آشنایی با مینا کاری
میناکاری و تولیدی ظروف مسی در اصفهان، هنری از صنایع دستی با قدمتی حدود 5 هزارسال است. سابقه این هنر اصیل به دوره ساسانیان و اشکانی می رسد.. در واقع این هنر را میتوان یکی از اختراعات خلاقانه انسان به شمار آورد. کلمه مینا، در لغت به معنی آسمان آبی است. در قدیم نیز هنرمندان با تلفیق میناکاری و ملیله کاری زیورآلاتی را به وسیله سیم‌های نازک طلا و نقره می‌ساختند. برای تولید اشیا مینا اول فلز مورد نظر را به ابعاد و به اندازه مورد نظر توسط متخصصان در این حوضه تولید می کنند، بعدا آن را لعاب کاری سفید رنگ می کنند.
معمولا مراحل لعاب دادن حدود 3 الی 4 بار در درجه حرارت 700 تا 900 انجام می شود. میناکاری معمولا بر روی مس انجام می شود، که البته طلا و مس هم گزینه های خوبی برای میناکاری هستند اما قیمت بالاتری دارند و کمتر کار می شوند. طلا تنها فلزی است که در هنگام ذوب مینا اکسید نمی شود و به همین دلیل طرح هایی با جزییاتی بیشتر نسبت به نقره و مس روی آن می توان پیاده کرد. پس از لعاب دادن نوبت رنگ آمیزی و طراحی بر روی ظروف می رسد. رنگ آمیزی و نقاشی بر روی ظروف مسی با رنگ های آبی، سبز و قرمز انجام می شود که پس از آن هم ظرف رادر کوره ای به درجه حرارت 400 تا 500 قرار می دهند تا رنگها تثبیت شوند.
به همین خاطر است که میناکاری را هنر خاک و آتش نام گذاری کرده اند. اصفهان به عنوان یکی از قطبهای صنایع دستی ایران در هنر میناکاری نیز شهره عام و خاص می باشد. هنرمینا آینه ی طبیعت، باغ های ایرانی، آسمان آبی، دریای نیلگون، عرفان و رمز و رازهایش، همه و همه نمودی چشم نواز در آثار باارزش و بی همتای هنر-صنعت میناکاری دارند.
هنرمند میناکار همه ظرائف و ادراک عارفانه، عاشقانه و زیبایی شناسانه خود و هنرمندان پیشین را در قالب نقوش اسلیمی، دوایر تو در تو ، گل و مرغ، ، بته جقه با زمینه ای مسحورکننده از رنگ آبی (به عنوان نمادی از آسمان پاک) به سطح کار انتقال می دهد و از یک فلز با ظرافت، هنرمندی، تلاش و عشق اثری جاوید، زیبا و چشم گیر خلق می کند. میناکاری هنری صرفا تزیینی و نمایشی نیست بلکه در عین حال آثار میناکاری عمدتا دارای مصارف کاربردی در زندگی ما ایرانی ها هم می باشند. انواع میناکاری با توجه روش تولید:
جهت خرید ظروف مسی از فروشگاه صنایع دستی هنر لوکس و دریافت لیست قیمت قابلمه مسی اصفهان با ما تماس بگیرید.
تفاوت مس و پرداز با میناکاری چیست؟
ایران مجموعه ای گوناگون، زیبا و اصیل از صنایع دستی بر اساس جغرافیا و آداب و فرهنگ بومی اقلیم های مختلف ایران زمین دارد. دراصل ذائقه هنری ایرانی با دست مایه ای از جلوه های فرهنگی و سنتی هر زیست بوم خمیرمایه آثار خوش رنگ و آب، اصیل و زیبای هر منطقه و قومیت کشور می باشد که با صبر و پشتکار و تلاش چشمگیر هنرمند و با بهره بردن از مواد و مصالح بومی هر منطقه، خلق شده است. تنوع بی مانند آثار و زیبایی چشمگیر آن ایران را بی شک در ردیف برجسته ترین و بی نیازترین کشورهای پیشرو و صاحب سبک در صنایع دستی به دنیا معرفی کرده است.
هرچند می توان از یک دید کلی هنر میناکاری و هنر مس و پرداز را از یک خانواده به شمارآورد، ولی مراحل ساخت و تولید آن ها تفاوت هایی با یکدیگر دارند. در مس و پرداز بعد از آماده شدن سطح فلزی محصول (بشقاب مسین) سطح کار بر خلاف مینا قلع اندود نمی شود، بلکه نقاش مستقیما طرح اولیه نقوش را بر سطح کار رسم کرده بعد از آن، رنگ آمیزی و قلم گیری و پرداخت شروع می شود و در آخر لایه پایانی پلی استر بر روی کار کشیده و درکوره حرارت می بیند.
هرچند مراحل کار مس و پرداز به ظاهر کمتر از مراحل کار میناکاری است ولی در این جا مواردی مانند خلاصه تر شدن مراحل کار و حذف مراحلی از کار مثل سوهان کاری و پرداخت باعث می شود که هنرمند پرداز با دقت و ظرافت نقش را بر سطح کار رسم و رنگ آمیزی کند.اما وجه تمایز مشخص محصولات میناکاری و مس و پرداز را می توان در طراحی، نقاشی و رنگ آمیزی آن بیان کرد. در محصولات میناکاری معمولا از رنگ آبی در تونالیته های گوناگون آن بهره برده می شود، نقوش همه سطح کار را یکنواخت پر میکندو المان ها موج وار از مرکز به سمت لبه ها و حاشیه کار منظم و یکنواخت کشیده می شود.
میناکاری همانطور که از معنای لغوی آن برمی آید الهام گرفته از آسمان و گنبد آبی است. تضاد رنگی در آن چندان دیده نمی شود و محصول عمدتا به رنگ آبی و سفید طراحی شده است. گل و مرغ ها و خطوط اسلیمی و دوار و بته جقه های به کار رفته در محصول میناکاری خیلی ظریف و مینیاتوری طراحی و کشیده می شود. این ویژگی ها در محصولات مس و پرداز دیده نمی شود بلکه آن روی سکه ی زیبایی و خلاقیت و رنگ آمیزی را در این قبیل از محصولات میتوان ملاحظه کرد. طراحی در مس و پرداز درشت تر، با خطوط و دوایر کمتر ولی برجسته تر و واضح تر انجام می شود، درنتیجه زمینه رنگی محصولات مس و پرداز بیشتر از رنگ تیره سورمه ای و به عبارتی آبی تیره شکل می گیرد و گل و بته های طراحی شده بزرگتر و البته با رنگ های متضاد نارنجی، قرمز و … بر ظروف نقش می بندند.
این تضاد رنگی و تمرکز بر جلوه المان های ترسیم شده، جذابیت و چشم نوازی بسیار متفاوت و خاصی به محصولات مس و پرداز می دهد. مجموعه کاسب خان با تولید و عرضه اصیل ترین آثار میناکاری و همچنین جدیدترین آثار مس و پرداز و ارائه آن در پکیج های ترکیبی یا تکی در بسته بندی های زیبا و جذاب و متفاوت قدردان تلاش هنرمندان این عرصه و همچنین پاسخ گوی شایسته نیاز متقاضیان محترم صنایع دستی و آثار هنری این مرز و بوم میباشد. در ادامه روش ساخت ظروف میناکاری و مس و پرداز را شرح می دهیم.
مراحل تولید مس و پرداز
مرحله 1: خمکاری مس
مرحله 2: نقاشی و میناکاری روی مس
مرحله 3: ساب
مرحله 4: پلی استر
مرحله اول : خمکاری مس
اولین مرحله برای تولید محصولات مس و پرداز، خم کاری مس است. در این مرحله، ظرف مسی مورد نظر که قرار است روی آن نقاشی پرداز انجام شود را می سازند. این مرحله همان هنر مس گری است که در ابتدا گفتیم با هنر مینا تلفیق شده است تا هنر مس و پرداز را به وجود بیاورد.
مرحله دوم : نقاشی و مینا کاری روی فلز مس
در این مرحله ، روی مس را با قلم مخصوص و رنگ مخصوص نقاشی می کنند. در این مرحله، هنرمندان این رشته، به نقاشی به سبک مس و پرداز روی ظرف مسی پرداخته و آن را زیبا و خواستنی می‌کنند. رنگی که در نقاشی برای تولید محصولات مس و پرداز استفاده می کنند، در واقع همان رنگی است که هنرمندان از آن برای نقاشی درمیناکاری بهره می برند. برای نقاشی کردن ظروف دقت زیادی لازم است و این دقت مستلزم وجود عشق ، ذوق و علاقه و استعداد در هنرمندان است. چرا که در این مرحله از کار، ظروف نسبت به یکدیگر برتری می‌یابند. در واقع هرچه طرح‌ها و نقش‌های بکار گرفته شده روی ظرف مسی ظریف تر و با دقت تر کشیده شوند، آن ظرف ارزش هنری بیشتری خواهد داشت.
مرحله سوم : ساب
در این مرحله از تولید محصولات مس و پرداز، ظروف مس و پرداز با وسیله ای به نام ساب، ساب خورده که این کار باعث براق شدن آنها می‌شود. در این مرحله از تولید مس و پرداز، مواد اضافی مانند روغن و سایر موراد، از بین می رود و ظرف تمیز و براق می‌شود. این مرحله از تولید ظروف مس و پرداز، باید با دقت و مطابق با اصول انجام شود، چونکه باعث می شود کیفیت محصول مس و پرداز بالاتر برود و ارزشمندتر بشود.
مرحله چهارم : پلی استر
مرحله پایانی تولید محصولات مس و پرداز، اضافه کردن پلی استر به سطح مس نقاشی شده و ساب خورده است. اضافه کردن پلی استر به سطح فلز مس میناکاری شده و ساب خورده، مزایایی دارد که عبارتند از : پلی استر ماندگاری محصول مس و پرداز را بالا می برد. پلی استر اضافه شده به سطح فلز، باعث می‌شود مس و پرداز ما براق شود و این جذابیت و زیبایی آن را بیشت کرده و محصول را چشمگیر می‌کند. قابل شستش بودن ظرف مس و پرداز، به دلیل اضافه کردن پلی استر به سطح آن است. (البته این محصولات مثل سایر ظروف در منزل قابل شستشو نیستند بلکه باید آن ها را با یک دستمال نرم و نم دار تمیز کنید.) اضافه کردن پلی استر به صورت یکنواخت و درست به سطح ظرف کیفیت آن را بالا می برد. پلی استر باید کیفیت بالایی داشته باشد تا کیفیت و ارزش محصول نهایی را بالا ببرد.
روش ساخت محصولات میناکاری
تولید یک قطعه محصول میناکاری و یا مس و پرداز مبتنی است بر طی مراحل گوناگون که در ذیل به آن اشاره می رود
ابزارمیناکاری
- گیره
- اره کمانی و فلزبر اره
- قیچی فلزبر
- ورقه فلزی (طلا، مس، ورشو، برنج و آهن)
- هاون
- ماده آبگینه ای مینا
- چکش
- سندان
- قلم مو
- رنگ ( گیاهی، معدنی و شیمیایی)
- کوره
- سیلیس
- قلع
- سرب
- کاغذ کپی
- کربنات سدیم
- پتاسیم
- آهک
تولید زیرساخت مسی
با توجه به مدل ظرف که از قبل در نظر گرفته شده است ، استاد مسگر ظرف مسی را آماده می کند. در این مطلب تمرکز روی بشقاب مسی خواهد بود.
لعاب دهی و حرارت دادن اولیه
لعاب دادن و گذاشتن در کوره در دمای 700 درجه سانتیگراد که امکان دارد این مرحله تا رسیدن به نتیجه دلخواه (دست یابی به سطحی صاف، یکنواخت و همگن لعاب داده شده) 3 الی 4 بار انجام شود.
طراحی و ترسیم
طرح مورد نظر بر روی سطح ظرف لعاب داده شده
رنگ آمیزی
رنگ آمیزی بر مبنای نقش ترسیم شده و قلم گیری و برطرف کردن ایرادات
مجددا قرار دادن ظرف در کوره
با دمای میانگین 400 الی 500 درجه سانتیگراد برای ثابت شدن رنگ و نقش بر سطح ظرف
لعاب دادن پایانی
لعاب دادن پایانی سطح ظرف با لعاب (پلی استر) و قرار دادن در کوره برای محافظت از محصول نهایی در برابر آسیب های احتمالی مثل ضربه و … همچنین شفافیت و براق شدن ظرف. در پایان مطالب باید بیان کنیم که انواع فلزات یا آلیاژهای گوناگون در ساخت محصولات مینا مورد استفاده قرار می گیرد که بسته به شرایط و نوع محصول متفاوت است. برای مثال در ساخت ظروف معمولا از فلز مس که خاصیت چکش خواری بالایی دارد استفاده می شود. در ساخت زیورآلات از فلز طلا یا نقره در کار استفاده می شود.
قطر ورق فلزی به کار رفته معمولا 8/0 میلیمتر است که متناسب با مراحل ساخت مینا از جمله لزوم استحکام در برابر چکش خواری و کششی و خم کاری است که نتیجه کار از نظر پوسته پوسته شدن لعاب ، ترک خوردگی و یا تغییر شکل کار در اثر حررات کوره ، مطلوب باشد. در مرحله لعاب کاری باید به نکات مهمی دقت کنیم که مهم ترین آن ایجاد سطح و یا لایه ای یکنواخت بدون پستی بلندی و غلظت یکنواخت در تمام سطح ظرف می باشد تا محصول نهایی استاندارد و مرغوبیت لازم را داشته باشد.
رنگ های به کار رفته در محصولات میناکاری و مس و پرداز
این رنگ ها از 3 شاخه اصلی گیاهی (طبیعی)، معدنی و شیمیایی هستند. مینای اصیل را بیشتر از رنگ های طبیعی می ساختند، اما در حال حاضر و بیشتر برای سرعت، سهولت و دسترسی از رنگ های شیمیایی استفاده می شود.
سبک های نقاشی مینا
اسلیمی، ختایی، نیمه ختایی ، ابنیه ، پرداز ، گل و مرغ .
