لغو یک‌طرفه دسترسی به گوگل آنالیتیکس قانونی است؟ / احتمالا از ترس این کار را کرده‌اند
تینا مزدکی_کمتر از یک هفته است که گوگل آنالیتیکس با ارسال ایمیلی برای کاربران ایرانی از مسدود شدن دسترسی آن‌ها به این سرویس خبر داده است؛ سرویسی که به اندازه کافی برای کسب‌وکارها و اطلاعات چندین و چند ساله آن‌ها حیاتی بود. در پی این اقدام گوگل که واکنش‌های زیادی را به همراه داشت، معاون وزیر ارتباطات بهزاد اکبری هم در صفحه توئیتر خود نوشت:« اینترنت نباید به ابزاری برای تحریم یا اعمال محدودیت تبدیل شود».
اگرچه گوگل آنالیتیکس قبلا هم تحریم بود اما کاربران می‌توانستند با تغییر IP و راه‌های دیگر از آن استفاده کنند اما اکنون با تحریمی که به تازگی صورت گرفته، دسترسی کاربران به طور کامل قطع شده است. بنابراین، اگرچه این محدودیت به وضوح برای کسب‌وکارها تبعاتی به همراه خواهد داشت؛ اما اینکه به چه دلیل گوگل این تحریم را علیه کاربران ایرانی اعمال کرده است؛ سوالی بود که برای پاسخ به آن با میلاد نوری، کارشناس IT به گفت‌وگو پرداختیم.
مشروح گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
تحریم گوگل آنالیتیکس چه تبعاتی به همراه دارد و آیا تحریم آن ازنظر امنیتی تهدیدی برای کسب‌وکارها ایجاد می‌کند؟
گوگل آنالیتیکس یک ابزار شمارش بازدید، آنالیز و تحلیل رفتار کاربران وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل و سایر پلتفرم‌ها است. از نظر تعداد بازدیدکنندگان، منطقه و شهر بازدیدکنندگان، رفتار بازدیدکنندگان، صفحات ورود و خروج و… تحلیل کاملی را به مدیران کسب‌وکار ارائه می‌کرد و یک ابزار بسیار کاربردی برای دیجیتال مارکتینگ بود. بنابراین، دیتایی که طی سال‌ها در گوگل‌آنالیتیکس جمع‌آوری می‌شد خیلی ارزشمند بود و اکنون کاربرانی که دسترسی‌شان مسدود شده است، بعضا اطلاعات چند ساله خود را از دست داده‌اند و این اطلاعات متأسفانه ازدست رفته است.
چه استارتاپ‌های تازه‌کار و چه کسب‌وکارهای بزرگ از این سرویس استفاده می‌کردند. شاید این سرویس از نظر فنی جایگزین‌هایی داشته باشد، اما از ازنظر کاربردی و جامع بودن به هیچ شکل جایگزینی ندارد، یعنی نمی‌توان گفت چیزی وجود دارد که بتواند صد درصد جایگزین گوگل آنالیتیکس باشد. البته که ابزارهای جایگزین آن‌یک بحث هستند و دیتایی که از بین رفته است نیز، یک بحث است.
این اقدام گوگل به چه معنا است؟
پنل مدیریت گوگل آنالیتیکس از قبل تحریم بود، اما تحریم آن به این شکل بود که اسکریپت مورد نیاز برای تحلیل رفتار کاربرها لود می‌شد و اینطور نبود که کاربران ایران را ترک (track) نکند؛ اما شما به عنوان یک مدیر کسب‌وکار برای ورود به پنل مدیریت آن باید از ابزارهایی مثل VPN و تغییر IP استفاده می‌کردید. اما اکنون اکانت (حساب) گوگل آنالیتیکس به‌صورت کامل بسته شده و در ایمیلی که ارسال کرده به بند شماره ۱۴ قوانین خود اشاره‌کرده است.
در این بند گفته‌شده است که گوگل هرلحظه که بخواهد می‌تواند دسترسی به گوگل آنالیتیکس را به‌صورت یک‌طرفه لغو کند. این به این معنا است که حتی اگر اکانت یک فرد آمریکایی را هم ببندد، آن فرد نمی‌تواند بدون دلیل ازنظر حقوقی کاری کند چراکه از قبل این قانون را هنگام ساخت اکانت پذیرفته است.
خیلی از شرکت‌ها از ترس اینکه به دلیل ارائه خدمات به کشورهای تحریم شده ممکن است جریمه‌هایی گریبان گیرشان شود؛ سعی دارند محتاط‌تر برخورد کنند
یک سری برداشت‌ها هم به روی کار آمدن ترامپ اشاره دارد. خیلی از شرکت‌ها از ترس اینکه به دلیل ارائه خدمات به کشورهای تحریم شده ممکن است جریمه‌هایی گریبان گیرشان شود؛ سعی دارند محتاط‌تر برخورد کنند. به‌عنوان‌مثال همین گوگل آنالیتیکس، در دوران بایدن، دوره قبلی ترامپ و اوباما تحریم پنل بوده اما سرویس آن ارائه می‌شد. در ماه‌های اخیر هم قانون و موضوع جدیدی مطرح نشده که بگوییم براساس آن دسترسی ایرانی‌ها را بسته است.
مجوزی تحت عنوان OFAC خیلی سال پیش آمد که دسترسی کاربران ایرانی به یک سری سرویس‌ها که ربطی به حکومت‌ها نداشتند باز شود، اواسط سال ۲۰۲۴ دوباره آپدیت شد و داخل قوانین آن آمده است که استفاده از سرویس‌های ابری (cloud-based) تا حد امکان تسهیل شود تا این فضا کمی بازتر هم شود. یعنی آخرین قوانینی که آمده این قوانین بوده و بعد آن قانون جدید محدودکننده‌ای نیامده است و این اقدام کاملا ناگهانی بوده است. معمولاً تیم‌های حقوقی و وکلای این شرکت‌ها از ترس اینکه جریمه‌های دولت جدید یقه آن‌ها را نگیرد محتاطانه‌تر برخورد می‌کنند.
با این تفاسیر می‌تواند امید داشت که در آینده دسترسی به این سرویس مجدد آزاد شود؟
درگذشته هم وقتی برای فایربیس (firebase) که یکی از ابزارهای گوگل است این اتفاق افتاد؛ گویا ایرانی‌هایی که در گوگل بودند توئیت‌های افراد را خوانده بودند و پیگیری کرده بودند، مشکل آن حل شد و اکثر اوقات که می‌خواهند این مشکلات را برطرف کنند به همان بندهای OFAC استناد می‌کنند. اما به‌عنوان‌مثال، ممکن است افراد پیگیری کنند و ببینند که این تحریم مرتبط با تحریم‌های پرداخت یا سایر موارد مشابه بوده است که هرگز برداشته نمی‌شود؛ بااین‌حال معلوم نیست دقیقاً برای چه تحریم شده است و تا زمانی که مشخص نشود، نمی‌توان گفت که ممکن است دسترسی به آن آزاد شود یا نه.
۵۸۳۲۳