دکل مخابراتی تا چه فاصله ای ضرر دارد

پرتوهای تابشی مختلف ساخته شده از امواج الکترومغناطیسی که محیط زندگی روزمره ما در احاطه آنها قرار گرفته، در کنار ایجاد امکانات فنآوری و امکان بهره مندی از سرویس های روز موبایل و اینترنت بی سیم، نگرانی درباره تشعشع و مضرات دکل دوربین نظارتی مانند دکل ایرانسل و دکل همراه اول و رایتل را نیز برانگیخته است. بدلیل رشد روزافزون فنآوری ارتباطات که افزایش تعداد دکل‌ مخابرات و سایت‌های BTS در محیط‌های شهری را در پی داشته است این نگرانی را نیز افزایش داده و باعث توجه به استانداردهای جهانی و روش‌های سنجش اثرات و مضرات ممکن منابع آن شده است. این مقاله روش‌های علمی تحقیق و پژوهش درباره موضوعات مرتبط با ، استانداردها، روش‌های اندازه‌گیری و نتایج ثبت‌شده از وسایلی که زندگی در یک محیط الکترومغناطیسی به ما تحمیل می‌کند را بررسی کرده است.

دکل مخابراتی تا چه فاصله ای ضرر دارد ؟

در سیصد سال گذشته تحولاتی که فنآوری ایجاد کرده در ابعاد گوناگون، زندگی روزمره را دچار تحول و دگرگونی ساخته است. بشرِ امروز اولین بارقه‌های این تغییر را با انقلاب صنعتی در قرن هجدهم تجربه کرد. انقلاب صنعتی با جایگزینی نیروی ماشین به جای نیروی انسان در کارخانه‌ها سرمنشاء چندین قرن تحول عمیق سیاسی، نظامی و اداری بوده که هنوز ابعاد جهانی آن در تغییرات اقلیمی و زیست محیطی به طور کامل شناخته نشده است. گرچه به نظر می‌رسد فنآوری به رشد و توسعه تحقیقات علمی کمک کرده و دانش ما از جهان پیرامون هر روز بیشتر می‌شود اما ابعاد تغییراتی که در اکوسیستم سیاره ایجاد شده آنچنان عمیق است که بررسی دقیق آن، از بزرگ‌ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث میان محققان و دانشمندان به‌شمار می‌آید.

هزینه دکل اینترنت به عنوان یکی از عوامل مهم در فرآیند ایجاد و توسعه زیرساخت‌های ارتباطات، تأثیر مستقیمی بر تصمیمات و سیاست‌های شرکت‌ها و سازمان‌ها در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد. این هزینه شامل مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، فنی، و اجتماعی است که در فرآیند نصب، تعمیر، و نگهداری دکل‌های اینترنت موردنیاز است. از جمله عوامل مؤثر در تعیین هزینه دکل اینترنت می‌توان به نوع و مشخصات فنی دکل، محل نصب، زیرساخت‌های ارتباطی موجود در منطقه، نوع تکنولوژی ارتباطاتی، و تأمین مواد اولیه اشاره کرد. همچنین، تکنولوژی‌های نوین و پیشرفته در دکل‌های اینترنت ممکن است باعث افزایش هزینه گردد، اما در عین حال بهبود کارایی و ارتقاء کیفیت خدمات ارتباطی منتج شود.

۲. چرا هنوز تحقیقات علمی قابل اتکا و معتبر درباره سلامت یا مضرات دکل و دیگر وسایل ارتباطی در دسترس نداریم؟  هزاران محقق در مراکز پژوهشی سراسر دنیا نسبت به تحولات دیجیتال بی‌توجه نبوده‌اند و درباره اثرات ابزارهای دیجیتالی مثل موبایل، مودم، تبلت و لپ تاپ هایی که ساعت‌های طولانی در روز از آنها استفاده می‌کنیم، پژوهش‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند، ولی به دلیل عمر کوتاه ابزارهای فنآوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به یک مقیاس اپیدمیولوژیک یعنی حداقل ۳۰ سال، نتایج علمی قابل اتکا با درصد بالا در حوزه تاثیرات و مضرات این ابزارها وجود ندارد، چرا که در میان شیوه‌های گوناگون تحقیقات و پژوهش‌های علمی، تنها “مطالعات اپیدمیولوژیک” دارای بیشترین وزن اعتباری بوده و از نظر علمی قابل اتکا شمرده می‌شود.

در نهایت معتبرترین مطالعات علمی مطالعات اپیدمیولوژیک است که در یک دوره زمانی حداقل ۳۰ ساله توسط دانشمندان مختلف انجام می‌شوند ولی به یک نتیجه واحد می‌رسند. از آنجاییکه موبایل، اینترنت و ابزارها و سیستم‌های مخابراتی مانند دکل مخابرات و دکل‌های BTS که بستر ارتباطات رادیویی و مخابراتی را فراهم می‌کنند قدمتی کمتر از ۳۰ سال دارند هنوز مطالعاتی با نتایج قابل اتکا از مضرات ممکن موبایل‌ یا دکل‌ مخابرات مثل دکل ایرانسل یا دکل همراه اول بدست نیامده است. با این حال پژوهشگران در حوزه‌های مختلف با توجه به تشعشع امواج الکترومغناطیسی که از دستگاه‌ها و ابزارهای دیجیتال ساطع می‌شود می توانند اثرات گرمایی این دستگاه‌ها را بر بدن انسان بسنجند و مدل های علمی متنوعی برای اثر گرمایی تهیه شده است. بر همین اساس نیز استانداردهایی برای ساخت و استفاده این ابزارها توسط سازمان‌ بهداشت جهانی و کمیته‌های زیرمجموعه آن تدوین و منتشر شده است.

۳. مرجع جهانی توصیه‌های ایمنی برای احراز سلامت یا مضرات دکل و دیگر وسایلی که امواج الکترومغناطیسی ساطع می‌کنند، چه سازمانی است؟  ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی مانند تلویزیون، رادیو، مودم WiFi، دکل مخابرات، دکل‌های انتقال برق، موبایل و مایکروفر به محیط اطراف خود امواج و میدان‌هایی الکترومغناطیسی ساطع و القا می‌کنند. اثرات جانبی میدان‌ها و امواج الکترومغناطیسی بر سلامت انسان در تحقیقات زیادی مورد پژوهش قرار گرفته‌اند. این کمیسیون متشکل از متخصصانی در زمینه‌های پزشکی، زیست شناسی، فیزیولوژی، اپیدمیولوژی، فیزیک، مخابرات، سازگاری الکترومغناطیسی و … است و مسئولیت ارزیابی تاثیر تشعشعات غیر یونیزان الکترومغناطیس بر سلامتی بشر و ارائه راهکارهایی برای سازمان‌های بین المللی و مجامع ملی جهت گسترش و برنامه ریزی سیاست های سلامت جامعه را برعهده دارد.

این کمیسیون از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) در این حوزه به رسمیت شناخته شده و فعالانه با آن و دیگر سازمان‌های بین‌المللی همچون سازمان بین‌المللی کار ( ILO ) و اتحادیه اروپا (EU) همکاری می‌کند. راهکارهای پیشنهادیِ کمیسیونِ ICNIRP به عنوان استانداردهای پیوستِ قوانین ملی در بیش از ۳۰ کشور جهان به تصویب رسیده است و به عنوان اصول پیشنهادات و رهنمود های پذیرفته شده در خصوص حفاظت از عموم مردم و کارکنان مشاغل در کشورهای زیادی از جمله ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۴. مقایسه اثرات تشعشع برخی ابزارهای رایج زندگی با استاندارد جهانی ICNIRP  بر اساس یک پژوهش معتبر علمی بعمل آمده در چندین کشور جهان، متوسط میزان تشعشع اندازه گیری شده از تعداد ۱۷۲۰۰۰ مورد دکل مخابرات (دکل BTS)، بین ۰.۱ درصد تا ۱ درصد میزان استانداردی بوده که ICNIRP به عنوان محدوده ایمنی در فضای باز تعیین کرده است.این درحالی است که معمولا به دلیل کوچک بودن و نفوذ زیاد موبایل در زندگی روزمره، توجه عمومی به اثرات آن بر سلامتی معمولا بسیار کمتر از توجه به سلامت یا مضرات دکل مخابرات مانند دکل ایرانسل، دکل همراه اول و دکل رایتل در سطح جامعه دیده می‌شود.

یکی از این استانداردهای تشعشع، که برای تعیین سلامت یا مضرات دکل مورد استفاده قرار می‌گیرد، استانداردی است که اتحادیه اروپا تعیین کرده است و اندازه‌گیری هایی که با وسایل الکترونیکی دقیق انجام شده نشان می‌دهد با معیار قرار دادن استاندارد اروپایی، تشعشع دکل مخابرات (دکل BTS) یک به چهل و پنج از میزان استاندارد است. یعنی تشعشعی که مثلا از دکل ایرانسل یا دکل همراه‌اول و رایتل در محیط اطراف پراکنده می‌شود، چهل و پنج بار کمتر از میزانی است که استاندارد اروپایی برای سلامت تعیین کرده است. این معیار در مورد دکل‌های انتقال برق فشار قوی، یک سوم است، به عبارت دیگر مطابق استاندارد اروپایی حاشیه اطمینان سلامت برای دکل‌های انتقال برق فشار قوی حدود ۶۶ درصد است، در حالی‌که حاشیه اطمینان سلامتی برای دکل مخابرات (دکل BTS) حدود ۹۸ درصد است.

در مقایسه با دیگر وسایل و ابزارهایی که به طور روزمره مورد استفاده قرار می‌دهیم تشعشع اجاق های مایکروویو که به طور معمول در آشپزخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد یک سیزدهمِ استاندارد اروپایی اندازه گیری شده‌اند و حاشیه اطمینان تا خط راهنمای استاندارد سلامت اروپایی از تشعشع دستگاه‌های جاروبرقی چهار پنجم است. مقایسه ابزارها و وسایلی که روزانه با آنها مواجهه می‌شویم نشان می‌دهد که با توجه به استانداردهای سلامت تعیین شده، تشعشع دکل مخابرات مانند دکل ایرانسل، همراه اول و رایتل بیشترین فاصله را با میزان استاندارد اروپایی سلامت دارد و در مقایسه با خطوط فشار قوی، اجاق مایکروویو، جارو برقی، فرستنده تلویزیون کمترین میزان نگرانی نسبت به زندگی در مجاورت این دکل‌ها برای شهروندان ایجاد می‌کند.

واحد اندازه‌گیری چگالی سطحی توان موج الکترومغناطیسی که S نامیده می‌شود، میکرووات بر سانتی‌متر مربع است. به این ترتیب در نگاه اول به نظر می‌آید با دور شدن از دکل مخابرات اثرات امواج آن کمتر می‌شود و مضرات دکل نیز کاهش می‌یابد. در واقع در یک حالت خاص بفرضِ یک تک آنتن دوقطبی ساده در فضای باز و زمینِ الکتریکی آرمانی بصورت یک صفحه مسطح با ابعاد بینهایت، که چنین فرضی در واقعیت و در محیط پرتراکم شهری اشتباه محض است، توان جذب شده در بدن فرد در سطح زمین، ناشی از تابش سایت BTS تا فاصله حدود ۵۰ تا ۳۰۰ افزایش یافته و پس از آن شروع به کاهش می‌کند.

دکل‌ها یکی از عناصر اساسی در نصب دوربین‌های مداربسته به منظور تأمین استقرار و پایداری این دستگاه‌ها می‌باشند. استفاده از دکل‌های مناسب با توجه به نیازها و شرایط محیطی، اهمیت زیادی در اطمینان از ایمنی و کارایی دوربین‌های مداربسته دارد. این دکل‌ها عمدتاً به عنوان سازه‌های ایستا برای نصب دوربین‌ها در مکان‌های مختلف مانند پارکینگ‌ها، محیط‌های صنعتی، فضاهای عمومی و حتی در داخل ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. دکل‌های مختلف، شامل دکل‌های تلسکوپی، دکل‌های مهاری و دکل‌های قطبی، انواع مختلفی دارند که با توجه به محیط نصب و نیازهای دوربین‌ها، انتخاب گردند. علاوه بر این، دکل برای دوربین مدار بسته باید دارای استحکام و پایداری مناسب برای مقاومت در برابر شرایط جوی مختلف و امکان تنظیم ارتفاع دوربین‌ها باشند تا تصویرگیری بهینه را فراهم کنند.

افزایش چشم گیر تعداد دکل ایرانسل که با توسعه پوشش شبکه تلفن همراه و دسترسی به اینترنت پر سرعت از طرف همه اپراتورها، پررونق‌ترین دوران خدمات ارتباطی را در کشور رقم زده ، طبیعتاً نگرانی‌هایی را نیز درباره تشعشع و خطرات ممکن ناشی از این تعداد دکل ایرانسل برای سلامتی شهروندان ایجاد کرده است. دراین باره مسئولین ایرانسل اعلام کرده‌اند که تمامی اپراتورهای تلفن همراه و از جمله ایرانسل طبق پروانه دریافتی، تشعشع منتشر شده از فرستنده‌های دکل‌های موبایل مثل دکل ایرانسل را مورد ارزیابی دوره‌ای قرار می‌دهند و بر اساس نتایج پرتوسنجی های انجام شده، می‌توان اطمینان کامل داشت که میزان تشعشع رادیویی دکل ایرانسل و دکل‌های مخابراتی دیگر اپراتورهای کشور بسیار کمتر از حد مجاز تعیین شده بوده و هیچ گونه ضرری برای سلامت افراد ندارد.