرا در بارداری نیاز به مصرف مولتی ویتامین و مکمل‌ها میباشد؟
ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که بدن به مقدار بسیار کم به آنها نیاز دارد اما برای عملکرد طبیعی، رشد و نمو مهم هستند. کمبود ریز مغذی‌ها در زنان در سنین باروری (15 تا 49 سال) شایع است زیرا در دوران بارداری مادر با نیاز به تغذیه برای نوزاد، کمبود بیشتری پیدا می‌کند. این کمبودها در دوران بارداری به دلیل افزایش نیازهای جنین در حال رشد، جفت و بافتهای مادر تشدید می‌شود. ناتوانی در برآوردن نیازهای افزایش یافته منجر به اثرات منفی بالقوه بر مادر و جنین می‌شود. شواهد نشان داده است که سوء تغذیه مادر بر پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت فرزندان، از جمله رشد، تکامل عصبی و شناختی، عملکرد قلب، ریه و سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد.
بعضی از ویتامین ها و مواد معدنی کلیدی هستند که در اغلب بارداری‌ها تنها با دریافت رژیم غذایی تامین نمی‌شوند عبارتند از:
- : 27 میلی‌گرم
- : حداقل 250 میلی‌گرم
- : حداقل 0.4 میلی‌گرم (0.6 میلی گرم در سه ماهه دوم و سوم)
- ید : 150 میکروگرم
- : 200 تا 600 واحد بین المللی (مقدار دقیق آن مشخص نیست)
- علاوه بر این ترکیبات کلیدی، زنان باردار باید مقدار کافی ویتامین A ، E ، C ، ویتامین B و روی (زینک) دریافت کنند.
از طرفی در کشورهای با درآمد کم و متوسط، بسیاری از زنان رژیم غذایی ضعیفی دارند و کمبود مواد مغذی و ریزمغذی‌هایی دارند که برای سلامتی لازم است. ترکیب چند ریزمغذی به عنوان راهی مقرون به صرفه برای دستیابی به مزایای متعدد برای زنان در دوران بارداری پیشنهاد شده است. کمبودهای ریزمغذی‌ها با یکدیگر ارتباط دارند و حاوی چندین ریزمغذی اثربخشی قوی‌تری در مقایسه با مکمل‌های تک عنصر دارد.
مولتی ویتامین بارداری، نوعی مولتی ویتامین است که مناسب نیازهای مادران باردار تولید شده و همه ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز آنها را تامین می کند. پزشكان به زنان باردار توصیه می كنند، علاوه بر مصرف اسیدفولیك و مكمل آهن ( که مصرف اسیدفولیك به جلوگیری از تولد نوزادان ناقص و مكمل های آهن به جلوگیری از كم خونی زنان باردار كمك می كنند) از مولتی ویتامین ها نیز استفاده كنند.
لزوم مصرف قرص مولتی ویتامین بارداری
احتمال زایمان پیش ازموعد در زنان بارداری كه مكمل مولتی ویتامین بارداری مصرف می كنند، كاهش می یابد. همچنین محققین می گویند: مصرف قرص مولتی ویتامین بارداری به طور آشکاری از خطر کم وزنی هنگام تولد و کوچک بودن نوزاد به نسبت سن بارداری تا ۲۳ درصد می‌کاهد.
دانشمندان با بررسی تعدادی زن باردار متوجه شدند، احتمال ابتلا به عارضه مسمومیت حاملگی در زنانی که پیش از لقاح مولتی ویتامین مصرف می کنند 17 درصد کمتر و این احتمال در افرادی که پس از لقاح تا 12 هفته مولتی ویتامین مصرف می کنند، 22 درصد کمتر از زنانی است که مکمل مولتی ویتامینی مصرف نمی کنند. همچنین زنانی که پیرامون زمان لقاح از مکمل های مولتی ویتامین استفاده می کنند، کمتر از دیگران در خطر ابتلا به عارضه مسمومیت حاملگی قرار دارند.
انواع ویتامین های موجود در مولتی ویتامین بارداری
آهن
در دوران بارداری نیاز به آهن تا دو برابر قبل از بارداری افزایش می یابد. این میزان افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ وجه از طریق مصرف مواد غذایی تامین نمی شود بنابراین مصرف یک عدد قرص آهن برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن و عوارض آن بر رشد و تکامل جنین و سلامت مادر از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و افزایش خطر مرگ و میر جنین ضروری است.
بر اساس دستورالعمل کشوری برای پیشگیری از فقر آهن، خانم های باردار باید از پایان ماه چهارم بارداری یک عدد قرص آهن در روز مصرف کرده و تا سه ماه پس از زایمان ادامه دهند. در صورتی که خانم باردار دچار کم خونی شدید باشد باید دوز درمانی یعنی 5-4 میلی گرم به ازاء کیلوگرم وزن بدن برای او تجویز شود.
نکته مهم در درمان کم خونی این است که دوز درمانی باید به مدت 2 تا 3 ماه ادامه یابد تا ذخایر آهن بدن اصلاح شود.
در درمان کم خونی اکتفا به افزایش هموگلوبین که معمولا چند روز پس از مصرف مکمل آهن ایجاد می شود کافی نیست و باید اطمینان حاصل شود که ذخیره فریتین سرم نیز به مقدار طبیعی رسیده است.
لازم به ذکر است مصرف مکمل آهن در مورد خانم های باردار مبتلا به تالاسمی نیز طبق برنامه کشوری مانند سایر خانم های باردار توصیه می شود.
مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یا یبوست به دنبال داشته باشد به همین دلیل توصیه می شود قرص آهن بعد از غذا میل شود تا عوارض جانبی به حداقل برسد. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن شب قبل از خواب می باشد. در هر حال خانم باردار باید بداند هیچگاه نباید مصرف قرص آهن را قطع کند زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا این عوارض قابل تحمل شده و یا کلاملا برطرف خواهند شد. توصیه می شود از مصرف همزمان شیر و فرآورده های لبنی و قرص آهن خودداری شود زیرا کلسیم موجود در لبنیات در جذب آهن بدن اختلال ایجاد می کند.
ویتامین ها و مواد معدنی
در دوران بارداری نیاز به افزایش می یابد و باید اطمینان حاصل شود که برنامه غذایی روزانه، مواد مغذی مورد نیاز خانم باردار را تا حد زیادی تامین می کند. خصوصا در شرایطی که ترکیب برنامه غذایی روزانـــه خانم باردار از تعادل و تنوع کافی برخوردار نیست و یا خانم باردار بعلت حاملگی های مکرر و به ویژه با فاصله کم، ذخایر بدنی کافی ندارد باید مصرف قرص مولتی ویتامین بارداری توصیه شود. معمولا در کشورهای در حال توسعه به دلیل وضعیت نامطلوب اقتصادی و یا فرهنگی ممکن است خانم باردار دریافت کافی مواد مغذی از رژیم غذایی روزانه نداشته باشد در این صـــورت مکمل یاری مولتی ویتامین باید انجام شود.
سیاست گزاری های مرتبط با مکمل یاری توسط مسئولین بهداشتی هر کشور با توجه به وضعیت موجود صورت می گیرد و رعایت دستورالعمل های کشوری الزامی است.
در کشور ما بر اساس دستورالعمل کشوری، کلیه خانم های باردار از پایان ماه چهارم (هفته 16) تا سه ماه بعد از زایمان باید روزانه یک عدد کپسول مولتی ویتامین ساده یا مینرال مصرف نمایند.
اسید فولیک
نیاز به اسید فولیک در دوران بارداری افزایش می یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، بهتر است مصرف این مکمل از سه ماه قبل از بارداری شروع شود و برای خانم های بارداری که از قبل تصمیم به بارداری نداشته اند به محض اطلاع از بارداری مصرف روزانه یک عدد از این مکمل توصیه می شود. مصرف منابع غذایی غنی از اسید فولیک مانند جگر، سبزی های سبز تیره مثل اسفناج و حبوبات در برنامه غذایی روزانه توصیه می شود.
با توجه به اینکه بخش عمده ای از اسید فولیک در اثر پخت سبزی ها از بین می رود، باید توصیه شود از سبزی های تازه (مثل سبزی خوردن) در برنامه غذایی روزانه استفاده شود. البته باید توجه داشت مصرف کافی منابع غذایی این ویتامین به تنهایی نیاز بدن خانم های باردار به اسید فولیک را تامین نمی کند و نمی تواند جایگزین مکمل اسید فولیک شود.
توجه: از پایان ماه چهارم بارداری که کپسول مولتی ویتامین مصرف می شود، در صورتی که این کپسول ها حاوی اسید فولیک باشند، مصرف قرص اسید فولیک باید قطع شود و در غیر این صورت مصرف هر دو مکمل در دوره های زمانی تعیین شده ضروری است.
ویتامین B6
نیاز بدن در دوران بارداری به این ویتامین در حدی نیست که نیاز به مصرف مولتی ویتامین هایی حاوی B6 باشد اما در مادرانی که تهوع و استفراغ شدید میباشد مصرف این ویتامین میتواند بسیار کمک کند که البته باید با دستور پزشک صورت گیرد .
آیا مصرف ویتامین سی در بارداری ضروری میباشد؟
اگر شما از دسته افرادی هستید که روزانه میوه و سبزیجات به اندازه کافی مصرف میکنید و ویتامین سی که از طریق میوه ها و سبزیجات به بدن شما میرسد کافی می باشد نیازی به مصرف مولتی ویتامین و یا ویتامین سی وجود ندارد ولی اگر از دسته افرادی هستید که با خوردن میوه و سبزیجات مشکل دارید و یا وقت تنظیم مصرف به موقع و به اندازه سبزیجات را ندارید با مصرف مولتی ویتامین و انواع ویتامین ها ویتامین ث مورد نیاز بدنتان را کامل کنید زیرا کمبود ویتامین ث خطر ابتلا به بیماری پره اکلامپسی را در بارداری افزایش میدهد.
