ارائه چارچوبی برای توسعه زیرساخت‌های هوش‌مصنوعی در ایران
در یک پژوهش انجام شد؛
توسعه و بهره‌برداری مؤثر از فناوری هوش مصنوعی، وابسته به وجود زیرساخت‌های مناسب در ابعاد مختلفی همچون داده، محاسبات، شبکه و نیروی انسانی متخصص است.
به گزارش خبرگزاری آنا، هوش مصنوعی یکی از فناوری‌ها‌ی کلیدی حال حاضر است که نقشی کلیدی در پیشرفت کشور‌ها ایفا می‌کند. توسعه این فناوری مستلزم وجود زیرساخت‌های مناسب است که می‌تواند به کاربرد مؤثر آن در بخش‌های مختلف کمک کند. باوجود پیشرفت‌های کشورهای توسعه‌یافته، کشورهای درحال توسعه با چالش‌های متعددی نظیر محدودیت دسترسی به اینترنت، کمبود متخصصان و بوروکراسی مواجه هستند.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «ارائه چارچوبی برای توسعه زیرساخت‌های هوش‌مصنوعی در ایران با تمرکز بر اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمت و تجمیع‌گر خدمات هوش مصنوعی» به این موضوع پرداخته است که توسعه و بهره‌برداری مؤثر از این فناوری، وابسته به وجود زیرساخت‌های مناسب در ابعاد مختلفی همچون داده، محاسبات، شبکه و نیروی انسانی متخصص است.
* چالش‌های هوش‌مصنوعی در کشورهای در حال توسعه
به گفته این پژوهش کشورهای توسعه‌یافته با سرمایه‌گذاری‌های هدفمند و طراحی چارچوب‌های جامع، توانسته‌اند زیرساخت‌های پیشرفت‌های برای توسعه و کاربرد هوش مصنوعی ایجاد کنند؛ اما در مقابل، کشورهای درحال توسعه، ازجمله ایران، به دلیل محدودیت‌های دسترسی به منابع و ضعف در زیرساخت‌های شبکه و ذخیره‌سازی داده، محدودیت دسترسی به منابع مالی، تحریم‌های بین‌المللی و عدم دسترسی به دانش جهانی و کمبود نیروی انسانی متخصص با چالش‌های جدی در این حوزه مواجه هستند.
شرکت‌های خصوصی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری کلان در توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی ندارند
در این پژوهش به این مهم اشاره شده است که با توجه به چالش‌های موجود در ایران و ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در این حوزه؛ شرکت‌های خصوصی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری کلان در توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی ندارند.
به عبارت دیگر، عواملی همچون عدم ثبات اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های قانونی، موجب می‌شود که مدل‌های موفق کشورهای دیگر در ایران به طور کامل قابل پیاده‌سازی نباشند. بنابراین به یک ساختار جدید برای ارائه زیرساخت‌های هوش مصنوعی در یران نیازمندیم.
* کارکردهای اپراتورهای ارائه دهنده خدمات هوش مصنوعی
به گفته این پژوهش مسئولیت طراحی و ساخت این نوع محصولات و خدمات بیشتر بر عهده اپراتورهای مخابراتی و تولیدکنندگان تخصصی تجهیزات شبکه قرار دارد.
در این پژوهش آمده است که پنج سطح زیرساختی که شامل زیرساخت‌های محاسباتی، مدیریت داده، مدل‌های پایه هوش مصنوعی، نرمافزار و چارچوب‌ها و برنامه‌های کاربردی است در قالب چهار کارکرد سرویس‌ها و خدمات، پلتفرم‌های هوش مصنوعی، خدمات محاسباتی و خدمات داده برای اپراتور‌ها دسته‌بندی خواهند شد.
با توجه به اهمیت روزافزون هوش مصنوعی و ضعف زیرساخت‌های موردنیاز برای توسعه آن در کشور، این مقاله به بررسی سطوح زیرساخت‌ها و چگونگی تأمین آنان در کشورهای دیگر پرداخت و چارچوب اولیه‌ای شکل گرفت.
در پایان این پژوهش دو پیشنهاد برای ارائه سطوح زیرساختی هوش مصنوعی مطرح گردید:
- اپراتوری خدمات که شامل ۴ دسته سرویس‌ها و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی، پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، خدمات محاسباتی و
پردازشی و خدمات داده؛ - زیرساخت‌های تجمیع‌گری شامل دو زیرگروه پلتفرم‌های یکپارچه هوش مصنوعی و راه‌حل‌های هوش مصنوعی ترکیبی هرکدام از این زیرگروه‌ها به تأمین خدمتی می‌پردازد.
لازم به ذکر است سطح تأمین زیرساخت‌های تبادل شبکه به دلیل قرارگیری در دسته‌بندی زیرساخت‌های مخابراتی حذف شد. برخی از این زیرگروه‌ها مانند خدمات داده در ایران وجود دارند، اما باید با حمایت دولت تقویت شوند ولی برخی دیگر مانند مدل‌های پایه‌ای هوش مصنوعی در ایران ارائه نمی‌شود.
در پایان این پژوهش به عنوان جمع‌بندی آمده است که خدمات تجمیع‌گری نیز در ایران وجود نداشته و ارتباطی میان شرکت‌های ارائه‌دهنده برای تجمیع خدمات ایجاد نشده است. در چنین شرایطی و با توجه به تجارب هند و برزیل، نقش دولت برای تشکیل و یا ساماندهی شرکت‌ها و خدمات پررنگتر خواهد شد.
این پژوهش به کوشش کیارش فرتاش (عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات بنیادین علم‌وفناوری دانشگاه شهید بهشتی)، الهه خیری (دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری علم‌وفناوری دانشگاه تربیت مدرس) و طوبی برامکی (دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران) انجام شده است.