عدم سازش یعنی چه

عدم سازش به معنای ناتوانی زوجین در ادامه زندگی مشترک و رسیدن به توافق برای حل اختلافات ریشه ای است. این مفهوم فراتر از کشمکش های روزمره، به بن بستی عمیق در رابطه اشاره دارد که اراده ای برای ادامه زندگی مشترک را از بین می برد. در بستر حقوقی ایران، گواهی عدم امکان سازش سند رسمی دادگاه است که این وضعیت را تأیید کرده و اجازه جدایی را صادر می کند.

در زندگی، همواره با فراز و نشیب ها و چالش های گوناگونی روبرو هستیم که گاهی اوقات بر روابط انسانی نیز تأثیر می گذارند. در میان تمام روابط، پیوند زناشویی از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ پیوندی که بر اساس عشق، تفاهم و سازگاری شکل می گیرد. اما گاهی این پیوند با مشکلاتی روبرو می شود که زمینه را برای عدم سازش فراهم می کند. این مفهوم، تنها به معنای اختلاف نظرهای جزئی و گذرا نیست، بلکه از بن بستی عمیق و پایدار در ارتباط حکایت دارد که ادامه ی زندگی مشترک را ناممکن می سازد.

مفهوم عدم سازش، ابعاد گسترده ای دارد؛ از معنای عام آن در روابط انسانی گرفته تا جایگاه حساس و دقیق آن در قوانین حقوقی، به ویژه در حوزه خانواده. در قوانین ایران، پدیده عدم سازش زوجین، به واسطه صدور سندی به نام گواهی عدم امکان سازش رسمیت می یابد. این گواهی، نه یک حکم طلاق قطعی، بلکه مجوزی برای ثبت جدایی است که دادگاه پس از احراز عدم امکان ادامه زندگی مشترک صادر می کند. درک جامع این مفهوم، چه از منظر انسانی و چه از دیدگاه حقوقی، برای افرادی که درگیر چنین شرایطی هستند یا به دنبال کسب دانش در این زمینه می باشند، بسیار حیاتی است.

۱. عدم سازش در مفهوم عام: فراتر از اختلافات ساده

زندگی مشترک، مجموعه ای از تعاملات، توافقات و سازش ها است. اما گاهی اوقات، اختلافات از مرزهای طبیعی عبور کرده و به عدم سازش منجر می شوند؛ وضعیتی که در آن، زوجین دیگر قادر به کنار آمدن با یکدیگر یا یافتن راه حل برای مشکلات اساسی خود نیستند. این وضعیت، نشانه ای از یک بن بست عمیق در رابطه است که می تواند پیامدهای جدی و بلندمدتی برای افراد و خانواده به همراه داشته باشد.

۱.۱. تعریف لغوی و عمومی عدم سازش

عدم سازش در معنای لغوی و عمومی به عدم توانایی در کنار آمدن، توافق نکردن یا ناسازگاری اشاره دارد. این مفهوم، فراتر از یک اختلاف نظر ساده است؛ زیرا اختلافات معمولاً قابلیت حل و فصل دارند و دو طرف می توانند با گفت وگو و مذاکره به نقطه مشترکی برسند. اما در عدم سازش، اراده یا توانایی برای حل مشکل از بین رفته است. این عدم توانایی، می تواند ریشه های عمیقی در شخصیت، ارزش ها و دیدگاه های زندگی افراد داشته باشد.

ناسازگاری، تنها به معنای دعوا و مشاجره نیست؛ گاهی زوجین در سکوت و بی تفاوتی نیز با یکدیگر ناسازگارند، به طوری که هر یک مسیر زندگی خود را پیش می گیرد و دیگری در آن نقشی ندارد. این وضعیت، به تدریج پیوندهای عاطفی را سست کرده و منجر به جدایی روانی و سپس فیزیکی می شود.

۱.۲. ریشه ها و علل عدم سازش

ریشه های عدم سازش می تواند بسیار متنوع و پیچیده باشد و معمولاً ترکیبی از عوامل مختلف در ایجاد آن نقش دارند:

• تفاوت های بنیادین شخصیتی و ارزشی: تفاوت در جهان بینی، اولویت های زندگی، باورها و حتی سبک زندگی می تواند به مرور زمان به شکاف های عمیق و غیرقابل ترمیم تبدیل شود.
• مشکلات ارتباطی و عدم درک متقابل: ناتوانی در بیان صحیح احساسات، گوش ندادن فعال، قضاوت های زودهنگام و عدم همدلی، دیوار بلندی بین زوجین ایجاد می کند.
• انتظارات نامتعارف و ناکامی های مکرر: وقتی انتظارات هر یک از طرفین از رابطه یا از شریک زندگی واقع بینانه نباشد و به طور مکرر ناکام بماند، احساس سرخوردگی و ناامیدی به وجود می آید.
• فشارهای بیرونی: مشکلات مالی، دخالت های خانوادگی، مسائل شغلی یا اجتماعی می توانند به قدری بر رابطه فشار وارد کنند که زوجین دیگر توانایی مقاومت در برابر آن را نداشته باشند و این فشارها خود را به شکل عدم سازش نشان دهند.
• مسائل مربوط به وفاداری و اعتماد: خیانت، دروغگویی، و پنهان کاری می تواند ریشه های اعتماد را از بین برده و هرگونه امکان سازش مجدد را غیرممکن سازد.

۱.۳. پیامدهای عدم سازش در روابط

بن بست عدم سازش در روابط، پیامدهای عمیق و گسترده ای دارد که نه تنها بر زندگی زوجین، بلکه بر تمامی اطرافیان، به ویژه فرزندان، تأثیر می گذارد:

• آثار روانی: استرس مزمن، اضطراب، افسردگی، کاهش اعتماد به نفس و احساس تنهایی از جمله عوارض روانی است که افراد درگیر با عدم سازش تجربه می کنند. این حالت های روحی، بر کیفیت کلی زندگی فرد سایه می افکند.
• آثار اجتماعی و خانوادگی: تنش های دائمی در خانه، به تدریج محیط خانواده را مسموم می کند. فرزندان در چنین محیطی رشد کرده و آسیب های جدی روحی و رفتاری را متحمل می شوند. روابط با دوستان و خانواده گسترده نیز تحت تأثیر قرار گرفته و ممکن است به انزوا یا تیرگی روابط منجر شود.
• لجام گسیختگی رابطه و رسیدن به بن بست: در این مرحله، هرگونه تلاشی برای اصلاح یا ترمیم رابطه بی نتیجه می ماند و زوجین به این باور می رسند که ادامه زندگی مشترک غیرممکن است. این بن بست، اغلب به جدایی قانونی ختم می شود که در این صورت، مفهوم حقوقی عدم سازش اهمیت می یابد.

عدم سازش، نقطه ای است که در آن، پل های ارتباطی میان دو نفر فرو می ریزند و مسیرهای زندگی مشترک به دو جهت کاملاً متفاوت و غیرقابل بازگشت منشعب می شوند.

۲. عدم سازش در بستر حقوقی: آشنایی با گواهی عدم امکان سازش

زمانی که عدم سازش در یک رابطه زناشویی به بن بست کامل می رسد و زوجین چاره ای جز جدایی نمی یابند، قانون برای این وضعیت راه حل هایی را پیش بینی کرده است. در نظام حقوقی ایران، این بن بست و ناتوانی در ادامه زندگی مشترک، تحت عنوان گواهی عدم امکان سازش مورد بررسی قرار می گیرد.

۲.۱. مفهوم حقوقی عدم سازش در قوانین ایران

قانون گذار با درک اینکه گاهی اوقات، ادامه زندگی مشترک نه تنها فایده ای ندارد، بلکه به ضرر زوجین و حتی فرزندان است، به مفهوم حقوقی عدم سازش ورود کرده است. هدف اصلی، فراهم آوردن یک راهکار قانونی برای زوجینی است که به هر دلیلی، به توافق برای ادامه زندگی مشترک نرسیده اند. این ورود قانونی، به معنای تأیید شرایطی است که در آن، دادگاه تشخیص می دهد تلاش برای سازش بی ثمر بوده و جدایی، تنها گزینه پیش رو است. این مفهوم، به ویژه در موارد طلاق توافقی، طلاق از سوی مرد و طلاق با وکالت زن اهمیت پیدا می کند.

۲.۲. گواهی عدم امکان سازش چیست؟

گواهی عدم امکان سازش نوعی گواهی قضایی است که توسط دادگاه خانواده صادر می شود و نشان دهنده عدم توافق زوجین بر ادامه زندگی مشترک و در واقع، مجوزی برای ثبت طلاق است. این گواهی به معنای آن است که دادگاه پس از بررسی های لازم، از جمله ارجاع به مشاور خانواده، به این نتیجه رسیده که امکان برقراری سازش بین زوجین وجود ندارد و آنها می توانند با مراجعه به دفترخانه، مراحل ثبت طلاق را انجام دهند. نکته مهم در اینجا، تفاوت ماهیتی آن با حکم طلاق است. گواهی عدم امکان سازش، صرفاً یک تأییدیه است که به زوجین اجازه طلاق می دهد، در حالی که حکم طلاق، دستور آمرانه دادگاه برای وقوع طلاق است که معمولاً در مواردی مانند عسر و حرج زوجه صادر می شود و ورود به ماهیت دعوا و بررسی دلایل طلاق را در بر می گیرد.

۲.۳. جایگاه قانونی گواهی عدم امکان سازش

گواهی عدم امکان سازش، جایگاه قانونی خود را به طور عمده از قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ و آیین نامه های اجرایی آن می گیرد. مواد ۲۶، ۲۷ و ۲۹ این قانون از جمله مهمترین مستندات قانونی برای صدور این گواهی هستند. این مواد، تشریفات و شرایط صدور گواهی را تبیین کرده و دادگاه را مکلف به ارجاع امر به مرکز مشاوره خانواده پیش از صدور گواهی می سازند. هدف قانون گذار از این الزام، تلاش برای حفظ بنیان خانواده در صورت امکان و جلوگیری از تصمیمات عجولانه است.

۳. موارد صدور گواهی عدم امکان سازش: چه زمانی این گواهی صادر می شود؟

قانون گذار در موارد مختلفی که عدم سازش بین زوجین محرز می شود، صدور گواهی عدم امکان سازش را به عنوان راهکار حقوقی پیش بینی کرده است. این موارد، بستگی به اینکه چه کسی متقاضی طلاق است و شرایط قانونی چگونه است، متفاوت هستند.

۳.۱. طلاق توافقی

در طلاق توافقی، هر دو زوج بر سر جدایی و تمامی حقوق و تعهدات مالی و غیرمالی مربوط به آن، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، جهیزیه و غیره، به توافق کامل می رسند. در این حالت، دادگاه پس از بررسی توافقات و اطمینان از صحت و سلامت اراده طرفین، و مهمتر از همه، پس از گذراندن اجباری جلسات مشاوره خانواده (که توسط سامانه تصمیم طلاق ارجاع داده می شود و هدف آن تلاش برای سازش است)، در صورتی که امکان سازش را ناممکن تشخیص دهد، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می کند. این گواهی، حاصل رضایت و توافق هر دو طرف برای پایان دادن به زندگی مشترک است.

۳.۲. طلاق به درخواست زوج (مرد)

مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد در هر زمان می تواند با رعایت شرایط قانونی و پرداخت تمام حقوق مالی زوجه (مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل و غیره)، همسر خود را طلاق دهد. در این حالت، مرد دادخواست طلاق به درخواست زوج را مطرح می کند و دادگاه پس از احراز عدم امکان سازش و تضمین حقوق مالی زن، گواهی عدم امکان سازش را صادر می نماید. حتی اگر زن رضایت به طلاق نداشته باشد، با تأمین حقوق او توسط مرد، این گواهی صادر خواهد شد. این یکی از بارزترین نمونه های صدور گواهی عدم امکان سازش است.

۳.۳. طلاق به درخواست زوجه (زن) با وکالت در طلاق

در صورتی که زن دارای حق وکالت در طلاق (که معمولاً به صورت شرط ضمن عقد یا یک سند رسمی جداگانه به او اعطا شده است) باشد، می تواند به نمایندگی از همسر خود (زوج)، دادخواست طلاق را مطرح کند. این وکالت نامه می تواند منفصل (مجزا) یا بلاعزل باشد. در این شرایط، زن با استناد به وکالت نامه و پس از طی تشریفات قانونی، از جمله شرکت در جلسات مشاوره، از دادگاه درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش می کند. دادگاه پس از بررسی اعتبار وکالت نامه و احراز شرایط، این گواهی را صادر می نماید و زن می تواند به دفترخانه مراجعه و طلاق را ثبت کند. این حالت نیز در زمره مواردی است که منجر به صدور گواهی عدم امکان سازش می شود.

۳.۴. موارد عدم صدور گواهی عدم امکان سازش

لازم به ذکر است که گواهی عدم امکان سازش در تمام موارد طلاق صادر نمی شود. به عنوان مثال، در مواردی که طلاق به درخواست زن به دلیل عسر و حرج (مشقت شدید و غیرقابل تحمل در زندگی مشترک) یا به دلیل تخلف مرد از شروط ضمن عقد (مثلاً شروط دوازده گانه عقدنامه) باشد، دادگاه پس از بررسی و احراز دلایل و مستندات ارائه شده توسط زن، حکم طلاق صادر می کند. در این حالت، زن نیاز به کسب رضایت مرد ندارد و رأی دادگاه، دستور مستقیم برای وقوع طلاق است، نه صرفاً یک تأییدیه. این تفاوت در ماهیت رأی قضایی، یکی از نکات کلیدی در فهم نظام حقوقی طلاق در ایران است.

۴. مراحل عملی دریافت گواهی عدم امکان سازش: گام به گام تا ثبت طلاق

گرفتن گواهی عدم امکان سازش یک فرآیند حقوقی مرحله ای است که نیازمند دقت و آگاهی از جزئیات است. طی کردن این مراحل، زوجین را از لحظه تصمیم گیری برای جدایی تا ثبت رسمی طلاق هدایت می کند.

۴.۱. گام اول: ثبت دادخواست طلاق

اولین قدم برای دریافت گواهی عدم امکان سازش، تنظیم و ثبت دادخواست طلاق است. این کار از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. متقاضی یا وکیل او باید با در دست داشتن مدارک لازم، مانند اصل و کپی سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی، دادخواست خود را با شرح دقیق موضوع و درخواست ثبت کند. نوع طلاق (توافقی، به درخواست زوج، یا به درخواست زوجه با وکالت در طلاق) در این مرحله مشخص می شود.

۴.۲. گام دوم: مراجعه به سامانه تصمیم و جلسات مشاوره خانواده

پس از ثبت دادخواست، یک مرحله الزامی در فرآیند طلاق در ایران، مراجعه به سامانه تصمیم طلاق است. در این سامانه، زوجین (یا هر یک از آن ها در طلاق غیرتوافقی) باید برای نوبت گیری و شرکت در جلسات مشاوره خانواده ثبت نام کنند. پرونده به یکی از مراکز مشاوره بهزیستی ارجاع داده می شود. هدف از این جلسات، تلاش برای سازش و حفظ زندگی مشترک است. مشاوران پس از برگزاری جلسات، گواهی عدم انصراف از طلاق (یا گواهی مبنی بر عدم امکان سازش توسط مشاور) را صادر می کنند. این گواهی، پیش نیاز اصلی برای ادامه روند در دادگاه است.

۴.۳. گام سوم: ارجاع پرونده به دادگاه خانواده و صدور گواهی

با در دست داشتن گواهی مرکز مشاوره، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. در دادگاه، روند رسیدگی معمولاً شامل جلسات غیرقضایی (در موارد توافقی یا طلاق از سوی مرد) است. در برخی موارد، دادگاه ممکن است امر را به داوران ارجاع دهد تا یک بار دیگر برای سازش تلاش شود. اگر داوران نیز امکان سازش را ناممکن تشخیص دهند، دادگاه با در نظر گرفتن تمامی شرایط، صدور گواهی عدم امکان سازش را اعلام می کند. در این گواهی، حقوق مالی و غیرمالی زوجین بر اساس توافقات یا حکم قانون مشخص می شود.

۴.۴. گام چهارم: مراجعه به دفترخانه ثبت طلاق

پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، آخرین گام، مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق برای ثبت نهایی جدایی است. مدارک لازم برای این مرحله شامل اصل گواهی عدم امکان سازش، شناسنامه و کارت ملی زوجین، و گواهی عدم بارداری زوجه (در صورت لزوم) می باشد. یکی از نکات بسیار مهم در این مرحله، مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش است. این گواهی فقط به مدت ۳ ماه از تاریخ ابلاغ اعتبار دارد. اگر زوجین یا هر یک از آن ها در این مدت به دفترخانه مراجعه نکنند، گواهی اعتبار خود را از دست می دهد و برای ثبت طلاق، باید مراحل از ابتدا طی شود. وظیفه ارائه گواهی به دفترخانه، بر عهده متقاضی طلاق یا کسی است که گواهی به نفع او صادر شده است؛ در طلاق توافقی هر یک از زوجین می توانند اقدام کنند.

رعایت دقیق این مراحل و آگاهی از زمان بندی ها، برای جلوگیری از اطاله دادرسی و تضییع حقوق، حیاتی است.

۵. حقوق و تعهدات مالی و غیرمالی در گواهی عدم امکان سازش

هنگامی که گواهی عدم امکان سازش صادر می شود، دادگاه به همراه تأیید عدم سازش بین زوجین، تکلیف تمامی حقوق و تعهدات مالی و غیرمالی آنها را نیز مشخص می کند. این بخش، یکی از پیچیده ترین و مهمترین ابعاد جدایی است که نیازمند توجه دقیق است.

۵.۱. تکلیف مهریه

مهریه یکی از اصلی ترین حقوق مالی زوجه است که در زمان طلاق باید تکلیف آن روشن شود:

• در طلاق از طرف مرد: مرد مکلف به پرداخت کامل مهریه (حال یا به صورت اقساط، در صورت اعسار) به زوجه است. ثبت طلاق، منوط به پرداخت یا توافق بر نحوه پرداخت مهریه است.
• در طلاق توافقی: تکلیف مهریه به توافق زوجین بستگی دارد. زن می تواند تمام مهریه را دریافت کند، بخشی از آن را ببخشد (بذل مهریه) یا تمامی آن را در قبال طلاق ببخشد.
• در طلاق با وکالت زن: بسته به مفاد وکالت نامه و توافقات انجام شده، مهریه می تواند به طور کامل به زن پرداخت شود یا بخشی از آن توسط زن بذل گردد.

۵.۲. نفقه (ایام عده و نفقه معوقه)

نفقه نیز از حقوق مالی مهم زن است. در گواهی عدم امکان سازش، تکلیف نفقه ایام عده (مدت زمانی پس از طلاق که زن نمی تواند ازدواج کند) و همچنین نفقه معوقه (نفقه پرداخت نشده پیش از طلاق) تعیین می شود. دادگاه میزان نفقه را با توجه به شرایط زن و عرف جامعه مشخص می کند.

۵.۳. حضانت و ملاقات فرزندان مشترک

مسائل مربوط به حضانت و ملاقات فرزندان مشترک، از حساس ترین بخش های توافق در گواهی عدم امکان سازش است. دادگاه همواره مصلحت طفل را در اولویت قرار می دهد. زوجین می توانند بر سر حضانت (معمولاً تا هفت سالگی با مادر و پس از آن با پدر است، مگر خلاف آن ثابت شود) و نحوه و زمان ملاقات با فرزندان توافق کنند. این توافقات باید در گواهی ذکر شده و جنبه قانونی پیدا کند. اگر توافقی حاصل نشود، دادگاه بر اساس مصلحت طفل تصمیم گیری خواهد کرد.

۵.۴. اجرت المثل ایام زوجیت و جهیزیه

اجرت المثل ایام زوجیت، پاداشی است که به زن در قبال کارهایی که در منزل همسرش انجام داده و از باب وظیفه شرعی نبوده است، تعلق می گیرد. تعیین و نحوه پرداخت این حق نیز در گواهی عدم امکان سازش مشخص می شود. در خصوص جهیزیه، معمولاً توافق بر استرداد آن به زوجه یا تعیین تکلیف نحوه تقسیم آن، در گواهی درج می گردد.

۵.۵. سایر حقوق

علاوه بر موارد فوق، ممکن است در گواهی عدم امکان سازش به سایر حقوق و تعهدات مانند شروط ضمن عقد (که در سند ازدواج درج شده اند) و یا سایر توافقات خاص زوجین اشاره شود. هر توافقی که در چهارچوب قانون باشد و به حقوق طرفین خدشه وارد نکند، می تواند در این گواهی گنجانده شود. از این رو، مشورت با وکیل متخصص در این مرحله برای اطمینان از حفظ تمامی حقوق، بسیار ضروری است.

۶. تفاوت های کلیدی: گواهی عدم امکان سازش در مقابل حکم طلاق

در نظام حقوقی ایران، برای پایان دادن به زندگی مشترک دو نوع رأی قضایی وجود دارد: گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق. گرچه هر دو به جدایی زوجین منجر می شوند، اما ماهیت، شرایط صدور، مدت اعتبار و قابلیت اعتراض آنها کاملاً متفاوت است. درک این تفاوت ها برای افرادی که درگیر فرآیند جدایی هستند، ضروری است.

۶.۱. ماهیت حقوقی

تفاوت اساسی در ماهیت حقوقی این دو رأی نهفته است:

• گواهی عدم امکان سازش: این گواهی در واقع تأییدیه دادگاه بر عدم امکان سازش زوجین و اجازه رسمی برای ثبت طلاق است. در این نوع رسیدگی، دادگاه به ماهیت دعوا (یعنی بررسی علل و دلایل طلاق) ورود نمی کند، بلکه تنها توافق زوجین یا حق قانونی طلاق مرد را تأیید کرده و شرایط مالی و غیرمالی را مشخص می سازد.
• حکم طلاق: حکم طلاق، رأی قطعی دادگاه برای جدایی است. در این حالت، دادگاه به ماهیت دعوا ورود کرده و پس از بررسی دقیق دلایل و مستندات ارائه شده توسط خواهان (معمولاً زن در موارد عسر و حرج یا تخلف از شروط ضمن عقد)، رأی به انحلال عقد نکاح و وقوع طلاق می دهد. این حکم، جنبه آمرانه دارد و برای طرفین لازم الاجراست.

۶.۲. مدت اعتبار

مدت زمانی که هر یک از این آراء برای مراجعه به دفترخانه و ثبت طلاق اعتبار دارند، متفاوت است:

• گواهی عدم امکان سازش: این گواهی فقط به مدت ۳ ماه از تاریخ ابلاغ قابلیت اجرا دارد. در صورت عدم مراجعه به دفترخانه در این مدت، اعتبار خود را از دست می دهد و فرآیند باید از نو آغاز شود.
• حکم طلاق: حکم طلاق به مدت ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی اعتبار دارد. این زمان طولانی تر، فرصت بیشتری را برای ثبت طلاق فراهم می آورد.

۶.۳. موارد صدور

همان طور که پیشتر ذکر شد، هر یک از این آراء در موارد خاصی صادر می شوند:

• گواهی عدم امکان سازش: در مواردی مانند طلاق توافقی، طلاق به درخواست مرد و طلاق به درخواست زن با حق وکالت در طلاق صادر می شود.
• حکم طلاق: در مواردی مانند طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه (وقتی زن در شرایط مشقت بار قرار دارد و ادامه زندگی برای او غیرقابل تحمل است)، طلاق به دلیل تخلف مرد از شروط ضمن عقد و طلاق به دلیل عدم تمکین خاص زوجه (در برخی موارد خاص) صادر می گردد.

۶.۴. قابلیت اعتراض

یکی دیگر از تفاوت های مهم، امکان اعتراض به این آراء است:

• گواهی عدم امکان سازش: معمولاً قطعی و غیرقابل اعتراض است، به ویژه در طلاق توافقی که بر مبنای رضایت طرفین صادر می شود. در موارد دیگر نیز، به دلیل ماهیت تأییدی آن، معمولاً امکان اعتراض به ماهیت وجود ندارد، بلکه فقط به شکلیات و حقوقی که در آن تعیین شده، می توان اعتراض کرد.
• حکم طلاق: حکم طلاق قابل تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی در مراجع بالاتر قضایی است. این بدان معناست که طرفین می توانند از رأی صادره توسط دادگاه بدوی، در دادگاه های تجدیدنظر و دیوان عالی کشور، درخواست بررسی مجدد کنند.

به طور خلاصه، گواهی عدم امکان سازش یک مجوز بر پایه توافق یا حق قانونی است، در حالی که حکم طلاق یک دستور قضایی قطعی بر اساس بررسی ماهوی دلایل است. این تمایزات، هر یک مسیر و پیامدهای حقوقی متفاوتی را برای زوجین رقم می زنند.

ویژگی	گواهی عدم امکان سازش	حکم طلاق
ماهیت حقوقی	تأیید عدم امکان سازش و اجازه طلاق	رأی قطعی دادگاه برای جدایی
ورود به ماهیت دعوا	ورود به ماهیت دعوا ندارد	ورود به ماهیت دعوا دارد
مدت اعتبار	۳ ماه از تاریخ ابلاغ	۶ ماه از تاریخ ابلاغ
موارد صدور	طلاق توافقی، طلاق از طرف مرد، طلاق با وکالت زن	عسر و حرج زن، تخلف از شروط ضمن عقد
قابلیت اعتراض	معمولاً قطعی و غیرقابل اعتراض	قابل تجدیدنظر و فرجام خواهی

۷. نمونه گواهی عدم امکان سازش

گواهی عدم امکان سازش سندی رسمی است که توسط دادگاه خانواده صادر می شود و حاوی اطلاعات کلیدی مربوط به زوجین، پرونده و توافقات یا تصمیمات دادگاه در خصوص جدایی و حقوق مربوط به آن است. آشنایی با یک نمونه کلی از این گواهی می تواند درک بهتری از ساختار و محتوای آن به خواننده بدهد.

اگرچه هر گواهی بر اساس پرونده خاص خود و با توجه به توافقات یا تصمیمات اتخاذ شده، تنظیم می شود، اما ساختار کلی آن از بخش های مشخصی تشکیل شده است. این سند، پس از آنکه دادگاه عدم سازش زوجین را تأیید کرد و مراحل مشاوره و داوری را طی نمود، صادر می شود. معمولاً در ابتدای گواهی، اطلاعات شناسایی دادگاه صادرکننده، شماره کلاسه پرونده و تاریخ صدور دادنامه ذکر می شود. در ادامه، مشخصات کامل زوجین شامل نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه و کد ملی درج می گردد.

بخش اصلی گواهی به این موضوع اشاره دارد که با وجود تلاش های دادگاه برای ایجاد سازش، این امر میسر نشده است و به استناد قوانین مربوطه (مانند ماده واحده مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام و آیین نامه های اجرایی)، گواهی عدم امکان سازش صادر می شود. سپس، مهمترین بخش آن، یعنی مفاد توافقات یا تصمیمات دادگاه در خصوص حقوق مالی و غیرمالی، به تفصیل بیان می گردد. این موارد شامل تعیین تکلیف مهریه، نفقه ایام عده (در صورت وجود)، حضانت و نحوه ملاقات فرزندان مشترک، وضعیت اجرت المثل ایام زوجیت، جهیزیه، و هرگونه توافق یا حکم دیگری که به پرونده مربوط می شود، است.

در نهایت، گواهی مدت اعتبار خود (سه ماه از تاریخ ابلاغ) را یادآور می شود و به زوجین اجازه می دهد با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت کنند. این سند، با امضا و مهر رئیس شعبه دادگاه صادرکننده، رسمیت می یابد.

نمونه ساختار کلی متن گواهی عدم امکان سازش:

بسمه تعالی

دادنامه شماره: [شماره دادنامه]
کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]
تاریخ صدور: [تاریخ]

مرجع رسیدگی: شعبه [شماره] دادگاه عمومی خانواده [نام شهر]
خواهان (زوج): آقای/خانم [نام و نام خانوادگی]، فرزند [نام پدر]، کد ملی [کد ملی]، با شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]
خوانده (زوجه): خانم/آقای [نام و نام خانوادگی]، فرزند [نام پدر]، کد ملی [کد ملی]، با شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]

گردشکار:
به تاریخ [تاریخ] در وقت فوق العاده شعبه [شماره] دادگاه عمومی [نام شهر] به تصدی امضاکننده ذیل تشکیل شد. زوجین [نام زوج] و [نام زوجه]، یا وکلای قانونی ایشان، نظریه خود را مبنی بر عدم امکان سازش به دادگاه تقدیم داشته اند. دادگاه، زوجین را به سازش و ادامه زندگی مشترک زناشویی دعوت نموده، ولی نظر به اینکه مساعی دادگاه و داوران/مشاوران جهت حصول سازش مؤثر واقع نگردید؛ به استناد ماده واحده مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، و مستنداً به آیین نامه اجرایی مربوط، و با اعلام ختم دادرسی به شرح ذیل، مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می گردد.

مفاد گواهی عدم امکان سازش:
در خصوص توافق زوجین فوق الذکر و با توجه به نظریه داوران/مشاوران اختصاصی مبنی بر عدم امکان سازش، اجازه داده می شود تا با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق، به شرح توافقات/تصمیمات ذیل، اقدام به ایقاع طلاق از نوع [مثال: خلع/رجعی/مبارات] نمایند.

موارد توافقات / تصمیمات دادگاه:

  
مهریه: [مثال: مبلغ X سکه تمام بهار آزادی، نقداً یا به صورت اقساط، یا بذل شده توسط زوجه]
  
نفقه ایام عده: [مثال: مبلغ Y ریال ماهیانه، یا پرداخت شده]
  
حضانت فرزند/فرزندان: [مثال: با مادر/پدر، یا بر اساس توافق طرفین]
  
نحوه ملاقات فرزند/فرزندان: [مثال: هر هفته/ماه در روزهای مشخص، یا بر اساس توافق طرفین]
  
اجرت المثل ایام زوجیت: [مثال: مبلغ Z ریال، یا بذل شده، یا عدم مطالبه]
  
جهیزیه: [مثال: استرداد به زوجه، یا توافق بر تقسیم]
  
نفقه معوقه: [مثال: پرداخت شده، یا عدم مطالبه]
  
وضعیت بارداری زوجه: [مثال: عدم بارداری به موجب گواهی پزشکی]
  
سایر حقوق و تعهدات: [ذکر سایر توافقات یا تصمیمات، مانند شروط ضمن عقد]


مدت اعتبار گواهی:
این گواهی ظرف مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ نهایی، اعتبار دارد و در صورت عدم مراجعه زوجین (یا نماینده قانونی) به دفترخانه ثبت طلاق در این مدت، از اعتبار ساقط خواهد شد.

رأی صادره حضوری بوده و [در صورت وجود: ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] می باشد.]

رئیس شعبه [شماره] دادگاه عمومی خانواده [نام شهر]
[نام و نام خانوادگی قاضی]
امضاء

آشنایی با فرمت و محتوای یک گواهی عدم امکان سازش می تواند به افراد کمک کند تا با دید بازتری در این مسیر گام بردارند و از حقوق خود آگاه باشند. هر چند، جزئیات هر پرونده می تواند متفاوت باشد و به همین دلیل، مشاوره با وکیل متخصص همواره توصیه می شود.

نتیجه گیری

مفهوم عدم سازش، نه تنها در جنبه های عاطفی و اجتماعی زندگی انسانی، بلکه در بستر حقوقی ایران نیز جایگاهی اساسی دارد. این بن بست در روابط، زمانی که راهی جز جدایی باقی نمی گذارد، با گواهی عدم امکان سازش رسمیت قانونی می یابد. این سند، که در مواردی همچون طلاق توافقی، طلاق از سوی مرد، و طلاق با وکالت زن صادر می شود، مجوزی برای ثبت طلاق است و با حکم طلاق که ماهیت آمرانه و بررسی ماهوی دارد، تفاوت های کلیدی دارد. رعایت مراحل قانونی، از ثبت دادخواست تا مراجعه به سامانه تصمیم و حضور در جلسات مشاوره، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، تعیین تکلیف دقیق حقوق مالی و غیرمالی نظیر مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و جهیزیه در این گواهی، از ابعاد حیاتی فرآیند طلاق به شمار می آید. در نهایت، آگاهی کامل از مدت اعتبار سه ماهه گواهی و تفاوت های آن با حکم طلاق، برای جلوگیری از هرگونه تضییع حق یا تأخیر در روند قانونی، ضروری است. پیچیدگی های حقوقی و عاطفی این مسیر، مؤید لزوم تصمیم گیری آگاهانه و در اغلب موارد، بهره مندی از مشاوره وکیل متخصص است تا حقوق طرفین به بهترین نحو حفظ شود و هر فرد با اطمینان بیشتری در این مرحله حساس از زندگی خود گام بردارد.