چتر کمیته امداد بر سر شهروندان آبرومند
با شدیدتر شدن فشارهای سیاسی و امنیتی بر رهبر نهضت اسلامی و حامیان و دوستداران ایشان در سال ۱۳۴۲، جمعی از معتمدان بازار از سوی حضرت امام خمینی مسؤولیت یافتند به امور معیشتی و اقتصادی خانواده‌های مبارزان و زندانیان سیاسی رژیم ستم‌شاهی رسیدگی کنند و به این ترتیب سنگ بنای تشکیل کمیته امداد از همان سال گذاشته شد.
به گزارش گزارشگر یک، امروز ۱۴ اسفند، چهل و پنجمین سالروز تاسیس کمیته امداد امام خمینی (ره) در سال ۱۳۵۷ است.
با آغاز رسمی مبارزات سیاسی حضرت آیت‌الله سید روح‌الله موسوی خمینی از آنلاین ۱۳۴۲ دوستداران و حامیان ایشان نیز در حمایت از ایشان پا به میدان جهاد و مبارز علیه رژیم پهلوی گذاشتند. ورود آنان به میدان مبارزه علیه حکومت، هزینه‌های زیادی برای‌شان داشت که مهمترین آنها بازداشت‌ها و زندان‌های مکرر و چند ماهه بود.
دستگیری و زندانی این نان‌آورانِ مبارز موجب به مضیقه افتادن و سخت شدن زندگی زن و فرزندان آنان شد. سختی تامین معیشت برای مبارزان سیاسی به حدی جدی شد که آقا سید روح‌الله ۶۱ ساله که خود نیز زیر شدیدترین فشارهای سیاسی و امنیتی بود، از برخی حامیان و دوستداران‌شان خواستند با کمک گرفتن از معتمدان بازار، به امور معیشتی و اقتصادی خانواده مبارزان و زندانیان سیاسی رسیدگی شود و به این ترتیب بذر تشکیل کمیته امداد از همان سال کاشته شد.
کمیته امداد انقلاب اسلامی ۲۲ روز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۵۷ تاسیس شد. این نهاد حاکمیتی پنج روز بعد از تولد نهاد اجتماعی – اقتصادی دیگری به نام بنیاد مستضعفان و جانبازان تاسیس شد. هر دو نهاد به نمایندگی از حکومت وظیفه دستگیری از قشرهای فقیر، محروم و آبرومند و ساماندهی وضعیت معیشتی نیازمندان کشور را بر عهده گرفتند.
شیوه اداره کمیته امداد امام خمینی در نخستین روزهای فعالیت به صورت «شورایی» بود و یک نفر به عنوان سرپرست، مسؤولیت امور اجرایی را بر عهده داشت اما ۹ سال بعد از تاسیس، اولین اساسنامه کمیته امداد این کمیته در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۶۶ به منظور ایجاد تشکیلات مناسب و برنامه‌ریزی بهتر امور اولین اساسنامه کمیته امداد توسط حبیب‌الله عسگراولادی، مهدی کروبی و حبیب‌الله شفیق از اعضای هیات موسس کمیته و همراهی برخی دیگر تهیه و به رویت بنیان‌گذار انقلاب اسلامی رسید و ایشان نیز در حاشیه این اساسنامه توشیح کردند: «اعضای محترم شورای مرکزی کمیته امداد، شما آقایان از انقلابیون اول نهضت اسلامی بوده‌اید، زندان‌ها کشیده‌اید و زجرها دیده‌اید. امیدوارم برای هدف مقدسی که دارید که آن خدمت به محرومین جامعه است توفیق بیشتری داشته باشید. من به شما دعا می‌کنم که در مقابل زحماتی که می‌کشید خداوند پاداش نیکویی به شما دهد. اساسنامه‌ای که تنظیم کرده‌اید ان شاءالله موجب رضای خداوند است.»
به پیشنهاد هیات موسس، سیدرضا نیری ۴۳ ساله که خود از اعضای هیات‌های موتلفه اسلامی بود، به عنوان سرپرست کمیته امداد منصوب شد و این مسوولیت را تا اسفند ۱۳۸۵ بر عهده داشت. او ۱۱ سال بعد در تاریخ دهم تیر ۱۳۹۶ درگذشت.
طبق اساسنامه رعایت کرامت انسانی و عزت نفس محرومان و نیازمندان، حمایت هدفمند از ایشان و ترویج فرهنگ کار میان افراد و خانواده‌های تحت پوشش، تلاش برای پیشگیری از تولید نظام یافته فقر در کشور، کمک به بهبود فضای کسب و کار و اشتغال پایدار اقشار نیازمند، ارایه خدمات اجتماعی و حمایتی در جهت توانمندسازی نیازمندان شامل توسعه پوشش بیمه اجتماعی، فراگیر کردن بیمه درمان و ارتقای کمی و کیفی خدمات حمایتی پایه اعم از مسکن، آموزش و معیشت نیازمندان، ترویج فرهنگ انفاق، ایثار و نیکوکاری و نشر سنت‌های حسنه اسلامی و تلاش مستمر برای مردمی کردن حمایت‌های مادی و معنوی کمیته امداد از مهمترین وظایف این نهاد حاکمیتی تعیین شد.
منابع مالی نیز طبق اساسنامه شامل اعتبارات دولتی و کمک های مردمی، مؤسسات، نهادها، ارگان‌ها، صدقات، نذورات، هدایا و کمک‌های مستقیم مقام معظم رهبری و نیز درآمدهای حاصل از فعالیت‌های عام‌المنفعه تعیین شد.
اولین اصلاح
در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۸۰ با مجوز مقام معظم رهبری در اساسنامه کمیته امداد بازنگری شد و حبیب‌الله عسگری اولادی و همکارانش در کمیته امداد اساسنامه کمیته را اصلاح و به رویت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رساندند.
با اصلاحی که در اساسنامه این کمیته انجام شد وظایفی چون تلاش در تحقق و بررسی و شناخت انواع محرومیت‌های مادی و معنوی افراد و خانواده‌های محروم و اقدام به رفع آنها، پرداخت مستمری به افراد محروم، اعطای وام به خانواده‌های محروم جهت خودکفا شدن، درمان، کمک به تعمیر مسکن، تحصیل، ازدواج و جهیزیه در حد توان، ایجاد بیمارستان، درمانگاه و داروخانه جهت درمان افراد بی‌بضاعت و تهیه وسایل آموزشی و انجام خدمات فرهنگی و کمک‌های آموزشی بر عهده کمیته امداد قرار گرفت.
مقام معظم رهبری درحاشیه اساسنامه جدید توشیح کردند: «جناب آقای عسگراولادی دامت توفیقاته، با اعتماد به جنابعالی و دیگر اشخاص مورد وثوق که این اساسنامه را تهیه کرده‌اند مفاد آن را تأیید می‌کنم.»
اصلاح دوم
بعد از سیدرضا نیری، حسین انواری از اسفند ۱۳۸۵ تا ابتدای سال ۱۳۹۴ به حکم مقام معظم رهبری به عنوان سرپرست کمیته امداد منصوب شد.
انواری و همکارانش در کمیته امداد امام خمینی، دو سال بعد از درگذشت حبیب‌الله عسگراولادی و هشت سال بعد از درگذشت حبیب‌الله شفیق از اعضای هیات موسس، در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۹۴ اساسنامه این نهاد حاکمیتی را با توجه به تغییرات اتفاق افتاده بار دیگر با مجوز مقام معظم رهبری، اصلاح کردند.
طبق اصلاح جدید، وظایفی چون بررسی و ارائه پیشنهاد خط مشی‌ها، سیاست‌های اجرایی، طرح‌ها، برنامه‌ها و روش‌های مناسب برای رفع محرومیت‌های نیازمندان در ابعاد مختلف، حمایت موردی از افراد و خانواده‌های نیازمند در برابر مشکلات ناشی از بروز حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی، ارائه خدمات مشاوره و مددکاری و حمایت‌های لازم حقوقی و قضایی به افراد و خانواده‌های نیازمند و تمهیدات لازم به منظور احیای فرهنگ انفاق و ایثار، نشر سنت‌های حسنه اسلامی و جلب و هدایت امکانات و کمک‌های مردمی و دولتی و غیر دولتی جهت حمایت از افراد و خانواده‌های نیازمند، به لیست وظایف گذشته کمیته امداد، اضافه شد.
مقام معظم رهبری در حاشیه اساسنامه جدید توشیح کردند: «با تقدیر و تشکر از زحمات تهیه کنندگان محترم، اساسنامه ذیل را تأیید می‌نمایم. ان شاءالله دقت‌های لازم در عمل به آن صورت گیرد و مأجور باشید.»
با پایان گردش کار اساسنامه جدید، مقام معظم رهبری سید پرویز فتاح را به عنوان اولین رییس کمیته امداد امام خمینی (ره) و و اعضای جدید هیأت امناء کمیته امداد را منصوب کردند.
ایشان در این حکم نوشتند: «با توجه به تغییراتی که در اساسنامه کمیته امداد امام (ره) صورت گرفته است؛ حضرات آقایان حجت‌الاسلام حاج شیخ محسن کازرونی، مهندس پرویز فتاح، حسین انواری، حمیدرضا ترقی، سید مرتضی بختیاری، مهندس سید منصور برقعی و خانم دکتر مرضیه وحید دستجردی را به عنوان اعضای هیأت امنا و جناب آقای مهندس پرویز فتاح را به عنوان رئیس کمیته امداد منصوب می‌کنم.
رجاء واثق دارم مجموعه فوق و رئیس محترم این نهاد انقلابی با استعانت از پروردگار متعال و بهره‌گیری از تجربیات ارزشمند موجود، در تحقق هدف نورانی این تشکیلات الهی که همانا توانمندسازی و شکوفایی استعدادها و تأمین خوداتکایی نیازمندان و محرومان و تقویت و رشد ایمانی و اعتقادی آنان با ارائه خدمات اجتماعی، حمایتی، فرهنگی و معیشتی می‌باشد، گام‌های اساسی و تکمیلی بردارند.
بی‌شک مسؤولین سابق کمیته امداد امام و در رأس آنها جناب آقای عسگراولادی رحمة‌الله‌علیه و در سال‌های اخیر اعضای شورای مرکزی و جناب آقای انواری زحمات با ارزشی را در شکل‌گیری این نهاد مؤثر و موفق در مبارزه با فقر و محرومیت کشیده‌اند که ضمن تقدیر از تلاش‌های مخلصانه آنان، برای همه آنها اجر و پاداش الهی را مسألت دارم.
گرچه تکیه اصلی کمیته امداد امام بر کمک‌های کمّی و کیفی مردم عزیز کشورمان باید باشد، اما ایفای نقش توسط دولت و مجلس و دستگاه قضایی در پشتیبانی‌های همه‌جانبه از این نهاد انقلابی در جهت انجام مأموریت‌های مقدس آن، امری انکارناپذیر است. مزید توفیقات همه آقایان را از خداوند متعال خواستارم.»
تیر ۱۳۹۸ دوره ریاست پرویز فتاح در کمیته امام به پایان رسید و رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۹۸ در حکم جدیدی، سید مرتضی بختیاری را به ریاست این نهاد حاکمیتی منصوب کردند.
مقام معظم رهبری در این حکم نوشت: «جناب آقای سید مرتضی بختیاری دام توفیقه، اکنون که جناب آقای مهندس فتاح به مسؤولیت دیگری منصوب شده‌اند، به پیشنهاد هیات امنای محترم و با آگاهی از صلاحیت‌های دینی و اخلاقی و مدیریتی جنابعالی، شما را به ریاست کمیته‌ی امداد امام خمینی منصوب می‌کنم.
توجه به محورهای مذکور در حکم مدیریت آقای فتاح، توصیه حتمی اینجانب است. تأکید می‌شود که دو محور توانمندسازی و ایجاد درآمد با ثبات برای خانواده‌های تهی دست و رعایت کرامت و حرمت کمک‌شوندگان را در صدر اقدامات خویش قرار دهید. بهره گرفتن از همکاری نیروهای جوان و مؤمن و انقلابی توصیه مؤکد دیگر اینجانب است.»
کمک‌های برون مرزی
وزارت امور خارجه کشورمان در سال ۱۳۸۳ با ایجاد دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور اقدام به ساماندهی و جمع‌آوری کمک‌های ایرانیان خارج از کشور و انتقال این کمک‌ها به داخل کشور و در اختیار قرار دادن آنها به کمیته امداد امام خمینی کرد. دبیرخانه مذکور در دولت نهم، از این وزارتخانه منفک و ذیل معاون اجرایی رییس‌جمهور قرار گرفت.
اداره کل هماهنگی امور بین الملل این دبیرخانه تا قبل از انفصال از وزارت امور خارجه، ایرانیان، خیرین و خیریه‌های خارج از کشور را به عنوان منابع و سرمایه‌های انسانی ارزشمند، تأثیرگذار و غیر قابل انکار مورد توجه داشت به همین دلیل توانمندی‌های اقتصادی، اجتماعی، علمی و فرهنگی ایرانیان مقیم کشورهای دیگر و علاقه‌مندی بسیاری از ایشان به مشارکت در امور خیریه به ویژه فعالیت‌ها و خدمات حمایتی کمیته امداد امام (ره) را به این سمت و سو هدایت کرد.
این اداره کل در مواردی با تشکیل هسته‌های خودجوش و یا تأسیس انجمن‌ها و موسسات خیریه، زمینه مشارکت ایرانیان و خیران مقیم خارج از کشور در قالب طرح اکرام ایتام و فرزندان غیر یتیم محروم، حمایت از خانواده‌ها با تعهد مساعدت ماهیانه، کمک به معیشت، بهداشت و درمان، امور آموزشی و تحصیلی، تأمین یا بازسازی مسکن نیازمندان، تأمین جهیزیه جوانان، پرداخت وام‌های قرض الحسنه به نیازمندان و دریافت وجوهات شرعیه از جمله زکات، هبه، عقیقه، اطعام، وقف، صدقه و کفاره را به وجود آورد.
منابع:
جلدهای مختلف صحیفه امام خمینی
سایت کمیته امداد امام خمینی (ره)
انتهای پیام