4 موضوع مهم که پیش از احداث باغ باید بررسی نمایید
- عوامل محیطی
- عوامل اقتصادی
- انتخاب نهال
- آماده سازی زمین و عملیات کاشت
- عوامل محیطی
عوامل محیطی نیز خود متشکل از مواردی نظیر دما، آب؛ خاک، طول و عرض جغرافیایی؛ ارتفاع از سطح دریا؛ شیب، نور میباشد.
دما
هر درخت نیازمند به یک دمای مشخص و مخصوص به خود است. یعنی نیاز سرمایی و تحمل دمایی در درختان مختلف، متفاوت است. برای مثال در درختان خزان دار، درختان باید در یک دوره زمانی مشخصی در دمای بین 0 تا 7 درجه سانتیگراد قرار بگیرند. تا بتوانند در فصل بهار از خواب زمستانه بیدار شده و به شکوفه زنی بپردازند.
این مدت زمان مشخص براساس نوع رقم متفاوت است. پیش از خرید نهال میوه در منطقه باغ خودتان بیشینه و کمینه دمای هوا را بررسی نموده و براساس میزان سرمای منطقه نهال میوه سازگار با باغ را انتخاب نمایید. همچنین اگر باغ شما در منطقه ای قرار دارد که احتمال سرمازدگی بهاره در آن وجود دارد؛ باید درختان دیرگل را برای باغ خریداری نمایید.
نور
یکی از مهمترین پارامترها در فتوسنتز درختان و همچنین رنگ گیری میوه ها به حساب میاید.
خاک
در این مرحله شما باید یک نمونه خاک از بخش های مختلف خاک و لایه های رویی و زیرین برداشته و با ارسال به آزمایشگاه های مخصوص خاک؛ از نوع خاک و مواد معدنی و آلی تشکیل دهنده آن آگاه شوید. همچنین با استفاده از آزمون خاک، از مشکلات موجود در خاک نیز آگاه شده و آنها را برطرف نمایید. نوع خاک نیز در انتخاب نوع رقم تاثیر گذار است.
آب
مقادیر آب قابل دسترسی و بارندگی های سالیانه در منطقه؛ در میزان آبیاری ما موثر است. از این رو براساس میزان آب موجود در منطقه درختانی را انتخاب نمایید که تحمل بیشتر و یا کمتری در برابر خشکی و یا رطوبت از خود نشان میدهند.
ارتفاع از سطح دریا
این مورد نیز یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار در انتخاب و خرید انواع نهال میوه مانند نهال گردو و … به حساب میاید.
شیب
میوه درختان در زمین هایی با شیب جنوبی زودتر میرسد. اگر در منطقه شما احتمال سرمای دیررس بهاره وجود دارد؛ احتمال سرمازدگی درختان بیشتر است.
عوامل اقتصادی
عوامل اقتصادی دومین موضوع تاثیر گذار در احداث باغ میوه به حساب میاید. این مورد خود شامل 3 فاکتور مهم از جمله:
نیاز بازار
نیاز بازار میتواند سطح زیر کشت را در باغ شما مشخص نماید.
پسند بازار
این مورد در انتخاب نوع رقم موثر است. برای مثال نهال پسته یکی از انواع نهال هایی می باشد که دارای بازار فروش بالایی می باشد.
دوری و نزدیکی از بازار
برای باغ هایی که از لحاظ جغرافیایی به بازار نزدیک ترند، کاهش هزینه های حمل و نقل و انبار داری و… را شاهد خواهیم بود. همچنین میوه ها در زمان کوتاهتری به بازار رسیده و تازه تر خواهند بود.
انتخاب نهال
با توجه به نکاتی که پیشتر به آنها اشاره شد؛ نوع نهال میوه برای کاشت در باغ خود را بیابید. و اقدام به خرید نهال میوه از نهالستان میوه مجوزدار و یا مرکز فروش نهال میوه بنمایید.
نهال استاندارد چیست؟
به نهالی که دارای گواهی سلامت بهداشت؛ شناسنامه مخصوص (شامل نام تولید کننده؛ نام رقم، نام پایه و پیوندک؛ سال تولید؛ شماره مجوز تولید) باشد، بهترین درخت میوه برای باغ و نهال استاندارد گفته میشود.
آماده سازی زمین
پس از دریافت نتایج آزمایش خاک؛ در این مرحله باید با توجه به نوع رقم و زمین؛ اقدامات اصلاح خاک را انجام دهید. همچنین الگوی کاشت درختان در این مرحله مشخص میشود. انواع الگوی کشت شامل مربعی، مستطیلی، داربستی، مثلثی است. که باید با توجه به نوع خاک و زمین و همچنین نوع رقم و طرح توجیهی در باغ پیاده سازی میشود.
احداث باغ سیب
درخت سیب یکی از ارقام مناسب برای کاشت در مناطق سردسیری و معتدل به حساب میاید. این رقم برگ ریز و خزان کننده است. و جوانه‌های این میوه شکل تخم مرغی داشته و برگ‌های آن اره ای یا کنگره ای و دوکی شکل هستند. گلهای این درخت در فصل بهار به رنگ صورتی یا قرمز دیده میشوند. میوه درخت سیب بین 70 تا 180 روزه میرسد. کمترین دمای قابل تحمل برای درختان سیب در فصل زمستان 40- درجه سانتیگراد و بیشترین دمای آن به 38 درجه سانتیگراد میرسد. تکثیر درخت سیب به صورت بذر؛ قلمه زنی؛ پیوند زنی انجام میشود. درختان سیب پاکوتاه یکی از بهترین ارقام پایه بذری برای کاشت در باغ به حساب میایند.
در ادامه قصد داریم تا مهم ترین نکات تاثیرگذار در مراحل احداث باغ سیب را با یکدیگر بررسی نماییم.
عوامل اقلیمی باغ سیب
آب وهوا و شرایط اقلیمی مناسب یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده سازگاری و عدم سازگاری یک نهال به حساب میاید. درخت سیب با توجه به نوع رقم در مناطق سردسیری و آب وهوای مرطوب مقاومت مناسبی دارد. درخت سیب یکی از ارقام میوه مناسب برای کاشت در مناطق معتدله و با نیاز سرمایی نسبتا زیاد است. این درختان در شرایط آب و هوایی کوهستانی و سردسیری نیز قادر به رشد بهینه و کافی میباشند. درختانی که در این شرایط آب و هوایی کشت میشوند دارای میوه‌های با کیفیت تر با بافت بهتری خواهند بود.
دستورالعمل اجرايي عمليات جايگزيني باغ درجه 3 ميوه هاي هسته دار
حذف و ريشه كني درختان نامناسب:
بدين منظور درختان خشكيده، بيمار، پير، نامرغوب و نابارور به طور كامل ريشه كن شده و پاكسازي مي شوند و درختان حذف شده به بيرون باغ حمل مي شوند. سپس نسبت به شخم عميق و عمود بر هم و تسطيح زمين اقدام مي شود.
در اين عمليات مي بايستي مواردي نظير مكانيكي، تسطيح، آماده سازي زمين و پياده نمودن نقشه كاشت مد نظر قرار گيرد.
اصلاح ساختار بستر باغ:
الف) اصلاح فيزيكي و شيميايي خاك:
هدف از اصلاح فيزيكي خاك بهبود شرايط فيزيكي خاك از نظر ساختان و بافت خاك مي باشد، اينكار از طريق خاك ورزي و يا افزودن كودهاي دامي، سبز و … امكان پذير مي باشد.
هدف از اصلاح شيميايي خاك بهبود وضعيت خاك از نظر تامين عناصر غذايي مورد نياز براي رشد گياه و همچنين اصلاح اسيديته (pH) و شوري خاك (Ec) مي باشد.
هدف اصلي در حقيقت بهره برداري حداكثر از نزولات آسماني بويژه در اراضي شيبدار است لذا مي بايست اقداماتي را اعمال كرد تا ناحيه ريشه از بيشترين ذخيره آب برخوردار شود. براين اساس روش هاي جمع آوري آب باران به انواع مختلفي تقسيم بندي مي شوند كه در اينجا به بانكت و تراس اشاره مي شود:
بانكت: با ايجاد چاله هاي هلالي شكل به شعاع 4-2 متر و و در امتداد خطوط عمود بر جهت شيب اصلي دامنه ها مي توان بانكت هلالي را بوجود آورد.
تراس: در اين روش روي خطوط هم تراز، تراس احداث نموده و براي انجام آن مي بايستي شيب طبيعي دامنه كوه به چند پله تقسيم شود.
شامل ايجاد كانالهاي مخصوص انتقال آب از منبع آب تا پاي درختان مي باشد، چنانچه قبلاً كانال كشي يا نهركشي در باغ صورت پذيرفته لازم است تا اصلاح و مرمت آنها به منظور استفاده بهينه از منابع آبي موجود صورت پذيرد.
ب) تسطيح و حذف ناهمواري هاي سطح باغ:
به منظور سهولت در تردد ادوات باغي و امكان انجام بهتر عمليات داشت و برداشت لازم است كه پستي و بلندي هاي موجود در بين درختان تسطيح گردند.
پ) شكستن لايه هاي غير قابل نفوذ:
تجمع مواد حاوي كلسيم در لايه هاي زيرين خاك در عمق حدوداً يك متري از سطح خاك باعث ايجاد لايه هاي غيرقابل نفوذي مي شود كه از رشد و توسعه ريشه هاي درخت به اعماق خاك جلوگيري مي نمايد كه نهايتاً منجر به عدم رشد گياه و در نتيجه خشك شدن آن مي انجامد. براي رفع اين معضل و شكستن اين لايه، انجام شخم عميق با استفاده از وسايلي نظير ريپر و سوسولوز امكان پذير است.
نهال مورد استفاده در عمليات واكاري مي بايست از ارقام مرغوب تجاري، اصيل، سالم و با كيفيت انتخاب شود كه تحت نظارت كميته فني نهال استان توليد و داراي گواهي بهداشتي از مديريت حفظ نباتات و مورد تائيد موسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال باشد
نهال هايي كه واكاري مي شوند مي بايست از قيم براي هدايت رشد و حفاظت نهال در برابر باد استفاده گردد، پوشانيدن نهالها با شاخ و برگ درختان براي حفاظت آنها در برابر سرمازدگي زمستانه امري بسيار مهم مي باشد.
گود برداري و غرس نهال:
گودالها بايستي قبلاً آمده شده باشند، زمان گود برداري با زمان درختكاري در ارتباط است، بدين معني كه اگر موقع كاشت نهال در اواخر پاييز است چاله ها بايستي در تابستان و اگر موقع كاشت نهال در زمستان است چاله بايستي در پاييز حفر شده باشند. ابعاد گودال بستگي به نوع خاك و اندازه ريشه دارد، ابعاد گودال بايستي به نحوي باشد كه ريشه ها در موقع كاشت با ديواره تماس پيدا نكنند. در خاكهاي مرغوب گودال مي بايستي فضاي بين 60-30 سانتيمتر بيشتر از نوك ريشه ها داشته باشد و اين فضا براي خاكهاي نامرغوب مي بايستي بيشتر مد نظر قرار گيرد.
معمولا اگر قبلاً زمين شخم خورده باشد ابعاد گوده را به صورت 70*70*70 و يا 80*80*80 سانتيمتر در نظر مي گيرند.
نگهداري باغ قبل از شروع باردهي:
اين عمليات شامل مواردي نظير شخم ساليانه بين رديف ها، تهيه، حمل و پخش كودهاي دامي و شيميايي، مبارزه با آفات، بيماريها و علفهاي هرز، هرس و … مي باشد.
نهال‌های سیب برای بیدار شدن از خواب زمستانه و شکوفه زنی در سال جدید باید بین 1000 تا 1600 ساعت در دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد قرار بگیرند. دوره سرمایی درختان سیب در فصل پاییز و زمستان برطرف میشود.
بهترین دما برای رشد درخت سیب در فصل تابستان بین 21 تا 25 درجه سانتیگراد است. دمای کمتر از 15 درجه سانتیگراد در طول فصل شکوفه زنی باعث ایجاد اختلال در فعالیت زنبورهای عسل خواهد شد. دمای کمتر از 4.4 درجه سانتیگراد نیز تشکیل میوه را با محدودیت مواجه میکند. بارندگی در طول فصل مساعد باید بین 100 تا 125 سانتیمتر باشد. خشکسالی طولانی مدت به رشد میوه آسیب میزند.
خاک مناسب باغ سیب
خاک مناسب برای رشد درخت سیب، خاک‌های لومی، آبرفتی؛ لوم رسی؛ عمیق و و غنی از مواد عالی با بافت قابل نفوذ میباشند. ph خاک باید بین 5.5 تا 6.5 باشد. خاک با زهکشی مناسب باعث هوادهی و رشد بهتر ریشه در خاک خواهد شد. درخت سیب در خاک‌های شنی و رسی؛ رس-شن عملکرد بهتری نسبت به خاک‌های سنگین رسی و یا سبک سنگلاخی و شنی از خود نشان میدهند.
خاک شنی لومی با عمق 2 تا 2.5 متر و با زهکشی مناسب با رطوبت و ph بین 5.5 تا 5.7 برای رشد درخت سیب مطلوب است. EC خاک حداکثر 2 میلی موس بر سانتیمتر است.
آب مورد نیاز درخت سیب
برای رشد درختان سیب بارندگی بین 600 تا 1000 میلی متر مناسب است. با توجه به تراکم درختان سیب و فاصله کاشت آنها و روش آبیاری، شرایط آب وهوایی و اقلیمی و میزان بارندگی؛ فصل و سن درخت، آبیاری باید بین 6.2 تا 26 متر مکعب در سال برای هر درخت باشد. برای هر درخت حداکثر بین 25 تا 200 لیتر آب در روز در نظر بگیرید. دوره رشد درختان سیب بین 170 تا 210 روز است. دوره رشد درختان سیب در 4 مرحله؛ گلدهی؛ تشکیل میوه و ایجاد جوانه‌های گل، رسیدن میوه است.
در روش آبیاری قطره ای سالیانه به بین 5 تا 6 هزار متر مکعب در هکتار مورد نیاز است.
نور مناسب برای نهال سیب
نور خورشید یکی از مهم ترین عوامل در انجام عملیات فتوسنتز و تولید انرژی توسط برگ‌ها میباشد. درختان سیب باید 8 ساعت از طول روز را در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرند. از این رو در نحوه احداث باغ سیب توجه داشته باشید که نهالها را در محل سایه و یا کنار دیوار نکارید.
ارتفاع از سطح دریا برای نهال سیب
ارتفاع از سطح دریای مناسب برای رشد درخت سیب بین 1300 تا 2200 متر از سطح دریا میباشد. دمای قابل تحمل توسط میوه بین 6 تا 30 درجه سانتیگراد است.
شیب مناسب نهال سیب
زمین‌هایی با شیب ملایم تا متوسط در پناه آب و هوای‌های سرد برای رشد درختان سیب مناسب اند. شیب باغ باید کمتر از 30 درجه باشد. اگر باغ شما در دامنه کوه‌ها قرار دارد. باید از خطوط میزان و کاشت، در خطوط تراز استفاده نمایید.
الگوی کاشت نهال سیب
ارقام پیوندی با پایه بذری را در فاصله 4*4 تا 5*4 متر مربع از یکدیگر بکارید.
انتخاب رقم سیب برای احداث باغ سیب
نکته مهم هنگام انتخاب و سیب، توجه به سازگاری پذیری رقم با شرایط آب و هوایی و اقلیمی در منطقه و باغتان میباشد. عواملی نظیر ارتفاع از سطح دریا؛ نیاز سرمایی؛ حداقل و حداکثر دمای منطقه و بارندگی و زمستان های طولانی در منطقه را در نظر داشته باشید. و بررسی کنید آیا رقم نهال سیب انتخاب شده؛ توانایی تحمل و سازگاری پذیری با منطقه شما را دارد یا خیر؟
در مرحله بعد برای افزایش سودآوری از باغ به حداکثر باردهی سالیانه درختان؛ کیفیت محصولات؛ عمر اقتصادی؛ سن بلوغ و مقاومت آنها در برابر آفات و بیماری ها نیز توجه نمایید.
