برای جلوگیری از سرمازدگی درخت بادام

 سرمازدگی درختان در چه دمایی اتفاق می‌افتد؟

همانطور که در مطلب آموزشی سرمازدگی و یخ زدگی اشاره کرده‌ایم، تنش سرما مجموعه‌ای از تنش‌های سرمازدگی و یخ ‌زدگی را در بر می‌گیرد، بطوریکه یخ‌ زدگی یعنی گیاه در معرض دماهای زیرصفر قرار گرفته و در این شرایط، بسیاری از فعالیت‌های حیاتی دچار اختلال شده و در بسیاری مواقع به مرگ گیاه منجر خواهد شد. ولی در سرمازدگی شرایطی ایجاد شده که دمای محیط به پایین‌تر از دمای پایه گیاه رسیده و تا دمای صفر درجه نیز ممکن است برسد و در برخی گونه‌های درختان مانند بادام باعث خسارت می‌شود.

آسیب سرمازدگی درخت بادام

همانطور که اشاره کردیم به دلیل کم‌تر بودن نیاز سرمایی درخت بادام نسبت به بسیاری درختان میوه، هر زمان که نیاز سرمایی درختان رفع شود و نوسانات شدید دمایی در منطقه اتفاق بیفتد، درختان بادام دچار آسیب سرمازدگی و در برخی مواقع نیز دچار یخ زدگی می‌شوند. آسیب‌های سرمازدگی درخت بادام و حتی یخ زدگی بطور معمول پس از ۲۴ ساعت بارز شده و مهم‌ترین آن شامل تیره و قهوه‌ای شدن بافت‌های درخت است که در صورت زیاد بودن شدت سرما، بافت‌ها از بین می‌روند و بخش زیادی از جوانه‌های گل نیز به اصطلاح می‌میرند. هر چه به زمان آغاز فصل رشد نزدیک‌تر، در صورت وقوع تنش‌های سرمایی، آسیب بیش‌تر خواهد بود. متاسفانه به دلیل حساسیت ارقام بادام به دماهای یخ زدگی، اگر مدت زمان دماهای زیرصفر طولانی باشد، علاوه بر جوانه‌ها، خسارت در شاخه‌ها و تنه درختان نیز بروز پیدا می‌کند و در برخی موارد منجر به شکسته شدن شاخه‌ها و ترک‌هایی روی تنه درختان بادام خواهد شد.

معمولا درختان بادام به خصوص درختان میوه سردسیری و معتدل در حالت خواب فیزیولوژیکی (زمان خزان درختان) از بالاترین درجه تحمل سرما برخوردار می باشند. ولی هر چه به اواخر این دوره نزدیک تر می شوند به خصوص در زمانی که نیاز سرمایی درختان تامین شده و با گرم شدن هوا جوانه ها شروع به فعالیت می نمایند، حساسیت آن ها به سرما افزایش می یابد. هرس کردن نهال بادام ؛ می تواند در ارتقای کیفیت آن نقش بسزایی ایفا نماید.

به طوری که مرحله تشکیل میوه از حساس ترین مراحل فنولوژی درختان میوه به سرما میباشد. هر ساله در اثر سرمازدگی درختان بادام خسارت های زیادی به بهره برداران این حرفه وارد می شود. این خسارت عمدتا به دلیل تشکیل کریستال های یخ در بافت های درخت در دمای زیر صفر پدید می آید.

در این دما ذرات یخ در داخل یا روی بافت های گیاه تشکیل می شود و در منافذ بین سلولی یا درون سلولی پخش گردیده و باعث شکاف غشاهای سلولی و خسارات دیگر می شود که در نتیجه این اعمال بافت های حساس از جمله میوه های تازه تشکیل شده دچار سرمازدگی می شوند.

بررسی های انجام شده نشان میدهد که هر ساله باغ های درختان میوه در استان اصفهان مورد تهدید انواع سرمازدگی (زمستانه، بهار و پاییزه) بوده و کم و بیش دچار خسارت گردیده اند به طوری که در سال۱۳۸۲مبلغ ۱۳۴۴۱۶۳ میلیون ریال، در سال۱۳۸۴ مبلغ ۱۵۳۲۴۳۳ میلیون ریال، در سال ۱۳۸۵ مبلغ ۵۷۶۴۶۷۴۲میلیون ریال و در سال ۱۳۸۶ مبلغ ۷۱۹۹۶۶ میلیون ریال به باغ های درختان میوه استان اصفهان خسارت وارد شده است.

در شهرستان نجف آباد که از مناطق عمده بادام کاری استان اصفهان می باشد در سال ۱۳۷۶باغ های بادام به میزان ۷۵ درصد و در سال ۷۸ به میزان ۹۰ درصد دچار خسارت سرمازدگی شدند.

درختان بادام به دلیل زود گلدهی نسبت به سایر گونه های درختان میوه بیشتر در معرض خسارت سرمای دیررس بهاره قرار می گیرند به طوری که هر ساله مقداری از محصول درختان بادام در مناطق بادام کاری کشور در اثر این عارضه از بین می رود و خسارت های زیادی را به باغداران وارد می نماید.

با توجه به اهمیت سرمازدگی بهارهدرختان بادام، شناخت انواع یخبندان ها (عامل اصلی سرمازدگی بهاره) و چگونگی خسارت دیدن درختان بادام در اثر این پدیده برای باغداران ضروری می باشد. در این فصل چگونگی وقوع سرمای دیررس بهاره و روش های مقابله با آن بررسی می شود.

آشنایی با انواع یخبندان در زمستان

یخبندان یا وقوع سرما ممکن است به دو صورت در هر منطقه بوجود می آید .

الف – یخبندان انتقالی:

این نوع یخبندان یا سرما در اثر عبور یک جبهه هوای سرد در یک منطقه بوجود می آید و موجب تقلیل شدید و ناگهانی درجه حرارت آن منطقه می شود.

این کاهش دما که اغلب در محدوده یا زیر صفر بیولوژیک محصول کشت شده در منطقه می باشد باعث وارد آمدن خسارت به آن محصول می شود. در چنین شرایطی گیاهان حرارت خود را به هوای سرد داده و به سرعت افت درجه حرارت پیدا می کنند و دچار سرمازدگی می شوند.

در چنین شرایطی حتی ممکن است حرارت های تشعشعی نیز کارساز و موثر واقع نشوند به عبارت دیگر تحت شرایط یخبندان انتقالی، فعل و انفعالات تشعشعی نمی تواند در کاهش اثرات زیان بار سرما و جلوگیری از شدت یخبندان موثر واقع شود.

زیرا این قبیل فعل و انفعالات بوسیله انتقال و از دست رفتن انرژی حرارتی اجباری توسط گیاهان مغلوب می شود.( معمولا هوای سرد در محل های گود و داخل دره ها بیشتر توسعه یافته و شدیدا خسارت می زنند).

یکی از علائم مشخصه این نوع یخبندان وزش باد شدید و سرد در منطقه است که منجر به وقوع پدیده یخبندان انتقالی می شود. عوارض این نوع سرما زیان آورتر و مبارزه با آن تا حدی مشکل است.