حکمت هنر و ادب و کتابی ارزشمند از مرحوم دکتر علی شیخ الاسلامی

من در مورد او به دو نکته مهم اشاره می کنم.
نکته اول؛ اولین ملاقات من با وی در مراسم مرحوم دکتر سلیم نیساری در فرهنگستان ادبیات فارسی انجام شد. فرهنگستان ادبیات فارسی به سرپرستی دکتر حداد عادل در سال 1397 مراسمی را به بزرگداشت نیساری ترتیب داد و او از من خواست در مورد خود به عنوان رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برای شما بگویم. به دنبال من ، دکتر شیخ الاسلامی نیز صحبت کرد و این مراسم ما را به یکدیگر معرفی کرد. حتی اگر من کارهای آنها را قبل از آن خوانده بودم ، خصوصاً مواردی که در قسمت نکته دوم ذکر می کردم. متانت ، وقار ، دانش و تقوای او از اولین جلسه مشهود بود.

نکته دوم؛ از مجموعه آثار مرحوم شیخ الاسلامی در زمینه عرفان و ادبیات فارسی ، اثری که به درخواست فرهنگستان هنر در سال 2004 منتشر شد تحت عنوان “تخیل ، مثال و زیبایی در اسلام” ایجاد شد. راز “. همانطور که می دانید ، مشکلات تخیل و حسن نیت ارائه می شود یکی از مشکلات اساسی در زمینه هنر اسلامی و زیبایی شناسی اسلامی است. بدون تسلط بر این اصول و مشکلات ، توضیح تئوری یا مفهوم نظری هنر در این زمینه عملاً غیرممکن است. تمدن. یعنی ، در زمینه هنر اسلامی ، ما معتقدیم که هنر دنیای واقعی را منعکس نمی کند ، زیرا آنچه در دنیای واقعی به عنوان بیانگر حقیقت وجود دارد ، خود نوعی بازسازی است که قصد دارد کامل و کامل باشد. چند وجهی

در این زمینه ، هنرمند به دنیای بالا نفوذ می کند و آنچه را که از طریق ادراکات ، شهود و نظریه های این حوزه دریافت کرده است ، در شهود و نظرات خود در زمینه آثار هنری منعکس می کند. در این قلمرو ما در زمینه های فلسفه و فلسفه هنر همان خوانشی را داریم که نوافلاطونیان ، به ویژه پلوتینوس ، دارند. در حقیقت ، فلوطینوس هنر را تقلید و تقلید از عقل می دانست و در اندیشه یونانی و بعداً در حکمت اسلامی جهان محسوس ، خود کپی یا شبیه سازی جهان عقل بود.
البته از دیدگاه افلاطون ، هنر بازتاب یک موجود واقعی بود. بنابراین من هنر و شعر را رد کردم ، جز مقاله “یون” که از حوصله بحث ما خارج بود. بنابراین ، فلوطین معتقد بود که هنر از جهان عقلانی تقلید می کند و نویسنده جهان ملموس را از کار خود حذف می کند و جهان عقلانی را مشاهده می کند ، به طوری که آقایان در مورد بادهایی که در زندگی آنها نشسته است و کاری که هنر و ادبیات به ارمغان آورده اند صحبت کنند آنها ساخته شده است. .
قرائت های اسلامی در زمینه های ادبیات ، دانش و عرفان ، به ویژه براساس مراجعه به مرحوم شیخ الاسلامی. این کتاب در کتابی با عنوان “تخیل ، مثال و زیبایی عرفان اسلامی” منتشر شده است. بنابراین ، آنها رابطه این مفاهیم را در زمینه های هنری و شعری برای ما توضیح می دهند. البته یکی از مهمترین مباحث در اینجا بحث “خیال” است که یکی از مبانی اساسی فلسفه هنر اسلامی است. در همین راستا ، هنری کربن اظهار داشت که بین فلسفه شرقی و اسلامی و فلسفه غربی تفاوت اساسی وجود دارد ، این است که ما در اندیشه اسلامی به جهانی در برزخ اعتقاد داریم که “جهان مدل” نامیده می شود و این جهان متوسط ​​در اندیشه غربی وجود دارد . وجود ندارد. پس از این مسئله ، شایسته است به درجات ابن عربی توجه شود و جالب است که در میان این صفات ، مرحوم شیخ الاسلامی از قومس نام می برد و درجه 5 را “جامع” می داند. جامع برای همه سطوح ؛ برای برخی ، “دور از مجموعه” است.

نکته مهم ، از دیدگاه دانشمندان مسلمان ، این جهان مثال است ، یا حتی جهان تخیل جداگانه ای است که توسط امام چهارم ابن عربی ، سهروردی ذکر شده است. در آن جهان ما هیچ انتزاع و خلوص خالصی نداریم. دنیای ادب یکی از اساسی ترین مباحث فلسفه و حکمت هنر است و هنرمند با برداشت شهودی خود اشکال انتزاعی جهان را به تصویر می کشد و سپس آنها را در آثار هنری و ادبیات خود منعکس می کند تا مخاطبان این موارد هنر و ادبیات برتر هستند عواملی که ورود به جهان را تشویق می کنند بسیار مهم هستند.
یکی از کارهای خوبی که در زمینه حکمت در هنر و ادبیات اسلامی داریم اثری از مرحوم شیخ الاسلامی به درخواست فرهنگستان هنر با عنوان تخیل ، نمونه ها و زیبایی در عرفان اسلامی است. جمهوری اسلامی ایران.

* رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی