باغ «حمید بن قحطبه» حاکم و والی خراسان در روستای «سناباد» حالا خیلی وقت است که نامش «مشهدالرضا» است و این باغ کوچک امروز، پایتخت معنوی ایران است و روزهای پرغرور و یا پرچالش زیادی را به خودش دیده است.
ایسناپلاس: م امام ضا (ع) ه ح ض ی یز یز ش ش ش ی ر ی ی یان و ه اه ه ع نان زیار و گان اما این حرم مطهر از سال ۲۰۳ هجری قمری تا امروز دستخوش تخریب، متدتد و رویداده ا.
از وضعیت حرم مطهر تا پیش از دوره سامانیان اطلاعاتی در دست نیست و فقط گمانه زنی می‌شود که پیش از اسلام در این منطقه، آتشکده‌ای وجود داشته است که گنبدی بر فراز آن بوده اما دوره دیلیمیان به نوعی دوره رونق حرم می‌شود. در زمان «عضدالدوله دیلمی» اطراف باغ «حُمید بن قطبه» خانه‌های مسکونی ساخته شده و دژ مستحکمی هم آن را در اطراف باغ محافظت می‌کند. درست در این روزگار بود که زیارت حرم امام رضا(ع) رواج بیشتری از بین کاربران پیدا کرد.
وقتی حرم ویران و زیارت ممنوع شد
اما در دوره «غزنویان» همه چیز فرق کرد. «س ک» »پاشاه م غز ی ا ا ای ا ا ا ا م ک ک ک ا ک، ح ح م م ا ا ضا (ع) ران و زیات ر ر ا ا ا. با این محمود غزنوی، قبه را که به دست پدرش خراب شده بود، از نو ساخت رو بنایای بود. امیران غزنوی هرکدام قدم‌هایی برای بازسازی حرم رضوی برداشتند وشدروعث شدند در برهیار ایران غزنوی قدم‌هایی برای بازسازی کردند.
پ از آ قیان ی کار آ و ر ق ه هف هف ی ا ا زی ای «ا از« ر ا ا»» »ام ا ام. سلطان سنجر سلجوقی پس از مرمت بنا، گنبدی با آجرهای زرد رنگ بر رورد بقعه حرم مطهر ب. پس از مدتی گنبد را با کاشی‌های ممتاز زرین‌فام مزین و مناره‌های آن ساخت. گفته می‌شود که این کاشی‌ها هنوز در حرم هستند.
چه کسی حرم را مزین به کاشی زرین فام کرد؟
به عقیده برخی از کارشناسان، در عصر خوارزمشاهیان نیز می‌توانند در حرم امام رضا(ع) بیشتر از کاشی‌های زرین‌فام و سنجری حرم، متعلق به این دوران استفاده کنند. دو کتیبه مربوط به دوران خوارزمشاهیان بر دیوار شمالی گنبدخانه به نام «صفه شاه‌طهماسبی علاوه بر این در ضلع شمالی رواق دارالحفاظ، کتیبه‌ای با کاشی ممتاز مربوط به همین دور همین دور است. دو محراب از کاشی یکپارچه نیز که در گذشته در داخل حرم نصب شده‌بودند و اکنون در میکه ار می‌ه دو محراب از کاشی یکپارچه نیز که محراب جنوبغربی و در طلای جنوبی گنبدخانه نیز متعلق به این دوره تاریخی است.
با حمله مغول‌ها کشتار و غارت مردم شهر را در پی داشت اما حرم بیش از این نیستید زیرا کتیبه‌های سال ۶۱۲ هجری قمری که قبل از این حمله نصب شده هنوز برجاست بوده است. با این حال فرسودگی‌ها و احیانا خرابی‌ها و خسارات وارد شده به حرم در دوره حکومت ایلخانی.
ناصرالدینشاه و طلاکاری ایوان غربی
قاجاریان نیز سهم بسزایی در توسعه حرم هستند. در عهد فتحعلی شاه رواق دارالضیافه و سومین ضریح حرم احداث شدند. بنای صحن آزادی (صحن نو) نیز در سال ۱۲۳۳ به فرمان ناصرالدین شاه ساخته و ایو۲. همچنین احداث رواق دارالسعاده در محوطه بین صحن آزادی و رواق گنبد حاتم‌خانیودر ۲نیی ش.
ناصرالدینشاه نیز در زمان حکومتش دستور داد که ایوان ناصری و سقف شورهدر آن ران با خشتهد. کمی بعد در دوران حکومت مظفرالدین شاه، دو صحن عتیق و مرمت جدید شدند. پس از آن و در پی وقایع انقلاب مشروطه در ایران، ارتش روسیه تزاری رد او حرم امام گضا(ع) ر ی لات ، و و ه ایی ز ز ز که ب ا ا ا ای ی های ی زا و ک یک کار ای .
ر ا ال ه ی ح ا امام ضا (ع) بات ی ات اسای و و ی ز ز ز ز په په ا ا ا ا ا ا ا ی م م م م م. کمی بعد ساختمانهای موزه، کتابخانه و تالار تشریفات نیز به حرم اضافه شد.
پهلوی ها چه کردند؟
ر ا ا ا ه ه ه ه ی یی یی شف شف افی د را د ر از د ا ا، پ ز ز ز ز ز ز ز ز ب ا ا ا ج ای اار. در دوران پهلوی، ضریح نیز مرمت شد. همچنین با توسعه حرم، سقف فرسوده مسجد بالاسر با سقفی جدید و بتنی جابجا شد و این سقف کای شد آرین سقف کای همچنین با. حرم از ضلع شمالی نیز گسترش یافت و به «دارالشکر» متصل شد. در طرح توسعه حرم در این دوران، ساختمانهای ساختمانهای به آستان، ساختمانهای ساختمانهای به آستان اضافه شدند. همچنین در فضای مشهد نیز تغییراتی مانند تعریض خیابان‌ها رخ داد. یاه ق م ر ب اس ضخای ه قی قی ۹۰ ۹۰ ش ش ش ز د ی آ ق ق ا ، ، و و ه ایه جایگزی جایگزی. بر همین اساس قسمت بالاسر گسترش و فضای حرم توسعه یافت.
از وقایع ایام پایانی حکومت پهلوی، موضوع تیراندازی مأموران ساواک به چند فراری در آبان ۱۳۵۷ بود که بر اثر آن چند گلوله به توحید و دیواره‌های کفشداری گنبد «اللهوردی‌خان» اصابت کرد. ماموران همچنین در حرم گاز اشکآور پرتاب کردند و سرآخر موفق به دستگیری فراریان شدند. در نهایت استان خراسان در رادیو مشهد، از مردم عذرخواهی کرد و مرد نیز به نشانه کت.
حرم پس از انقلاب اسلامی
پس از انقلاب اسلامی ایران طرح توسعه حرم دنبال شد و بسیاری پیدا کرد. ر ای ، ، ی ی که ث اث سان س یی ایی د ب ای ی ج ایگزی و ی ی ی ی ی ی و و گ ص ص. از دیگر صورت گرفته در این دوره، ساخت رواق دارالولایه، صحن قدس، یک ایوان جدید، سقاخانه، صحن جمهوری اسلامی، دو گلدسته در پشت درهای شمالی و جنوبی، بست شیخ بهایی، کتابخانه جدید، دانشگاه علوم رضوی و توسعه فلکه حرم و اجرای زیرگذر در زیر حرم است.
صحن جامع رضوی، رواق‌های دارالولایه، دارالهدایه، دارالرحمه و دارالاجابه از رواق‌های ساخته شده در این دوران در سال 1358 رواق پشت سر توسعه یافتند و فضاهای پیش رو و پایین‌تر تعریف شدند. در این دوره چند بست مانند بست شیخ طبرسی و ساختمانهای موجود چون واختمان دان شگاه ی شیخ طبرسی و. در این دوره صحن عتیق به صحن انقلاب و صحن موزه به صحن امام خمینی نینیر نام پی.
در سال 1359 فضای داخلی بنای حرم توسعه یافت و ایستایی گنبد افزایش پیدا کرد و ورودی به بنای حرم در سمت پیش‌رو و پایین پای مدفن، گشایش یافتن آخرین ضریح نصب شده بر روی قبر علی بن موسی الرضا، ضریح مشهور به ضریح آفتاب است که در اسفند ۱۳۷۹ نصب شد.
صحن جمهوری اسلامی، پیامبر اعظم(ص)، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی (ره) در این دوره ساخته شد و مساحت حرم را از ۱۲ سال در دوره‌های گذشته به ۷۰ قرن تا سال ۱۳۹۲ رسید.
انتهای پیام
