بیماری سفیدک ماهی یا ایک (لکه سفید)( Ich یا White Spot )
بیماری ایک یکی از بیماری های رایج آکواریوم آب شیرین است که نمیتوان گفت مخصوص یک گونه خواص آبزیان است . از سچیلاید ها گرفته تا زنده زا ها و … همگی میتوانند در مواردی به بیماری ایک مبتلا شوند .خوشبختانه ایک یا سفیدک یکی از بیماری های معمول آکواریوم با اسکیمر است که درمان آن نیز بسیار ساده و در زمانی کوتاه امکان پذیر است. ایک نام کوتاه شده عبارت ” Ichthyophthirius multifiliis ” که نام اصلی این بیماری است می باشد . انگ پروتوزایی مسئول این بیماری است که در حقیقت بیماری را جزو دسته بیماری های سطحی یا خارجی بخش بندی می کند . هر نقطه سفید رنگ روی بدن ماهی نشان دهنده یک انگل مضر است که ماهی گاهی تا ده ها عدد از آنها را حمل میکند.
این انگل از خون ماهی تغذیه کرده تا به اندازه کافی قدرتمند شود و پس از آن از بدن ماهی جدا شده و در قسمتی از آکواریوم تشکیل یک توده ژله ای داده و تکثیر می شود و مجدد تعداد بیشتری از آنها به بدن ماهی میزبان می چسبند ! در صورتی که ایک به موقع درمان نشود ، پس از مدتی ماهی ضعیف شده و جان خود را از دست خواهد داد .
علائم بیماری ایک یا سفیدک
واضح ترین علائم ایک نقاط سفید روی بدن و باله های ماهی است . اشتهای ماهی کم شده و تنفس سریع تر می شود و تحرک ماهی کاهش می یابد و گاهی خود را به دکور و اجزا آکواریوم می کشد .
علت بیماری ایک یا سفیدک
علت اصلی بیماری دمای کم آب آکواریوم و نبود ثبات دمایی در آکواریوم است . همچنین افزودن ماهی جدید و یا دست زدن به ماهی ها می تواند از علل دیگر ایجاد این بیماری باشد .
درمان بیماری ایک یا سفیدک
یکی از درمان های اولیه و مناسب برای ایک سرعت بخشیدن به چرخه حیاط انگل است . به این شکل با افزایش دمای آکواریوم انگل از بدن ماهی جدا شده و آماده تکثیر می شود و زمانی که این اتفاق افتاد با سیفون و تعویض مقدار زیادی از آب و همچنین وارد کردن دارو میتوان انگل را به صورت کامل از بین برد .
درمان ایک یا سفیدک با افزایش دما
در ابتدا توجه داشته باشید که این نوع از درمان برای ماهیانی که دمای بالا تر آب را تحمل میکنند مناسب است . استفاده از این روش برای ماهی قرمز ، کوی و موارد مشابه پیشنهاد نمی شود . همچنین این درمان برای موارد اولیه و سطحی است و در صورتی که بیماری گسترده باشد حتما باید از درمان دارویی استفاده کنید .
برای این کار دمای آب آکواریوم را تا 32 درجه سانتیگراد افزایش دهید ، به ازای هر 20 لیتر از آب آکواریوم ، یک قاشق غذا خوری نمک بدون ید به آکواریوم اضافه نمایید . پس از سه روز 50 درصد آب آکواریوم رو سیفون کنید . در صورتی که هنوز علائم انگل روی بدن ماهی موجود بود مجدد دو روز دما آب را در همین شرایط نگه دارید و در انتهای روز دوم مجدد 50 درصد آب را سیفون کنید .
درمان ایک یا سفیدک با داروها
اگر بیماری ماهی شما به شکلی گسترده است باید درمان دارویی را شروع کنید . بسیاری از منابع از نام داروهایی را ذکر کرده اند که یا به دلیل سمی بودن غیر مجاز می باشد و یا از نظر کاربردی انگل ها به آن مقاوت نشان داده و به مرور زمان در چرخه مصرف خارج شده اند . ما در این جا به دارو ها و ضد عفونی کننده های معتبر و بی ضرر اشاره میکنیم که طبق تجربه ما نتیجه مناسبی را در بر داشته است .استفاده از داروهایی مثل مالاشیت گرین ، فرمالین به دلیل سمی بودن و تغییر عوامل شیمیایی آب برای ماهیان آکواریوم پیشنهاد نمی شود !
متیلن بلو :
یکی از ضد عفونی کننده های رایج برای آکواریوم ، متیلن بلو می باشد . این ماهی به صورت کلی بی ضرر است و حتی در دوز کم می تواند در آکواریوم اصلی نیز استفاده شود . ( مصرف دوز بالای متیلن بلو چرخه آکواریوم را بر هم خواهد زد ) برای درمان ایک با متیلن بلو باید مقدار مناسب ( مطابق با دستور روی بروشور محصول ) را در آب حل کرده و به آکواریوم قرنطینه ماهی اضافه نمایید . دارو متیلن بلو از طریق پوست جذب بدن ماهی خواهد شد و تا زمانی که آب رنگ آبی دارد این ضد عفونی کننده در آکواریوم شما فعال خواهد بود .
پرمنگنات پتاسیم :
ضد عفونی کننده قوی و مناسب برای درمان بیماری های آبزیان . استفاده از پرمنگنات پتاسیم در آکواریوم اصلی به دلیل بر هم زدن سیکل آن پیشنهاد نمی شود . بهتر است ماهی را به آکواریوم قرنطینه انتقال داده و به مقدار مناسب از محصول پرمنگنات پتاسیم برای ضد عفونی کردن ماهی استفاده کنید .همچنین می توانید دوز مصرفی پرمنگنات پتاسیم را افزایش دهید اما ماهی را به صورت حمام 3 دقیقه ای در آن قرار دهید .
نمک طعام :
برای درمان با استفاده از نمک ، مقدار یک قاشق غذا خوری نمک بدون ید را در یک لیتر آب حل کنید . ماهی را به مدت 3 دقیقه در آب نمک حمام کرده و پس از آن ماهی را به آکواریوم اصلی باز گردانید .ممکن است نیاز باشد حمام نمک به دفعات در روز های مختلف انجام شود تا انگل به کلی ریشه کن شود .
سولفات مس :
یکی از دارو های بی ضرر ( در صورت استفاده با دوز مناسب ) برای از بین بردن ایک استفاده از سولفات مس می باشد . توجه فرمایید که دوز مصرفی سولفات مس باید بسیار پایین باشد . ( یک میلی گرم در 2000 لیتر آب ) بنابراین توجه داشته باشید که استفاده بیشتر از حد این دارو باعث مرگ ماهی خواهد شد .سولفات مس را باید در مقدار آب مناسب حل کرده و ماهی را به مدت 2 دقیقه در آن حمام دهید و سپس ماهی را مجدد به آکواریوم اصلی منتقل کنید .
دارو های شرکتی مخصوص درمان ایک یا سفیدک
دارو های شرکتی زیادی برای درمان ایک موجود است ، البته توجه داشته باشید که برند های معتبر این دارو ها قیمت های بالایی هم دارند و شاید برای آکواریوم های کوچک خرید این دارو ها به صرفه نباشد . اما برای آکواریوم های حرفه ای یا ماهیانی همچون دیسکس پیشنهاد می شود حتما از دارو های معتبر شرکتی برای درمان استفاده کنند .
شرکت هایی مثل Tetra ، API ، Seachem و … دارو های تخصصی و مناسبی برای درمان ایک ارائه داده اند .
منبع: