فرم مالیات بر ارث

پس از درگذشت عزیزان، علاوه بر اندوه فراوان، وراث با مجموعه ای از تکالیف قانونی و اداری روبرو می شوند که یکی از مهم ترین آن ها، تکمیل و ارسال فرم مالیات بر ارث است. این فرم، در واقع اظهارنامه ای رسمی است که جزئیات اموال و دارایی های متوفی را به سازمان امور مالیاتی ارائه می دهد تا سهم قانونی دولت از ماترک تعیین شود و این فرایند برای تقسیم قانونی دارایی ها و انتقال آن ها به نام وراث، ضروری و اجتناب ناپذیر است.

فرایند تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، از دیرباز یکی از مراحل پیچیده و گاه طاقت فرسای امور مربوط به انحصار وراثت محسوب می شده است. اما با توسعه خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور، این مسیر تا حد زیادی هموار شده و امروزه، ورثه یا نمایندگان قانونی آن ها می توانند با استفاده از سامانه الکترونیکی، این اظهارنامه را به آسانی تکمیل و ارسال کنند. آشنایی با جزئیات این فرم، تفاوت انواع آن، و مراحل تکمیل آن می تواند به وراث کمک کند تا با آرامش خاطر و دقت کافی، این تکلیف قانونی را به انجام رسانند و از بروز هرگونه چالش یا تاخیر در آینده جلوگیری کنند. در این مسیر، آگاهی از آخرین قوانین و مقررات، به ویژه تغییرات مربوط به متوفیان پس از سال ۱۳۹۵، اهمیت ویژه ای پیدا می کند.

چرا تکمیل فرم مالیات بر ارث ضروری است؟ درک اهمیت و الزامات قانونی

تکمیل و ارسال فرم مالیات بر ارث، صرفاً یک رویه اداری نیست؛ بلکه پایه ای اساسی برای شفاف سازی وضعیت مالی متوفی و اطمینان از اجرای عدالت مالیاتی است. این فرم که به آن اظهارنامه مالیات بر ارث نیز گفته می شود، سندی جامع است که تمامی اموال، دارایی ها، دیون و هزینه های مربوط به متوفی را در زمان فوت او در بر می گیرد.

از منظر قانونی، پیش از هرگونه اقدام برای تقسیم ارث یا انتقال مالکیت اموال متوفی به وراث، تسلیم این اظهارنامه و پرداخت مالیات مربوطه الزامی است. این الزام قانونی از آن جهت اهمیت دارد که دولت، به عنوان ناظر بر اجرای قوانین و دریافت سهم خود از ارث، اطمینان حاصل می کند که هیچ دارایی بدون نظارت و پرداخت تکلیف مالیاتی مربوطه، منتقل نمی شود. عدم تکمیل یا تاخیر در ارائه این اظهارنامه می تواند پیامدهای جدی برای وراث به همراه داشته باشد. در گذشته، این تاخیر با جریمه های نقدی سنگین همراه بود، اما در قانون جدید مالیات بر ارث، اگرچه جریمه نقدی به صورت مستقیم وجود ندارد، اما تاخیر در این فرآیند می تواند به معنای عدم امکان تقسیم یا انتقال قانونی دارایی ها باشد. این موضوع می تواند فرآیند انحصار وراثت را به تأخیر بیندازد و چالش های حقوقی و مالی متعددی را برای وراث ایجاد کند.

آشنایی با ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم: حقوق و تعهدات وراث

ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم، چهارچوب قانونی اصلی را برای اظهارنامه مالیات بر ارث تعیین می کند. این ماده به وراث این اجازه را می دهد که به صورت انفرادی یا جمعی، اقدام به تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث کنند. مهم ترین نکته ای که در این ماده مورد تاکید قرار گرفته، امکان کسر هزینه ها و دیون خاص از ماترک (دارایی های به جا مانده از متوفی) قبل از محاسبه مالیات است. این هزینه ها شامل موارد زیر می شود:

• هزینه های کفن و دفن: این هزینه ها در حدود عرف و عادات جامعه، از اموال متوفی قابل کسر هستند.
• واجبات مالی و عبادی: شامل بدهی های مالی مانند خمس، زکات یا نذورات و نیز واجبات عبادی مانند حج و نماز قضا که متوفی بر عهده داشته و باید از اموال او ادا شود. برای کسر این موارد، ارائه مستندات معتبر ضروری است.
• دیون متوفی: تمامی بدهی هایی که متوفی به اشخاص حقیقی یا حقوقی داشته است، از جمله وام های بانکی، مهریه، یا سایر مطالبات، پس از تأیید و ارائه مدارک مستدل، از ماترک قابل کسر خواهند بود.

این فرصت برای کسر دیون و هزینه ها، به وراث کمک می کند تا با کسر موارد قانونی، از مالیات کمتری برخوردار شوند. اما نکته حائز اهمیت این است که وراث برای استفاده از این حق، باید ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه مالیات بر ارث را تسلیم کنند. عدم رعایت این مهلت، اگرچه در قانون جدید جریمه نقدی مستقیم ندارد، اما می تواند فرآیند بهره مندی از این کسورات را با مشکل مواجه سازد و یا حتی به کلی آن را از بین ببرد.

انواع فرم های اظهارنامه مالیات بر ارث: فرم ۲۶ و فرم ۳۴ و تفاوت های کلیدی

سازمان امور مالیاتی کشور برای مدیریت و تفکیک اظهارنامه های مالیات بر ارث بر اساس زمان بندی تسلیم آن ها، دو نوع فرم اصلی را تعریف کرده است: فرم ۲۶ و فرم ۳۴. هر کدام از این فرم ها کاربرد و ویژگی های خاص خود را دارند که درک تفاوت آن ها برای وراث بسیار مهم است.

فرم ۲۶: اظهارنامه برای تسلیم به موقع

فرم ۲۶، رایج ترین نوع اظهارنامه مالیات بر ارث است و برای وراثی طراحی شده که در مهلت قانونی مقرر، یعنی ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، اقدام به تسلیم اظهارنامه می کنند. این فرم، به وراث اجازه می دهد تا تمامی اطلاعات مربوط به اموال، دارایی ها، دیون و هزینه های متوفی را به دقت و با جزئیات کامل، در سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی ثبت کنند. تسلیم به موقع این فرم، نشان دهنده رعایت تکالیف قانونی است و می تواند به سرعت بخشیدن به فرآیندهای بعدی مانند صدور گواهی مالیات بر ارث و تقسیم ماترک کمک کند. در واقع، این فرم دروازه ورود به فرآیند قانونی و منظم انتقال ارث است.

فرم ۳۴: اظهارنامه برای تسلیم با تاخیر

فرم ۳۴، برای وراثی کاربرد دارد که پس از انقضای مهلت یک ساله قانونی (یعنی بیش از یک سال از تاریخ فوت متوفی)، اقدام به تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث می کنند. این فرم، ویژگی های خاص خود را دارد و نشان دهنده این است که اظهارنامه در زمان مقرر به سازمان امور مالیاتی تسلیم نشده است. اگرچه در قانون جدید، عدم ارائه اظهارنامه در مهلت مقرر جریمه نقدی مستقیم به همراه ندارد، اما تسلیم فرم ۳۴ ممکن است به معنای نیاز به بررسی های بیشتر از سوی کارشناسان مالیاتی و طولانی تر شدن فرآیند تعیین تکلیف مالیاتی باشد. در برخی موارد، ممکن است تأخیر در تسلیم اظهارنامه به معنای از دست دادن فرصت کسر برخی هزینه ها و دیون باشد که می توانست در فرم ۲۶ لحاظ شود. بنابراین، توصیه اکید بر این است که وراث تلاش کنند تا اظهارنامه خود را در مهلت قانونی و با استفاده از فرم ۲۶ تسلیم کنند.

ویژگی	فرم ۲۶	فرم ۳۴
زمان تسلیم	ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت	پس از انقضای مهلت یک ساله
وضعیت قانونی	تسلیم به موقع و رعایت مهلت	تسلیم با تاخیر
قابلیت کسر دیون و هزینه ها	بصورت کامل و معمولاً بدون چالش	ممکن است با بررسی های بیشتر یا محدودیت همراه باشد
سرعت فرآیند	معمولاً سریع تر	احتمال طولانی تر شدن فرآیند

سامانه اظهارنامه الکترونیک مالیات بر ارث: راهکاری نوین برای سهولت و سرعت

با پیشرفت فناوری و گسترش خدمات دولت الکترونیک، سازمان امور مالیاتی کشور نیز گام بلندی در جهت تسهیل امور مودیان برداشته است. سامانه اظهارنامه الکترونیک مالیات بر ارث، بستری آنلاین است که وراث یا نمایندگان قانونی آن ها را قادر می سازد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری و صرف وقت زیاد، اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل و ارسال کنند. این سامانه با هدف کاهش خطاهای انسانی، افزایش سرعت فرآیندها و ارائه خدماتی شفاف تر و در دسترس تر طراحی شده است.

مزایای استفاده از این سامانه بسیار چشمگیر است:

• دسترسی آسان: در هر زمان و مکانی که به اینترنت دسترسی داشته باشید، می توانید به سامانه وارد شوید و امور مربوط به اظهارنامه را پیگیری کنید.
• سرعت بالا: فرآیند تکمیل و ارسال اظهارنامه به صورت الکترونیکی، به مراتب سریع تر از روش های سنتی و کاغذی است.
• کاهش خطا: سامانه دارای کنترل های هوشمند است که از ورود اطلاعات ناقص یا نادرست جلوگیری می کند و احتمال بروز خطا را به حداقل می رساند.
• شفافیت و پیگیری: پس از ارسال اظهارنامه، یک کد رهگیری منحصر به فرد به شما داده می شود که از طریق آن می توانید وضعیت اظهارنامه خود را پیگیری کنید.

برای ورود به این سامانه و آغاز فرآیند تکمیل اظهارنامه، پیش نیازهایی وجود دارد. مهم ترین آن ها ثبت نام اولیه در سامانه ثبت نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور است. وراث باید ابتدا در این سامانه ثبت نام کرده و پس از تکمیل اطلاعات و تایید نهایی، نام کاربری و رمز عبور خود را دریافت کنند. این نام کاربری و رمز عبور، کلید ورود به سامانه اظهارنامه الکترونیک ارث خواهد بود و تمامی فرآیندهای بعدی با استفاده از آن انجام می شود. بنابراین، اطمینان از صحت و تکمیل بودن اطلاعات ثبت نام اولیه، گامی حیاتی در این مسیر است.

سامانه الکترونیک مالیات بر ارث، تحولی عظیم در فرآیند ارائه اظهارنامه محسوب می شود که با هدف سهولت و کاهش بار اداری از دوش وراث طراحی شده است. استفاده از این ابزار هوشمند، نه تنها در زمان صرفه جویی می کند، بلکه به دقت و صحت اطلاعات نیز می افزاید و تجربه متفاوتی از انجام تکالیف مالیاتی را رقم می زند.

راهنمای گام به گام تکمیل فرم اظهارنامه مالیات بر ارث (متمرکز بر فرم ۲۶)

تکمیل فرم مالیات بر ارث به صورت الکترونیکی، یک فرآیند مرحله به مرحله است که با دقت و توجه به جزئیات، قابل انجام است. در این بخش، به راهنمای گام به گام تکمیل این اظهارنامه، با تمرکز بر فرم ۲۶ که رایج ترین نوع است، می پردازیم.

گام اول: ورود به سامانه و انتخاب نوع اظهارنامه

ابتدا باید به سامانه اظهارنامه الکترونیک مالیات بر ارث مراجعه کنید. آدرس دقیق سامانه معمولاً از طریق وب سایت رسمی سازمان امور مالیاتی کشور قابل دسترسی است. پس از ورود به سامانه، با استفاده از نام کاربری و رمز عبوری که در مرحله ثبت نام الکترونیکی دریافت کرده اید، وارد پنل کاربری خود شوید. در این مرحله، باید نوع اظهارنامه خود را انتخاب کنید. بر اساس تاریخ فوت متوفی، گزینه فرم ۲۶ (برای متوفیانی که کمتر از یک سال از فوتشان می گذرد) یا فرم ۳۴ (برای متوفیانی که بیش از یک سال از فوتشان می گذرد) را برگزینید. انتخاب صحیح فرم، اساس فرآیند بعدی است.

گام دوم: ثبت اطلاعات متوفی

در این بخش، تمامی اطلاعات هویتی و مربوط به متوفی باید به دقت وارد شود. این فیلدها شامل موارد زیر است:

• نام و نام خانوادگی متوفی
• کد ملی
• شماره شناسنامه
• تاریخ فوت (به شمسی و میلادی)
• محل فوت
• تابعیت
• آخرین اقامتگاه متوفی

دقت در ورود این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هرگونه اشتباهی می تواند منجر به برگشت اظهارنامه و طولانی شدن فرآیند شود. تمامی این اطلاعات باید مطابق با گواهی فوت متوفی باشد.

گام سوم: درج اطلاعات وراث

پس از ثبت اطلاعات متوفی، نوبت به وارد کردن اطلاعات وراث می رسد. برای هر یک از وراث، باید اطلاعات زیر را وارد کنید:

• نام و نام خانوادگی
• نسبت با متوفی (مانند همسر، فرزند، پدر، مادر و…)
• کد ملی
• شماره شناسنامه
• سهم الارث (که معمولاً به صورت کسری یا درصدی و بر اساس گواهی انحصار وراثت تعیین می شود)

امکان ثبت اظهارنامه به صورت جمعی یا انفرادی وجود دارد. معمولاً وراث به صورت جمعی و با توافق یکدیگر، یک اظهارنامه مشترک را تسلیم می کنند تا از تکرار فرآیندها جلوگیری شود. این بخش نیازمند دقت و هماهنگی بین وراث است.

گام چهارم: اعلام مشخصات اموال و دارایی های متوفی (ماترک)

این گام، یکی از مهم ترین و جزئی ترین بخش های تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث است. در این مرحله باید تمامی دارایی های منقول و غیرمنقول متوفی به دقت شناسایی و ارزش گذاری شوند.

اموال غیرمنقول (املاک و مستغلات)

این دسته شامل تمامی املاک و مستغلات متوفی می شود، از جمله املاک مسکونی، تجاری، زمین، باغ، ویلا و… . برای هر ملک باید مشخصات زیر وارد شود:

• نوع ملک (مسکونی، تجاری، زمین و…)
• پلاک ثبتی
• آدرس دقیق
• متراژ
• کاربری (مانند کشاورزی، مسکونی، اداری)

نحوه ارزش گذاری این اموال بسیار مهم است؛ ارزش این اموال بر اساس ارزش روز زمان فوت متوفی محاسبه می شود. برای این کار معمولاً از کارشناسان رسمی دادگستری یا استعلام از مراجع ذی ربط (مانند شهرداری) کمک گرفته می شود.

اموال منقول (وجه نقد، سپرده، سهام، خودرو و…)

اموال منقول، طیف وسیعی از دارایی ها را شامل می شود:

• وجه نقد و سپرده های بانکی: شماره حساب، نام بانک، مبلغ سپرده.
• سهام بورس و اوراق مشارکت: تعداد سهام، نام شرکت، ارزش روز سهام در زمان فوت.
• خودرو: نوع خودرو، مدل، سال ساخت، شماره پلاک، ارزش روز خودرو.
• اثاث البیت، طلا و جواهر و سایر اشیای قیمتی: این موارد نیز باید با ارزش گذاری دقیق و بر اساس عرف و کارشناسی اعلام شوند.

باید به نکات مربوط به ارزش گذاری و معافیت های احتمالی (مانند برخی از سپرده های بانکی یا سهام که در قانون جدید ممکن است مشمول معافیت باشند) توجه شود.

حقوق مالی (مطالبات از اشخاص، بیمه های عمر، سهم الشرکه در شرکت ها و…)

این بخش شامل مطالبات متوفی از دیگران، مبالغ بیمه عمر، و سهم الشرکه او در شرکت های مختلف است. برای درج این موارد، ارائه مستندات محکم مانند قراردادها، چک ها، سفته ها و یا بیمه نامه ها الزامی است.

سرقفلی و حق کسب و پیشه

اگر متوفی دارای حقوق سرقفلی یا حق کسب و پیشه بوده است، این موارد نیز باید در اظهارنامه درج شده و ارزش گذاری آن ها بر اساس کارشناسی متخصص صورت گیرد.

گام پنجم: اظهار دیون و هزینه های متوفی (موارد قابل کسر)

در این مرحله، وراث می توانند هزینه ها و بدهی های متوفی را که در ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم به آن اشاره شده است، اعلام کنند تا از ماترک کسر شود. این موارد شامل:

• هزینه های کفن و دفن: مبلغ دقیق هزینه های انجام شده با ارائه فاکتور و مستندات.
• واجبات مالی و عبادی: شامل بدهی های شرعی مانند خمس، زکات، نذورات، یا هزینه حج و نماز قضا. ارائه مستندات فقهی یا فاکتورهای مربوطه ضروری است.
• بدهی های متوفی: هرگونه بدهی به اشخاص حقیقی و حقوقی، شامل وام های بانکی، مهریه، سفته، چک و… . این بدهی ها باید با ارائه مدارک مستدل و قابل تأیید ثبت شوند.

دقت در ثبت این موارد و ارائه مستندات صحیح، می تواند به کاهش مبلغ مالیات بر ارث کمک شایانی کند.

گام ششم: تایید نهایی و ارسال اظهارنامه

پس از تکمیل تمامی بخش ها، ضروری است که تمامی اطلاعات وارد شده به دقت بازبینی شود. هرگونه اشتباه تایپی یا عددی می تواند فرآیند را طولانی کند. پس از اطمینان از صحت اطلاعات، اظهارنامه را تأیید و ارسال کنید. با ارسال موفقیت آمیز، یک کد رهگیری به شما ارائه می شود. این کد رهگیری، سند اصلی پیگیری اظهارنامه شماست و نگهداری آن به منظور استعلام های آتی و پیگیری وضعیت اظهارنامه، حیاتی است. همچنین، سامانه این امکان را می دهد که پس از ارسال الکترونیکی، یک نسخه از اظهارنامه را برای خود چاپ و نگهداری کنید.

قوانین جدید مالیات بر ارث (متوفیان بعد از سال ۱۳۹۵): تغییرات مهم و فرصت ها

قانون مالیات بر ارث در ایران با گذشت زمان و نیازهای جامعه، دستخوش تغییرات مهمی شده است. یکی از برجسته ترین این تغییرات، بازنگری کلی در این قانون برای متوفیان پس از تاریخ ۱ فروردین ۱۳۹۵ (۲۱ مارس ۲۰۱۶) است. این قانون جدید، تفاوت های اساسی با قانون قبلی دارد و آگاهی از آن برای وراث امروزی ضروری است.

در قانون قدیم، مالیات بر ارث بر اساس طبقه وراث و پس از کسر دیون و هزینه ها از کل ماترک محاسبه می شد. اما در قانون جدید، شیوه محاسبه به طور کلی تغییر کرده است. در این قانون، مالیات بر اساس نوع اموال و دارایی های متوفی و همچنین طبقه وراث تعیین می شود. به عبارت دیگر، هر دارایی نرخ مالیاتی خاص خود را دارد و این نرخ برای هر طبقه از وراث نیز متفاوت است.

تفاوت های کلیدی در قانون جدید:

• نرخ های مالیاتی بر اساس نوع دارایی: در قانون جدید، نرخ های مالیاتی برای انواع مختلف دارایی ها مانند سهام، سپرده های بانکی، املاک، خودرو و… متفاوت است. این به آن معناست که ممکن است مالیات بر ارث برای یک ملک با مالیات بر ارث برای یک حساب بانکی، حتی با ارزش یکسان، فرق داشته باشد.
• طبقات وراث: وراث به سه طبقه تقسیم می شوند. طبقه اول شامل پدر، مادر، همسر، فرزند و نوه است. طبقه دوم شامل اجداد، برادر، خواهر و فرزندان آن هاست. طبقه سوم نیز شامل عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن ها می شود. نرخ مالیات برای وراث طبقات اول، پایین تر از طبقات دوم و سوم است و وراث طبقه اول از معافیت های بیشتری بهره مند می شوند.
• معافیت های جدید: قانون جدید، معافیت های خاصی را برای برخی از دارایی ها در نظر گرفته است. به عنوان مثال، برخی از سپرده های بانکی و سهام بورسی، تحت شرایطی خاص، از پرداخت مالیات بر ارث معاف شده اند. این معافیت ها فرصت های مهمی را برای وراث فراهم می کند تا از بار مالیاتی خود بکاهند.
• مهلت اظهارنامه بدون جریمه نقدی: همانطور که قبلاً اشاره شد، در قانون جدید، عدم تسلیم اظهارنامه در مهلت یک ساله، جریمه نقدی مستقیم به همراه ندارد، اما می تواند فرآیند تقسیم و انتقال ارث را با چالش مواجه سازد و به تأخیر بیندازد.

این تغییرات، فرصتی برای وراث فراهم می کند تا با آگاهی از جزئیات، بهترین تصمیم ها را برای مدیریت اموال متوفی اتخاذ کنند. درک نرخ های مالیاتی متفاوت برای هر دارایی و نحوه اعمال معافیت ها، می تواند در محاسبه مالیات بر ارث و بهینه سازی فرآیند تاثیرگذار باشد.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث و ملاحظات کلیدی

یکی از سوالات پرتکرار وراث، درباره مهلت قانونی برای تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث است. در قانون جدید مالیات بر ارث که برای متوفیان بعد از سال ۱۳۹۵ لازم الاجرا است، مهلت قانونی برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث، یک سال از تاریخ فوت متوفی تعیین شده است.

این بازه زمانی یک ساله، به وراث فرصت می دهد تا با آرامش خاطر و دقت کافی، تمامی اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کرده و اظهارنامه را تکمیل و ارسال کنند. این تغییر نسبت به قانون قدیم که مهلت شش ماهه را در نظر گرفته بود، گامی در جهت تسهیل امور وراث است.

یک نکته مهم که باید در نظر داشت، این است که در قانون جدید، عدم ارائه اظهارنامه در این مدت یک ساله، برخلاف گذشته، جریمه نقدی مستقیم ندارد. با این حال، تأخیر در تسلیم اظهارنامه می تواند چالش های خاص خود را به همراه داشته باشد. برای مثال:

• تأخیر در ارزش گذاری اموال: عدم تسلیم به موقع اظهارنامه می تواند در فرآیند ارزش گذاری دقیق اموال متوفی مشکلاتی ایجاد کند، چرا که ارزش برخی دارایی ها مانند سهام یا طلا، ممکن است در طول زمان تغییر کند.
• عدم امکان نقل و انتقال: تا زمانی که اظهارنامه تسلیم و مالیات مربوطه پرداخت نشود، امکان تقسیم و نقل و انتقال قانونی هیچ یک از اموال متوفی (اعم از ملک، خودرو، حساب بانکی و…) به نام وراث وجود نخواهد داشت. این موضوع می تواند وراث را در انجام امور مالی و اداری خود با مشکل مواجه کند.
• طولانی شدن فرآیند: هرگونه تأخیر در این مرحله، به معنای تأخیر در تمامی مراحل بعدی انحصار وراثت و تقسیم ماترک خواهد بود و می تواند فرآیند را به شکل ناخواسته ای طولانی کند.

بنابراین، با وجود عدم جریمه نقدی مستقیم برای تأخیر، توصیه جدی بر این است که وراث در اسرع وقت و در همان مهلت یک ساله، اقدام به تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث کنند تا از بروز هرگونه مشکل و پیچیدگی در آینده جلوگیری شود و امور وارثت به روانی پیش برود.

نمونه فرم و بخش های کلیدی اظهارنامه مالیات بر ارث

فرم مالیات بر ارث، چه به صورت چاپی و چه در قالب الکترونیکی در سامانه سازمان امور مالیاتی، ساختار مشخصی دارد که برای جمع آوری اطلاعات جامع و دقیق طراحی شده است. آشنایی با شمای کلی این فرم و بخش های آن، به وراث کمک می کند تا با آمادگی بیشتری اقدام به تکمیل آن کنند.

به طور کلی، یک فرم اظهارنامه مالیات بر ارث شامل بخش های اصلی زیر است:

1. اطلاعات هویتی متوفی: این بخش در ابتدای فرم قرار دارد و شامل فیلدهایی برای درج نام و نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ و محل فوت، آخرین محل اقامت و تابعیت متوفی است. این اطلاعات اساس شناسایی متوفی در سیستم سازمان مالیاتی را تشکیل می دهند.
2. اطلاعات هویتی وراث: پس از اطلاعات متوفی، بخشی برای درج مشخصات تمامی وراث قانونی وجود دارد. برای هر وارث، باید نام و نام خانوادگی، نسبت با متوفی (مانند همسر، فرزند، پدر، مادر)، کد ملی، شماره شناسنامه و سهم الارث (بر اساس گواهی انحصار وراثت) وارد شود.
3. لیست اموال و دارایی ها (ماترک): این بخش، هسته اصلی فرم را تشکیل می دهد و خود به چند زیربخش تقسیم می شود:
   • اموال غیرمنقول: شامل تمامی املاک و مستغلات (زمین، خانه، مغازه، باغ) با جزئیات کامل نظیر پلاک ثبتی، آدرس، متراژ، کاربری و ارزش گذاری در زمان فوت.
   • اموال منقول: شامل وجه نقد، سپرده های بانکی (با ذکر نام بانک و شماره حساب)، سهام و اوراق مشارکت (با جزئیات شرکت و تعداد سهم)، خودرو (نوع، مدل، سال ساخت، پلاک)، طلا و جواهر، اثاث البیت و سایر اشیای قیمتی.
   • حقوق مالی: شامل مطالبات متوفی از اشخاص دیگر، بیمه های عمر و سایر حقوق مالی قابل وصول.
   • سرقفلی و حق کسب و پیشه: در صورت وجود.

   هر آیتم از دارایی ها باید به دقت ارزش گذاری شود و ارزش روز آن در زمان فوت متوفی ملاک قرار می گیرد.

4. لیست دیون و هزینه ها: در این بخش، وراث می توانند مواردی را که از ماترک قابل کسر هستند، اعلام کنند. این شامل هزینه های کفن و دفن، واجبات مالی و عبادی (مانند خمس، نذر، نماز و روزه قضا) و بدهی های متوفی به اشخاص حقیقی و حقوقی (مانند وام بانکی، مهریه) است. برای هر مورد، ارائه مستندات لازم برای تأیید و کسر آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
5. بخش امضا و تأیید نهایی: در نهایت، فرم شامل بخشی برای امضای وراث یا نماینده قانونی آن هاست که به معنای تأیید صحت تمامی اطلاعات درج شده در اظهارنامه است. در فرم الکترونیکی نیز این تأیید به صورت سیستمی و با استفاده از نام کاربری و رمز عبور انجام می شود.

این ساختار منظم، به سازمان امور مالیاتی کمک می کند تا با بررسی دقیق تمامی اقلام، مالیات بر ارث را به درستی محاسبه کند و به وراث نیز اطمینان می دهد که هیچ جزئیاتی از قلم نمی افتد. دقت در تکمیل هر بخش، پایه و اساس یک فرآیند موفقیت آمیز است.

سوالات متداول

آیا هر وارث باید فرم جداگانه تکمیل کند؟

معمولاً نیازی نیست هر وارث به صورت جداگانه فرم اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل کند. وراث می توانند به صورت گروهی و با توافق یکدیگر، یک اظهارنامه مشترک را در سامانه الکترونیکی تسلیم کنند. در این اظهارنامه مشترک، اطلاعات تمامی وراث و سهم الارث هر یک به تفکیک ثبت می شود.

مدارک لازم برای تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟

برای تکمیل اظهارنامه و پشتیبانی اطلاعات آن، مدارک زیر ضروری هستند:

• گواهی فوت متوفی: برای احراز تاریخ دقیق فوت.
• گواهی حصر وراثت: برای تعیین طبقه وراث و سهم الارث هر یک.
• شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث.
• اسناد اموال غیرمنقول: سند مالکیت، پایان کار، جواز ساخت، عوارض نوسازی و… .
• مدارک اموال منقول: دفترچه حساب بانکی، گواهی بانکی موجودی حساب، گواهی سپرده گذاری، برگه سهام، سند خودرو و… .
• مدارک بدهی ها و هزینه ها: فاکتورهای کفن و دفن، قبوض، اسناد مربوط به وام ها، مهریه، دیون مالی و عبادی (در صورت وجود).

چگونه می توان ارزش گذاری دقیق اموال را انجام داد؟

ارزش گذاری دقیق اموال و دارایی ها در زمان فوت متوفی، اهمیت زیادی دارد. برای اموال غیرمنقول (ملک)، معمولاً از ارزش منطقه ای یا نظر کارشناسان رسمی دادگستری استفاده می شود. برای خودرو، قیمت روز در زمان فوت (بر اساس جدول های موجود یا کارشناسی) ملاک است. سپرده های بانکی و سهام بورسی نیز بر اساس گواهی های بانکی و سازمان بورس در تاریخ فوت، ارزش گذاری می شوند. در موارد پیچیده، مشاوره با کارشناسان مالیاتی یا حقوقی می تواند راهگشا باشد.

اگر متوفی بعد از یک سال فوت کرده باشد و فرم ۲۶ را ثبت نکرده باشیم، چه باید کرد؟

اگر بیش از یک سال از تاریخ فوت متوفی گذشته باشد و وراث اظهارنامه مالیات بر ارث (فرم ۲۶) را تسلیم نکرده باشند، باید از فرم ۳۴ استفاده کنند. همانطور که پیش تر گفته شد، در قانون جدید، عدم تسلیم در مهلت یک ساله جریمه نقدی ندارد، اما فرآیند می تواند کمی طولانی تر شود و یا در برخی موارد، امکان کسر برخی دیون و هزینه ها با چالش مواجه شود.

آیا می توان اظهارنامه را اصلاح کرد؟

بله، در صورت نیاز به اصلاح اطلاعات وارد شده در اظهارنامه، امکان ارائه اظهارنامه اصلاحی وجود دارد. این موضوع می تواند برای تصحیح اشتباهات یا اضافه کردن اطلاعاتی که در ابتدا از قلم افتاده بود، مورد استفاده قرار گیرد. البته برای این کار نیز معمولاً محدودیت های زمانی یا رویه های خاصی وجود دارد که باید از سازمان امور مالیاتی استعلام شود.

خدمات مشاوره تخصصی در زمینه مالیات بر ارث چه کمک هایی می تواند ارائه دهد؟

مشاوران مالیاتی و حقوقی متخصص در زمینه مالیات بر ارث، می توانند کمک های ارزشمندی را به وراث ارائه دهند. این خدمات شامل موارد زیر است:

• راهنمایی در جمع آوری مدارک لازم.
• کمک به ارزش گذاری صحیح اموال.
• تکمیل دقیق اظهارنامه و اطمینان از صحت اطلاعات.
• مشاوره در مورد قوانین جدید، معافیت ها و کسورات قابل اعمال.
• نمایندگی و پیگیری امور مالیاتی از سوی وراث.

استفاده از خدمات مشاوره تخصصی می تواند به وراث اطمینان خاطر بیشتری در انجام این تکلیف قانونی بدهد و از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند.

نتیجه گیری: گامی مطمئن در مسیر تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارث

فرایند تسلیم فرم مالیات بر ارث، اگرچه در ابتدا ممکن است پیچیده به نظر برسد، اما با آگاهی، دقت و استفاده صحیح از ابزارهای موجود، به راحتی قابل انجام است. ضرورت قانونی این اظهارنامه برای هرگونه اقدام در جهت تقسیم و انتقال ماترک، بر کسی پوشیده نیست. قانون جدید مالیات بر ارث نیز، با در نظر گرفتن تسهیلاتی در مهلت تسلیم و تعریف معافیت های جدید، سعی در هموار کردن این مسیر برای وراث داشته است.

استفاده از سامانه الکترونیک اظهارنامه مالیات بر ارث، نه تنها باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می شود، بلکه به افزایش دقت و کاهش خطاهای احتمالی کمک شایانی می کند. وراث با مطالعه دقیق مراحل گام به گام و توجه به جزئیات مربوط به هر بخش، از جمله ثبت اطلاعات متوفی و وراث، اعلام دقیق دارایی ها و دیون، و در نهایت تأیید و ارسال اظهارنامه، می توانند با اطمینان خاطر این تکلیف قانونی را به انجام رسانند.

آگاهی از تفاوت میان فرم های ۲۶ و ۳۴، درک مبانی قانونی و به ویژه، شناخت قوانین جدید مالیات بر ارث برای متوفیان پس از سال ۱۳۹۵، کلید موفقیت در این فرآیند است. در صورت مواجهه با هرگونه ابهام یا نیاز به راهنمایی بیشتر، دریافت مشاوره تخصصی از کارشناسان مالیاتی و حقوقی می تواند اطمینان شما را از صحت و دقت اظهارنامه افزایش داده و فرآیند را برایتان بهینه تر سازد. با این آمادگی و دقت، مسیر تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارث، دیگر یک مسیر پرپیچ و خم نخواهد بود، بلکه گامی مطمئن در راستای حفظ حقوق خود و اجرای عدالت مالیاتی خواهد بود.