علائم افتادن سنگ کلیه در مثانه
درد سنگ کلیه ناگهانی و شدید است و یکی از بدترین دردهایی است که انسان در زندگی خود تجربه می کند. این درد اغلب یکی از علائم دفع سنگ کلیه است، زیرا حسگرهای درد در سیستم ادراری به شدت با حرکت سنگ ها از کلیه به حالب تحریک می شوند. در این مقاله با منابع معتبر پزشکی به علائم و مراحل دفع سنگ کلیه از عزیزانمان می پردازیم.
اولین علائم سنگ کلیه چیست؟
خروجی کلیه و اتصال به حالب مانند لوله ای است که از طریق آن ادرار به داخل حالب جریان می یابد. اولین علائم سنگ کلیه زمانی ظاهر می شود که سنگ کلیه پس از مدتی طولانی از محل اصلی خود خارج شده و مانند کلیه وارد این حفره می شود. افراد ممکن است 20 سال سنگ کلیه داشته باشند و هرگز آن را احساس نکنند. اما زمانی که سنگ وارد مجاری ادراری می شود، زمان درد تیز و شدید خواهد بود. و مردم می دانند که سنگ کلیه وجود دارد. البته درد سنگ کلیه همیشه شدید نیست. و گاهی به دلیل کوچک بودن سنگ پس درد شدید و قابل تحمل نیست.
کلیه ها در باسن در دو طرف ستون فقرات قرار دارند و سنگ کلیه تقریباً همیشه در یک کلیه است، بنابراین درد در سمت راست یا چپ، اغلب در پشت یا پهلو احساس می شود. البته همیشه اینطور نیست و گاهی درد کلیه به سایر نقاط بدن مانند شکم و کشاله ران نیز سرایت می کند. بسته به نوع سنگ و محل آن، درد ممکن است تیز و کوتاه یا مبهم و طولانی مدت باشد.
سنگ کلیه غیر انسدادی، یعنی سنگ مجاری ادراری را مسدود نمی کند، گاهی باعث درد می شود، اما درد شدید و شدید زمانی رخ می دهد که سنگ باعث انسداد ادرار یا کلیه شود. اغلب این نوع دردها مداوم نیست و درد و لذت یکی پس از دیگری تکرار می شود. البته هرکسی می تواند درد را متفاوت تجربه کند. علاوه بر درد، علائم هشدار دهنده دیگری نیز در ارتباط با سنگ کلیه وجود دارد. علائم دیگر به شرح زیر است.
1. حالت تهوع و استفراغ
سنگ کلیه می تواند باعث تحریک شود، اما نه با آنفولانزای معده یا مسمومیت غذایی، درد تیز و متمرکز است، در حالی که درد معمولی معده مبهم و پراکنده است. اگر درد در سمت راست شکم رخ دهد، می توانید فکر کنید که آپاندیس عفونت دارد.
2. خون در ادرار
ادرار صورتی علامت هشدار دهنده مشکلات سیستم ادراری مانند سنگ کلیه است. البته گاهی اوقات خوردن چغندر قرمز یا مصرف برخی داروها می تواند رنگ ادرار را تغییر دهد، اما اگر سابقه بیماری کلیوی یا مشکلات ادراری دارید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
3. ادرار ادرار یا بوی نامطبوع
علاوه بر تغییر رنگ ادرار، ممکن است تغییرات دیگری نیز در ظاهر ادرار ایجاد شود. سنگهای کلیه در نتیجه کریستال شدن مواد معدنی در کلیهها تشکیل میشوند و این فرآیند زمانی که ادرار تیره، کدر و بدبو باشد بیشتر اتفاق میافتد. بوی تند ادرار شبیه بوی آمونیاک است و این بو می تواند نشانه عفونت ادراری یا سنگ کلیه باشد.
4. دیورز افزایش و کاهش می یابد
انسداد مجاری ادرار نه تنها باعث درد می شود، بلکه باعث ایجاد مشکلات دیگری در ادرار می شود. هر چه سنگها بیشتر به قسمت تحتانی سیستم ادراری حرکت کنند، میل شدید به ادرار کردن، درد و سوزش ممکن است هنگام ادرار کردن ظاهر شود.
5. سن
برخی از افراد هنگام ایجاد سنگ کلیه علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب و لرز را تجربه می کنند. این مشکل می تواند فراتر از سنگ کلیه باشد، زیرا چنین علائمی نشانه عفونت ادراری است و باید بدون اتلاف وقت به دکتر کیوان آقامحمدپور مراجعه کرد.
آیا شاهد سنگ کلیه هستیم؟
درد بارزترین علامت سنگ کلیه است. درد ناشی از سنگ کلیه معمولا زمانی رخ می دهد که سنگ از کلیه عبور کرده و وارد مجرای ادرار شده و به مثانه یا مجرای ادرار می رسد. علائم درد استخراج سنگ کلیه به شرح زیر است:
درد شکم یا لگن
درد در پشت و به یک طرف بدن درست زیر دنده ها گسترش می یابد
بروز درد نشان دهنده این است که سنگ در مسیر دفع است. بنابراین زمینه های دیگری نیز وجود دارد که در قسمت ویژه به آنها اشاره می شود.
مراحل دفع سنگ کلیه
مرحله 1 و علائم سنگ کلیه
مراحل اولیه تشکیل سنگ معمولا بدون درد و بدون علامت است. بیشتر افراد تنها زمانی متوجه سنگ کلیه می شوند که از پوشش داخلی کلیه جدا شده و از طریق سیستم ادراری حرکت کنند. علائم سنگ کلیه شامل درد شدید و احتمالاً تب و لرز است. خون نیز در ادرار دیده می شود که با بررسی گلبول های قرمز خون در آزمایش ادرار می توان آن را تایید کرد.
درد با اسپاسم کلیه همراه است و این حرکات کلیه سنگ را از کلیه خارج می کند. در مرحله اول اسپاسم و درد گردن 1-4 بار در ساعت رخ می دهد. این تشکیل کلیه تا زمانی که سنگ وارد حالب شود ادامه می یابد. در این مرحله درد شدیدتر از درد زایمان طبیعی است. مرحله اول دردناک ترین مرحله دفع سنگ کلیه است.
مرحله 2 و علائم سنگ کلیه
اکنون سنگ وارد حالب شده است. حتی اگر مرحله اول یا در واقع بدترین قسمت دفع سنگ کلیه را پشت سر گذاشته باشید، مرحله دوم نیز می تواند بسیار دردناک باشد. قطر داخلی حالب معمولا بین 2 تا 3 میلی متر است. اگر سنگ کلیه بزرگتر از این باشد باعث درد می شود.
البته این درد با درد پریود اول متفاوت است، زیرا درد پریود دوم اغلب ضربان دار است و سنگ کلیه مدام از طریق ادرار به دیواره برخورد کرده و اعصاب درد را تحریک می کند. همچنین زمانی که سنگ کلیه در قسمتی از حالب گیر می کند، احساس افزایش فشار و تورم ایجاد می شود که معمولاً بدون درد است، اما در صورت بروز احساس می شود.
مرحله 3 و علائم سنگ کلیه در این مرحله
در نهایت، سنگ کلیه به مثانه رفت و درد تقریباً از بین رفت. چیزی که در این مرحله تجربه خواهید کرد نیاز به ادرار کردن است. بدن شما می خواهد از شر سنگ خلاص شود و به همین دلیل تکرر ادرار یکی از علائم این مرحله از دفع سنگ کلیه است. البته ممکن است خارج کردن سنگ کلیه از مثانه کار آسانی نباشد و سنگ ها در مجرای ادرار گیر کرده و جریان ادرار را متوقف کنند. در چنین مواقعی سنگ به مثانه برمی گردد و پس از چند دقیقه وارد مجرای ادرار می شود.
مرحله 4 علامت سنگ کلیه در این مرحله است
موفقیت در آخرین مرحله تلاش شما پیامدهایی دارد. وقتی سنگ کلیه به دهانه ادرار می رسد، باید سنگ را با دو فشار از بدن خارج کنید.
دفع سنگ کلیه چقدر طول می کشد؟
اندازه سنگ عامل اصلی در تعیین مدت زمان حذف آن است. سنگ های کوچکتر از 4 میلی متر در 80 درصد مواقع از مزانتر عبور کرده و خود به خود منتقل می شوند. دفع چنین سنگ هایی به طور متوسط 31 روز طول می کشد. سنگ هایی با قطر 4 تا 6 میلی متر احتمالاً برای عبور نیاز به دارو دارند. البته حدود 60 درصد از این سنگ ها به صورت طبیعی نیز عبور می کنند. دفع این نوع سنگ به طور متوسط 45 روز طول می کشد. سنگ های بزرگتر از 6 میلی متر اغلب نیاز به درمان دارند. تنها حدود 20 درصد از این نوع سنگ ها به طور طبیعی دفع می شوند. دفع چنین سنگ هایی به طور طبیعی تا یک سال طول می کشد.
چگونه بفهمیم که سنگ کلیه به طور کامل از بین رفته است؟
برخی از سنگ ها به دلیل اندازه شان علائم ایجاد می کنند، اما اکثر افراد مبتلا به سنگ کلیه هیچ علامتی ندارند. اگر علائم زیر پس از درمان بهبود یابد، ممکن است سنگ برداشته شده باشد. علائمی که نشان دهنده وجود سنگ کلیه و ادرار است:
درد شدید در پشت، معمولاً در زیر دندهها، گاهی به جلو و گاهی به کشاله ران کشیده میشود. درد می تواند آنقدر شدید باشد که باعث تهوع و استفراغ شود
خون در ادرار
ادرار کدر یا بدبو
لرز، تعریق و تب از علائم عفونت ادراری هستند
ممکن است سنگ های کوچک شن مانند در ادرار وجود داشته باشد. این وضعیت عمدتاً توسط سنگ های اسید اوریک ایجاد می شود
نیاز فوری به ادرار کردن به دلیل وجود سنگ در خروجی مثانه
اگر سنگ به طور کامل برداشته نشود، می تواند به مرور زمان بخشی از جریان ادرار را مسدود کند یا باعث خونریزی یا عفونت شود. در این صورت، روند درمانی صحیح برای دفع سنگ کلیه توسط پزشک اتخاذ می شود.
تفاوت در علائم دفع سنگ کلیه در مردان و زنان
مردان دو برابر زنان در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. البته این فاصله در سال های اخیر رو به کاهش بوده است. عوامل مختلفی مانند زمینه ژنتیکی و رژیم غذایی نقش مهمی در ایجاد سنگ کلیه دارند، اما مشخص نیست که چرا مردان نسبت به زنان میزان بیشتری دارند. همانطور که گفته شد، ژنتیک نقش مهمی برای هر دو جنس دارد. افرادی که سابقه پزشکی خانوادگی سنگ کلیه دارند دو تا سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. سایر عوامل دخیل در تشکیل سنگ کلیه عبارتند از:
یک ناهار
کمبود آب
آب و هوای گرم
عوارض جانبی داروها
محققان معتقدند کم آبی بدن بزرگترین عامل خطر است. افرادی که شغل آنها مستلزم زندگی در یک محیط گرم است، به دلیل کم آبی مزمن، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. این افراد باید آب زیادی بنوشند زیرا به طرق مختلف دچار کم آبی می شوند.
تفاوت در آناتومی زن و مرد نیز می تواند علائم متفاوتی ایجاد کند. در مردان، درد شکم، کمر درد یا درد شکم زمانی رخ می دهد که سنگ از مجرای ادرار عبور کند. درد در قسمت بالای شکم نیز ممکن است و اغلب کسل کننده یا ضربان دار است. از سوی دیگر، گاهی اوقات درد سنگ کلیه در زنان شبیه درد پریود است که می تواند از مبهم تا شدید متغیر باشد.
پیشگیری از سنگ کلیه
ما تمام مراحل حذف سنگ کلیه را با هم مورد بحث قرار دادیم. دانستن اینکه چه عواملی در تشکیل سنگ کلیه نقش دارند، می تواند به جلوگیری از تشکیل بیشتر سنگ کمک کند. سنگ کلیه معمولا زمانی تشکیل می شود که ادرار حاوی سطوح بالایی از مواد معدنی مرتبط با سنگ کلیه باشد. در این صورت رقیق شدن ادرار از رسوب این مواد جلوگیری می کند. اما گاهی اوقات علت تشکیل سنگ کلیه کمبود برخی ریزمغذی ها است که منجر به کریستالیزه شدن مواد معدنی در ادرار می شود. برای بهبود این نقص، پزشک ممکن است دارو یا رژیم غذایی خاصی تجویز کند.
برای تغییر رژیم غذایی باید نوع سنگ مشخص شود. همچنین نوشیدن آب فراوان از تشکیل هر نوع سنگی جلوگیری می کند. این امر باعث افزایش جریان ادرار و کاهش احتمال تشکیل سنگ می شود. بله، به دلیل ژنتیک، کلیههای برخی افراد تشکیل سنگ میدهند و بیشتر از دیگران در معرض بیماریهای کلیوی هستند. این افراد باید توصیه های پزشکی در مورد پیشگیری از سنگ کلیه را به شدت رعایت کنند تا از بروز بیشتر بیماری های کلیوی جلوگیری کنند.